Nils Melzer is professor internationaal recht aan universiteiten in Zurich, Genève en Glasgow. Hij is Zwitsers staatsburger en spreekt naast Frans, Engels en Duits ook vloeiend Zweeds via zijn ouders. In 2016 werd hij VN-Speciaal Rapporteur over Foltering en andere Wrede, Inhumane en Vernederende Behandelingen, een VN-functie die sinds 1980 wordt toegekend aan eminente academici.

Zij werken onafhankelijk van regeringen en worden logistiek ondersteund door de diensten van de VN-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten. Zij voeren onderzoek op basis van petities ingediend door personen, instellingen of staten of op eigen initiatief. Elk jaar dienen zij een rapport in bij de VN. Hun mandaat van één jaar kan onbeperkt worden verlengd.

“Ik dacht dat hij schuldig was”

Melzer kreeg in december 2018 van de advocaten van Assange voor het eerst de vraag om tussenbeide te komen. Hij weigerde. “Ik had teveel werk met andere petities en wist nauwelijks iets over zijn zaak. Op basis van wat ik er over wist in de media, dacht ik dat hij wel schuldig was en er alleen op uit was om mij te manipuleren.”

“In maart 2019 vroegen ze mij opnieuw, omdat zijn advocaten binnenkort zijn uitzetting uit de ambassade van Ecuador vreesden. Ze stuurden me een aantal documenten en vanuit mijn professionele integriteit voelde ik me verplicht om ze toch minstens even door te nemen.”

“De bewering van verkrachting en de bewijzen daarvoor werden in Zweden gefabriceerd.”

Wat Melzer toen vond, kwam totaal niet overeen met wat hij had verwacht. Zijn besef van wat er echt gaande was, kwam geleidelijk, naargelang hij met de feiten werd geconfronteerd. Samengevat stelde Nils Melzer de volgende zaken vast: “De bewering van verkrachting en de bewijzen daarvoor werden in Zweden gefabriceerd. Groot-Brittannië zette Zweden onder druk om de zaak niet te laten vallen. Na zijn aanhouding uit de ambassade in Londen werd hij door een vooringenomen rechter veroordeeld, die meerdere vereiste procedures voor zijn zaak schond.”

“De enige reden waarom de VS zijn uitlevering wil, is om hem te veroordelen tot 175 jaar gevangenisstraf voor het uitbrengen van oorlogsmisdaden. Hij zal in de VS geen eerlijk proces krijgen en zijn vonnis dient vooral om onderzoeksjournalisten wereldwijd te waarschuwen. Doe gerust verontwaardigd over de misdaden van onze vijanden, maar waag het niet onze misdaden aan te klagen.”

VN-Rapporteur is wel degelijk bevoegd

Nils Melzer stelde tijdens zijn onderzoek vast dat meerdere regeringen in twijfel trokken of hij wel bevoegd is als VN-Rapporteur over Foltering om de zaak van Julian Assange te onderzoeken. Volgens hem zijn er drie redenen waarom dat wel het geval is.

“Ten eerste, Assange publiceerde bewijzen van systematische folteringen. Ten tweede is hij zelf het slachtoffer van mishandeling door de gerechtelijke autoriteiten, waardoor hij symptomen van psychologische foltering toont. Ten derde riskeert hij uitlevering naar een land waar volgens Amnesty International gevangenen als Assange worden vastgehouden in omstandigheden die worden aanzien als foltering.”

“Assange is een klassiek voorbeeld van manipulatie van de publieke opinie. Het begint met de openbaring door WikiLeaks van oorlogsmisdaden door het Amerikaanse leger in Irak. Even later gaat het er daarentegen alleen om of Assange een verkrachter is, een hacker, een spion, een narcist, die zit te skateboarden in de ambassade en zijn kat slecht verzorgt. Waar het echt om gaat, de oorlogsmisdaden in Irak zijn uit beeld verdwenen.”

“Ik stelde vrij snel vast dat er iets verkeerd zat. Waarom werd een persoon onderworpen aan negen jaar gerechtelijk vooronderzoek zonder dat een officiële beschuldiging van verkrachting werd ingediend? Dat heb ik nooit meegemaakt. Iedereen kan een vooronderzoek in gang zetten tegen een ander persoon, gewoon door naar de politie te gaan en hem te beschuldigen van een misdaad.”

“Assange is een klassiek voorbeeld van manipulatie van de publieke opinie. Het begint met de openbaring van WikiLeaks van oorlogsmisdaden door het Amerikaanse leger in Irak. Even later gaat het er daarentegen alleen om of Assange een verkrachter is, een hacker, een spion, een narcist, die zit te skateboarden in de ambassade en zijn kat slecht verzorgt. Waar het echt om gaat, de oorlogsmisdaden in Irak zijn uit beeld verdwenen.”

Een vooronderzoek is een normale juridische procedure in elke rechtstaat. De politie of een andere overheidsdienst onderzoekt of een klacht gegrond is en voldoende elementen bevat voor het starten van een rechtszaak. Zolang een persoon niet officieel wordt beschuldigd kan hij zich niet verdedigen, omdat hij niet weet waartegen hij zich eventueel moet verdedigen. In dit geval duurde dat vooronderzoek negen jaar, zonder dat enige akte van beschuldiging voor eender welke misdaad werd ingediend door het Zweedse gerecht.

“De Zweedse overheid was nooit geïnteresseerd in een getuigenis van Assange. Ze hebben hem doelbewust in het ongewisse gelaten. Wat ik het eerst begon te onderzoeken was de bewering dat Assange in Zweden geweigerd had een verklaring af te leggen en daarna in Groot-Brittannië eveneens weigerde te getuigen voor het onderzoek in Zweden. Het omgekeerde bleek waar te zijn.”

Assange bood zich meermaals aan in Zweden

“Assange heeft zich meermaals aangeboden (toen hij nog in Zweden was, nvdr). De overheid stelde een gesprek echter voortdurend uit. Ik spreek vloeiend Zweeds en kon alle originele documenten, e-mails en sms-berichten lezen. De getuigenis van S.W. had het over consensuele sex zonder condoom met Assange. Nadat ze had vastgesteld dat Assange in dezelfde periode ook met A.A. een seksuele relatie had, stapten zij samen naar de politie met de vraag of ze hem konden verplichten tot een HIV-test.”

Screenshot wikileaks.Org

“Tijdens haar verklaring meldde de politie haar dat Assange van verkrachting zou worden beschuldigd, waarop zij verontwaardigd weigerde door te gaan met haar verklaring. Nog in het politiestation zond zij een sms naar een vriend waarin ze zei dat ze Assange niet wilde beschuldigen, dat ze alleen een HIV-test wilde en dat de politie volgens haar alleen maar geïnteresseerd was “om hem in handen te krijgen”.

“Nauwelijks twee uur later verscheen een hoofdartikel op de frontpagina van (de Zweedse tabloid) Expressen dat Assange werd beschuldigd van twéé verkrachtingen. S.W. was weliswaar vergezeld door A.A., maar A.A. legde toen geen verklaring af. Zij werd pas voor het eerst verhoord de dag nadat de bewering van twéé verkrachtingen in de kranten stond.”

“A.A. stelde in haar verklaring dat zij in haar appartement met Assange eveneens consensuele seks had met condoom, maar dat Assange die had afgenomen zonder dat zij dat wist, wat ze achteraf had vastgesteld. Als dat waar is, is dit inderdaad een misdrijf. Het condoom dat zij als bewijs inleverde bevatte echter noch van haar noch van Assange DNA-sporen.”

“De twee vrouwen kenden elkaar niet echt. Pas toen zij begrepen dat Assange met hen beiden had geslapen, besloten zij naar de politie te stappen om hem te verplichten tot een HIV-test. Zij gingen niet naar het dichtstbijzijnde politiestation maar verder weg, waar een vriendin van A.A. politieagente is. Tot dan was er in feite alleen maar sprake van slordig politiewerk, want S.W. legde haar verklaring af in bijzijn van A.A, wat niet geoorloofd is. Bovendien werd A.A. dan nog niet verhoord. Dat gebeurde pas een dag later.”

Onderzoeksrechter ziet geen bewijs van een misdrijf

“De doelbewuste intenties van de overheid werden pas duidelijk toen reeds enkele uren na de verklaring van S.W. in de tabloid ‘een beschuldiging van verkrachting’ werd gepubliceerd. Dit kon alleen door de politie gelekt zijn, een overtreding van de Zweedse wetgeving die verbiedt dat in lopende onderzoekszaken van seksueel wangedrag namen van verdachten en slachtoffers worden geopenbaard.”

“De hoogste openbare aanklager van de stad Stockholm geraakte via de media op de hoogte van de zaak. Zij trok het dossier naar zich toe, verklaarde de verklaring van de eerste vrouw S.W. geloofwaardig, maar zag er geen bewijs in van een misdrijf, waarop ze het onderzoek stillegde.”

“Daarop zond de chef van de politieagente die S.W. had verhoord haar een e-mail met de opdracht de bewoordingen in de afgelegde verklaring te wijzigen om toch een mogelijk misdrijf te suggereren.”

Screenshot republik.ch

“Waarom de Zweedse politie dit deed? Uit documenten van Stratfor (een bedrijf dat consultancy levert over veiligheid aan de overheid in de VS, nvdr.), blijkt dat Amerikaanse ambtenaren de raad kregen Assange de komende 25 jaar te overstelpen met allerlei criminele beschuldigingen. Dat gebeurde kort nadat in juli datzelfde jaar WikiLeaks – in samenwerking met The New York Times, The Guardian en Der Spiegel de Afghan War Diaries had gepubliceerd, een van de grootste lekken in de militaire geschiedenis van de VS.”

“Assange vernam de zaak over hem pas via de media. Hij nam onmiddellijk contact met de politie voor een verklaring. Ondanks het uitgebroken mediaschandaal liet de politie hem echter negen dagen wachten. Op 30 augustus 2010 werd Assange verhoord door de politie-officier die daarvoor zijn agente had bevolen de verklaring van S.W. aan te passen.”

“Bij het begin van dit verhoor verklaarde Assange dat hij bereid was alle vragen te beantwoorden, maar dat hij niet wenste dat zijn verklaring in de media zou verschijnen. Hij kreeg die verzekering, zoals zijn recht is volgens de Zweedse wetgeving, maar nog dezelfde avond stond een interpretatie van zijn verklaring in alle Zweedse kranten. Dit werd overduidelijk gelekt met de bedoeling zijn reputatie te besmeuren.”

“Kort daarna werd op 2 september 2010 het onderzoek op basis van de gewijzigde verklaring heropend. Daarna bleef de nieuwe onderzoeksrechter op de zaak een afspraak met Assange voor verhoor drie weken lang uitstellen, met telkens agendaproblemen of ziekte als excuus. De advocaat van Assange liet weten dat Assange naar Berlijn moest voor een conferentie en vroeg haar toestemming om het land te verlaten. Die kreeg hij voor een korte periode.”

“Op de dag dat Assange naar Berlijn vloog vaardigde de onderzoeksrechter plots een arrestatiebevel tegen hem uit. Bij zijn aankomst in Berlijn bleken zijn laptops uit de ingecheckte bagage verdwenen te zijn. De luchtvaartmaatschappij SAS heeft nooit geantwoord op hun vragen naar die verdwijning.”

Géén Zweedse garantie tegen uitlevering aan ‘derde staat’

“Assange vloog enkele dagen later door naar Londen voor andere afspraken. Zijn Zweedse advocaat stelde meerdere data voor om Assange alsnog te ondervragen, in Zweden! Het is in die periode dat Assange vernam dat er een geheim crimineel onderzoek was gestart tegen hem in de VS. Daarop verklaarde de Zweedse advocaat dat Assange nog steeds naar Zweden zou komen als hij de garantie kreeg dat hij door Zweden niet zou worden uitgeleverd aan de VS.”

“Assange had goede redenen om te vrezen voor een snelle uitlevering door Zweden. Enkele jaren eerder heeft Zweden twee asielaanvragers met schending van alle vereiste gerechtelijke procedures uitgeleverd aan agenten van de CIA, die hen reeds op de luchthaven mishandelden, waarna ze naar Egypte werden gevlogen waar ze werden gefolterd voor bekentenissen. Deze twee gevallen kennen we alleen maar, omdat zij het hebben overleefd. We weten dus niet hoeveel meer van deze zaken zich hebben voorgedaan. Zweden verloor later tegen hen een rechtszaak en werd verplicht tot 500.000 dollarschadevergoeding.”

“Tijdens de zeven jaar dat Assange in de ambassade van Ecuador verbleef, hebben zijn advocaten 30 maal een aanbod gedaan om naar Zweden te komen, mits garantie op geen uitlevering naar de VS. Zweden weigerde die garantie, met het argument dat de VS geen verzoek had ingediend. We weten nu dat dat niet waar was.”

“Tijdens de periode dat Assange in de ambassade zat, heeft Zweden 44 maal ingestemd met een rogatoire commissie in Groot-Brittannië voor andere zaken. Alleen voor Julian Assange bleven ze eisen dat hij in Zweden alleen moest worden verhoord.”

“Diplomatieke garanties voor niet-uitlevering aan derde staten zijn routine. Mensen vragen dat voortdurend. Of het betrokken derde land inderdaad een verzoek tot uitlevering heeft ingediend doet daarbij niet terzake. Dit is een politieke procedure, geen juridische.”

“Een voorbeeld: stel dat Frankrijk aan Zwitserland de uitlevering vraagt van een Kazachstaans zakenman die zowel in Frankrijk als Kazachstan wordt gezocht voor fiscale fraude. Zwitserland ziet geen gevaar voor foltering in Frankrijk, maar wel in Kazachstan en vraagt dus garanties. Frankrijk antwoordt dan niet: ‘Kazachstan heeft geen uitlevering aangevraagd’. Ze geven die verzekering.”

“Waarom weigerde Zweden dat?”

“Op basis van mijn internationale ervaring zeg ik dit: Als een land dergelijke diplomatieke garantie weigert, dan is het gerechtvaardigd om te twijfelen over de goede intenties van dat land. Waarom weigerde Zweden dat? Juridisch gezien hadden de VS niets te maken met het Zweedse onderzoek over mogelijk seksueel wangedrag.”

VN-Rapporteur Nils Melzer tijdens een persconferentie over Julian Assange in New York op 31 mei 2019

“Toen hem de garantie op niet-uitlevering geweigerd werd, bleef Assange zich bereid verklaren om te getuigen via videolink of voor een rogatoire commissie uit Zweden. Tijdens de periode dat Assange in de ambassade zat, heeft Zweden 44 maal ingestemd met een rogatoire commissie in Groot-Brittannië voor andere zaken. Alleen voor Julian Assange bleven ze eisen dat hij in Zweden alleen moest worden verhoord. Daar kan maar één verklaring voor zijn: ze wilden hem uitleveren aan de VS. “

“Na vijf jaar dienden Assanges advocaten in Zweden een petitie in bij het Hooggerechtshof om ofwel een officiële klacht in te dienen tegen Assange, ofwel de zaak stop te zetten. Daarop kreeg de bevoegde Zweedse magistraat een e-mail van de Crown Prosecution Service in Groot-Brittannië dat ze in geen geval de zaak mochten stopzetten. We moeten er mee stoppen te geloven dat er ooit enige interesse was om Assange te vervolgen voor eventueel seksueel wangedrag.”

“WikiLeaks is een fundamentele bedreiging voor de elite”

“Wat WikiLeaks doet is een fundamentele bedreiging voor de politieke elite in de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk en Rusland. WikiLeaks maakte duidelijk dat die landen niet bezorgd zijn over legitieme vertrouwelijkheid, maar informatie willen onderdrukken over eigen corruptie en misdaden.”

“Als jarenlang adviseur van het Internationale Rode Kruis kan ik u verzekeren dat de video Collateral Murder van 25 april 2010 zonder de minste twijfel een bewijs is van oorlogsmisdaden. Een democratie mag een gerechtelijk onderzoek voeren tegen Chelsea Manning voor het publiceren van geheime informatie, maar het moet ook de misdadigers vervolgen. Een echte democratie zou daarentegen nooit achter Assange gaan, omdat hij deze video in het algemeen belang publiceerde, volledig in lijn met de praktijken van de klassieke onderzoeksjournalistiek. Geen enkele van de misdadigers in de video werd ooit vervolgd.”

“De machtigen der aarde kunnen doden zonder vrees voor bestraffing en journalistiek wordt ‘spionage’. Het wordt een misdaad om de waarheid te vertellen.”

“Een andere reden waarom Assange niet mag worden uitgeleverd, is dat hij geen eerlijk proces zal krijgen in de VS. Hij zal voor een jury verschijnen in Alexandria, Virginia, achter gesloten deuren. De jury wordt samengesteld uit een gemiddeld staal van de bevolking in dat gerechtelijk district. Daar zijn de hoofdkwartieren van de CIA, de NSA, het ministerie van Defensie en van Buitenlandse Zaken gevestigd. 85 procent van de bevolking daar werkt voor die veiligheidsdiensten.”

Proces van 15 minuten

“In 2017 werd Lenin Moreno de nieuwe president van Ecuador. Die veranderde onmiddellijk het beleid van zijn voorganger Rafael Correa. De VS boden grote leningen bij het IMF aan, als een ‘horde’ werd overwonnen: Assange.”

Screenshot republik.ch

“Toen begon het ambassadepersoneel hem lastig te vallen en vanaf dan werden de geruchten verspreid over zijn beweerd slechte gedrag. Omdat Assange bleef weigeren de ambassade te verlaten, hebben ze zijn asiel ingetrokken. Omdat de vorige regering hem de Ecuadoraanse nationaliteit had gegeven, werd eerst zijn paspoort ingetrokken. De grondwet van Ecuador verbiedt de uitlevering van landgenoten. Dat gebeurde allemaal zeer snel zonder de vereiste legale procedures. Assange kreeg geen enkele kans om dat voor de (Ecuadoraanse) rechtbank aan te vechten.”

“Na zijn arrestatie door de Britse politie ging alles bliksemsnel. Een rechter veroordeelde hem nog diezelfde dag tot een gevangenisstraf voor het overtreden van zijn voorwaardelijke vrijlating. Assange kreeg amper 15 minuten met zijn advocaat en het proces duurde eveneens amper 15 minuten. Zijn advocaat diende een formele klacht in tegen een van de zetelende rechters voor een belangenconflict omdat haar echtgenoot (met zijn bedrijf) het onderwerp is van 35 WikiLeaks-onthullingen.”

“De hoofdrechter weigerde die klacht te onderzoeken en noemde de klacht een belediging voor het gerecht. Assange kon enkel zeggen ‘Ik pleit onschuldig’, waarop de rechter zei: ‘U bent een narcist die niet verder kijkt dan zijn eigenbelang. Ik veroordeel u voor overtreding van je voorwaardelijke vrijlating.’”

“Assange werd veroordeeld omdat hij diplomatiek asiel had verkregen van een andere VN-lidstaat op basis van politieke vervolging, net zoals het internationaal recht voorziet en net zoals ontelbare Chinese, Russische en andere dissidenten hebben gedaan via Westerse ambassades.”

“Assange heeft recht op een eerlijk proces”

“Ik zeg niet dat Assange een held is of een engel. Hij heeft het recht zich te verdedigen en menselijk behandeld te worden. Hij heeft recht op een eerlijk proces. Dat recht werd hem ontkend door Zweden, de VS, Groot-Brittannië en Ecuador.”

“Dit is overduidelijk een geval van politieke vervolging. In Groot-Brittannië leiden overtredingen van voorwaardelijke vrijlating bijna altijd tot boetes. Assange kreeg 50 weken in een maximum-security prison, een disproportionele straf met slechts één doelstelling: hem lang genoeg vasthouden om voor de VS een spionagezaak tegen hem voor te bereiden.”

“Ik heb Assange bezocht in zijn cel in mei 2019 samen met twee erkende dokters gespecialiseerd in forensisch en psychologisch onderzoek van slachtoffers van foltering. Hun unanieme diagnose is dat Julian Assange de typische symptomen vertoont van psychologische foltering. Als hij niet snel bescherming krijgt, is een snelle aftakeling van zijn gezondheid waarschijnlijk en kan zijn overlijden een resultaat zijn.”

“Groot-Brittannië weigert Assange toegang tot zijn advocaten in de VS. Zijn Britse advocate moest tot oktober wachten voor zij met hem kon spreken. Tot dan mocht Assange geen enkel document inkijken, een overtreding van de Europese Conventie voor de Mensenrechten. Daarenboven werd hij tot eenzame opsluiting veroordeeld. Voor zijn één uur wandeling per dag worden alle andere cellen en gangen afgesloten, zodat hij geen enkel contact heeft met andere gevangenen.”

“Ik heb Assange bezocht in zijn cel in mei 2019 samen met twee erkende dokters gespecialiseerd in forensisch en psychologisch onderzoek van slachtoffers van foltering. Hun unanieme diagnose is dat Julian Assange de typische symptomen vertoont van psychologische foltering. Als hij niet snel bescherming krijgt, is een snelle aftakeling van zijn gezondheid waarschijnlijk en kan zijn overlijden een resultaat zijn.”

“De Zweedse staat heeft tien jaar lang Assange aan de wereld voorgesteld als een verkrachter. Uiteindelijk lieten ze de zaak vallen met hetzelfde argument als de allereerste onderzoeksrechter in 2010. Dit is een ongelooflijk schandaal. De timing van die beslissing is geen toeval.”

“Op 11 november 2019 werd mijn officiële verzoek van twee maanden eerder aan de Zweedse regering openbaar gemaakt. Daarin stelde ik 50 vragen over Assange. Hoe kon het dat de media onmiddellijk geïnformeerd waren, ondanks het wettelijke verbod daartegen? Hoe kon een verdachtmaking worden gepubliceerd voor (eisers en beklaagden, red.) waren verhoord? Waarom werd de verdachtmaking van verkrachting gelanceerd, hoewel geen van beide vrouwen dat verklaarden? Diezelfde dag nog kreeg ik een droog antwoord van Zweden: ‘De regering heeft geen verdere commentaar op deze zaak’”.

“Vanuit mijn ervaring kan ik zeggen dat landen die te goeder trouw handelen altijd antwoorden geven om de legaliteit van hun gedrag aan te tonen. Als een land als Zweden weigert te antwoorden, toont dit dat de regering zich bewust is van de onwettelijkheid van haar gedrag en daar geen verantwoordelijkheid voor wil nemen. In mei 2019 deed de Britse regering hetzelfde. Na zes maanden antwoordden ze met een brief van één pagina, die alle beschuldigingen en inconsistenties in de wettelijke procedures weerlegde.”

Een waarschuwing aan alle journalisten ter wereld

“Een showproces van Assange is bedoeld als voorbeeld om andere journalisten te intimideren. De boodschap aan ons allen is deze: Dit is wat u zal overkomen wanneer u het model van WikiLeaks overneemt.”

“Dit model is zo gevaarlijk omdat het zo eenvoudig is. Iedereen die gevoelige informatie over regeringen en bedrijven in handen krijgt, kan die doorgeven aan WikiLeaks, waarbij de klokkenluider zelf anoniem blijft. De behandeling van Assange toont hoe groot die bedreiging is. Deze zaak is een enorm schandaal en toont het falen van de westerse rechtstaat. Als Julian Assange wordt veroordeeld, betekent dit het doodvonnis voor de persvrijheid.”

“Als onderzoeksjournalistiek wordt geclassificeerd als spionage en overal ter wereld kan worden gecriminaliseerd, dan volgen censuur en tirannie. Oorlogsmisdaden en foltering worden niet meer vervolgd.”

“Macht die niet wordt gecontroleerd corrumpeert. Laat ons zien waar we zullen staan binnen 20 jaar als Assange wordt veroordeeld – wat u nog zal mogen schrijven als journalist. Ik ben er van overtuigd dat we ernstig gevaar lopen onze persvrijheid te verliezen.”

“WikiLeaks is de consequentie van alomvattende geheimhouding en gebrek aan transparantie in ons politiek systeem. Er zijn zaken waarover geheimhouding legitiem is, maar als we niet meer weten wat onze regeringen doen en welke criteria ze volgen, als misdaden niet langer worden vervolgd, dan is de integriteit van onze samenleving in groot gevaar.”

Dit is een samenvatting van het interview  A murderous system is being created before our very eyes met Nils Mezler, vertaald door Lode Vanoost. De volledige tekst vind je via de weblink.