IPS

Argentijnse lithiumrijkdom leidt tot controverse

De mijnbouw van lithium leidt tot controverse in Argentinië, een land met een van de grootste reserves ter wereld. Lithium is een belangrijk mineraal voor de transitie naar schone energie.

donderdag 26 december 2019 16:07
Spread the love

De intense witte zoutvlakten doorbreken de dorre eentonigheid van de Puna in het noordwesten van Argentinië. Het beeld lijkt op een ansichtkaart met een maanlandschap. Onder de oppervlakte bevinden zich grote lithiumreserves.

De controverse over de lithiummijnbouw gaat niet alleen over de milieu-impact, maar ook over de vraag of de lokale bevolking in de regio, 4.000 meter boven zeeniveau, er werkelijk baat bij heeft.

“Ik twijfel er niet aan dat onze provincie een belangrijke rol zal spelen in de komende jaren, als fossiele brandstoffen worden afgestoten”, zegt Carlos Oehler, directeur van de Jujuy Energy and Mining State Society (Jemse). “Het is een ontwikkelingskans. En de mensen die alleen de milieu-impact benadrukken, doen dat uit onwetendheid,” zegt hij op het hoofdkantoor van het bedrijf in Salvador, de hoofdstad van de provincie Jujuy.

Groeimarkt

Jemse, dat eigendom is van de provincie en grenst aan Bolivia en Chili, produceert sinds 2014 lithium in de zoutvlakten van Olaroz. Dat gebeurt via Sales de Jujuy, een publiekprivaat partnerschap met het Australische Orocobre en Toyota Tsusho uit Japan.

De deelname van Toyota Tsusho – onderdeel van het Toyota-conglomeraat – laat zien hoe belangrijk lithium is voor de productie van batterijen voor elektrische voertuigen, een markt die naar verwachting in de komende jaren sterk zal groeien in geïndustrialiseerde landen.

De impact van de lithiummijnbouw in de regio Puna is nu nog beperkt en verschilt per plaats, blijkt tijdens een meerdaagse rondreis langs de verschillende dorpen in de ruige Andesregio.

Diverse dorpen, veelal bewoond door de inheemse Kolla, werden dit jaar zonnedorpen – een provinciaal project om de afgelegen dorpen in de zonrijke regio te voorzien van zonne-energie.

Nieuwe opleidingen

Op een paar kilometer afstand van de zoutvlakten van Salar de Olaroz ligt het gelijknamige dorp, dat bestaat uit enkele tientallen huizen die bereikbaar zijn via een onverharde weg. Vorig jaar opende de eerste middelbare school hier zijn deuren. Het is een beroepsopleiding gericht op chemie, met als doel om jongeren op te leiden voor werk in de lithiummijnbouw.

Lithium heeft stabiele banen gebracht in de arme regio waar het grootste deel van de bevolking afhankelijk is van lama- en schapenteelt. “Iedereen hier wil werken bij het mijnbouwbedrijf,” zegt Mirta Irades, hoofd van de basisschool in Olaroz. “Zelfs al is het als afwashulp.”

Werkgelegenheid

De werkelijke opbrengsten voor de regio zijn echter bescheiden. Volgens een rapport dat werd geschreven in opdracht van de nationale en provinciale overheid, is slechts 42 procent van de werknemers van Sales de Jujuy afkomstig uit de plaatselijke bevolking. In totaal nam de directe werkgelegenheid in de mijnbouw in Jujuy tussen 2006 en 2018 toe van 1.287 naar 2.244 banen. De lithiummijnbouw was goed voor drie kwart van de groei. Dat is slechts 3,5 procent van alle geregistreerde banen in de provincie, hoewel de salarissen meer dan het dubbele zijn van het gemiddelde.

Het tijdschema van de lithiumproductie wordt ook ervaren als een hindernis. Sales de Jujuy is het enige bedrijf in de provincie dat zich bezighoudt met commerciële lithiummijnbouw. Er zijn tientallen andere bedrijven actief, maar de exploratie, het testen en de installatie van verwerkende fabrieken en ander voorwerk kan zo’n tien jaar duren.

Lithiumdriehoek

Slechts één ander bedrijf wint al lithium in het hele noordwesten van Argentinië, dat ook bestaat uit de provincies Salta en Catamarca. Dit is het gebied dat, samen met het noorden van Chili en het zuiden van Bolivia, de zogenoemde Lithiumdriehoek vormt. Hier is 67 procent van de tot nu toe wereldwijd ontdekte lithium te vinden, met Argentinië als belangrijkste bron, blijkt uit data van het Amerikaanse Geologische Dienst (USGS).

Mensen die sceptisch zijn over het potentieel van lithium voor de regio wijzen erop dat Zuid-Amerikaanse landen opnieuw de rol van primaire producent op zich nemen. Net zoals dat eerder het geval was met export van landbouwproducten.

Dit is bijvoorbeeld te zien in Olaroz, een van de zonnedorpen die elektriciteit kreeg via een klein zonnepark en nu 24 uur per dag elektriciteit heeft dankzij lithiumbatterijen. Maar die batterijen zijn geïmporteerd uit China, omdat zowel Argentinië als de rest van Zuid-Amerika zelf die technologie niet hebben.

Zoutwinning

Op sommige plaatsen in de regio Puna moeten mensen niets hebben van lithium. In Salinas Grandes, een andere witte zee van zout op 100 kilometer afstand van Olaroz, heeft nog geen enkel mijnbouwbedrijf voet aan de grond gekregen. De 33 inheemse bevolkingsgroepen in de regio kwamen ertegen in het geweer.

“Dit is ons gebied en we hebben besloten dat hier geen lithiummijnbouw komt,” zegt Verónica Chávez uit Santuario Tres Pozos, een dorp waar ongeveer dertig gezinnen wonen. Ze is lid van een lokale coöperatie van inheemse gezinnen die al eeuwenlang zout winnen volgens de technieken van hun voorouders.

“Alles wat ze beloven met de komst van lithiumbedrijven, is een leugen. Lithium betekent: vandaag eten en morgen honger,” zegt Chávez.

Toerisme

Vier jaar geleden begonnen de dorpen in Salinas Grandes met nog een andere activiteit: rondleidingen en de verkoop van handgemaakte producten aan buitenlandse en Argentijnse toeristen. De ogenschijnlijk eindeloze witte vlakten die schitteren in het zonlicht, zijn een toeristentrekker.

Alicia Chalabe, die actief is als advocaat voor de inheemse bevolking van Salinas Grandes, zegt dat geen enkele financieel voorstel hier iets aan zal veranderen. “De mensen wonen dicht bij de zoutvlakten en gebruiken dit gebied. Voor hen heeft het een belangrijke historische, culturele en patrimoniale waarde.”

In Olaroz, voegt ze eraan toe, is de situatie anders. Daar heeft de bevolking de zoutvlakten in het verleden nooit gebruikt.

Verzilting grondwater

In februari blokkeerden de bewoners van Salinas Grandes twee weken lang de nationale snelweg 52, die Argentinië verbindt met Chili. Het was een protest tegen de onderzoeksactiviteiten die een lithiumbedrijf was begonnen in het gebied, zonder toestemming van de lokale bevolking. Het protest had effect: de exploratie-activiteiten van het bedrijf werden stilgelegd.

De weerstand in Salinas Grandes is deels gebaseerd op een studie van Marcelo Sticco, een hydrogeoloog aan de Universiteit van Buenos Aires. Hij wees erop dat de waterbronnen in de regio gevaar lopen door lithiumwinning. Salinas Grandes is een woestijngebied waar regen een sporadische luxe is.

“De onderzoeksresultaten zijn erg duidelijk,” zegt Sticco vanuit de Argentijnse hoofdstad. “Lithium wordt gescheiden via de verdamping van grote hoeveelheden water, wat de verzilting van het grondwater aanjaagt. Dat grondwater wordt in de regio gebruikt als drinkwater.”

Wit goud

Om toegevoegde waarde te creëren ging de overheid in Jujuy een partnerschap aan met de Italiaanse elektronicagroep SERI. Die heeft plannen ter plaatse een batterijenassemblagefabriek op te zetten, met als doel het stedelijk openbaar vervoer elektrisch te maken.

Als dit initiatief doorgaat, ontstaat er mogelijk een scenario waarbij er verder op dit moment nauwelijks concrete voordelen zijn, hoewel velen er in Argentinië op rekenen dat het “witte goud” extra welvaart zal brengen.

Hoewel de lithiumexport groeit, bereikte die slechts 251 miljoen dollar in 2018, nauwelijks 6,5 procent van de totale mijnbouwexport van het land.

Oehler, directeur van Jemse, denkt dat de piek in de internationale vraag naar lithium echter nog moet komen. “Die piek ligt tussen 2025 en 2030. Daar moeten we van profiteren om het leven in de dorpen te verbeteren,” zegt hij.

Nieuwe technologie

Sommige experts zijn bang dat te sterk inzetten op dit ene mineraal, dat wellicht over een aantal jaren al gedateerd is door de komst van nieuwe technologie, verkeerd kan uitpakken.

Lithium is voor veel doeleinden geschikt, maar dient momenteel vooral als warmtegeleider in oplaadbare batterijen. Deze batterijen worden gebruikt in mobiele telefoons, voor de opslag van diverse soorten hernieuwbare energie zoals zonne-energie en in elektrische voertuigen. Het gebruik van elektrische voertuigen zal naar verwachting gestaag groeien, vooral in het openbaar vervoer.

Volgens de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN moet tegen 2030 betaalbare duurzame energie beschikbaar zijn voor iedereen (SDG7).

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!