Eerste voorzittersdebat na de verkiezingen. Bron: Screenshot KIES19, Vrt NWS
Opinie -

Alles in perspectief

maandag 27 mei 2019 15:59
Spread the love

Verkiezingen zijn als mediaformat strikt een hier-en-nu aangelegenheid: men kijkt enkel naar wat zich nu voordoet, en op deze kluit. Er heerst een voorliefde voor een soort hijgerige sportverslaggeving waarbij in de 74ste minuut een mooie doelkans wordt gemist en de VAR twee keer onterecht tussenbeide komt. Zo’n formattering helpt ons niet. Dus hier volgt een poging om enkele ruimere bedenkingen te formuleren die de uitslag van 26 mei 2019 in perspectief kunnen plaatsen.

1. Het historische perspectief

Vlaanderen wordt weer overspoeld door een zwarte golf, want Vlaams Belang is de grote winnaar. En dus krijgen we de klassieke oprispingen: “Kan men dit nog negeren?”, “Is het cordon sanitaire nog vol te houden”, “Dit is een duidelijk signaal van de kiezer”, etcetera.

Het is goed te beseffen dat Vlaams Belang nu gewoonweg teruggekeerd is naar z’n niveau van 2003, toen het ook 18 zetels in de Federale Kamer haalde:

En ook in 2007 (na de veroordeling van het Vlaams Blok en de naamsverandering naar Vlaams Belang) won de partij de verkiezingen in percenten, zij het dat ze 1 zetel verloor.

Kijk ook eens naar wat andere elementen in deze grafieken. Bijvoorbeeld: het feit dat in 2003 de sp.a-Spirit, de PS, MR en de Vld zowat even groot waren als N-VA nu, en dat de CD&V in het kartel met N-VA (Leterme-De Wever) in 2007 niet minder dan 30 zetels behaalde. Merk ook op dat in 2007 de as Ecolo-Groen 12 zetels behaalde, en bekijk de electorale optater die de sp.a in 2007 krijgt.

Het is na 2003 dat de N-VA aan z’n opmars begint, en dat we het Vlaams Belang zien achteruitgaan. De twee zijn aan elkaar gerelateerd: N-VA plaatst zich doelgericht en constant deels in de electorale kavel van Vlaams Belang. In 2010, bijvoorbeeld, kregen we dan ook dit als uitslag:

De andere kavel die de N-VA leegvreet is die van de Christendemocraten en Liberalen. Vergelijk de uitslagen van 2003, 2007 en 2010 even: het zijn de klassieke centrumpartijen CD&V en Vld die een dreun krijgen van de N-VA. Dit patroon zet zich gewoon door in 2014:

Vanaf 2007 zijn de Vlaamse Christendemocraten en Liberalen partijen van de omvang van het Vlaams Belang in 2003, of zelfs kleiner. En hoe groter N-VA wordt, hoe kleiner Vlaams Belang wordt. Een partij die vanaf 2007 constant stemmen en zetels afgeeft aan anderen is de sp.a. Groen blijft grotendeels constant als blok.

Wat we op 26 mei 2019 hebben meegemaakt is dus enerzijds een voortzetting van de trend, en tegelijkertijd een breuk ermee. De voortzetting bestaat erin dat N-VA de Vlaamse centrumpartijen klein houdt – Christendemocraten, Liberalen en Sociaaldemocraten krijgen alweer klappen. Maar verschillende elementen zorgen voor een trendbreuk.

1. De voornaamste is de terugkeer van Vlaams Belang, dat nu een antwoord heeft gevonden op het kannibalisme van de N-VA en terugkeert naar de omvang die het tussen 2003 en 2010 had.

2. Een tweede trendbreuk is de groei van Ecolo-Groen; ze behalen samen 21 zetels en dus groter dan de PS en VB, en groter dan Ecolo-Agalev in het topjaar 1999 (dat tot rampzalige regeringsdeelname leidde). Vermits Ecolo en Groen een gemeenschappelijke fractie vormen in het Parlement is dit een relevante ontwikkeling.

3. En een derde is de doorbraak van PTB-PVDA, die naar 12 zetels stijgen.

Ik ga wat dieper in op twee van deze elementen: de doorbraak van PTB-PVDA, en het nieuwe antwoord van Vlaams Belang.

2. Rode zondag

Op 21 oktober 1991 sprak men van “zwarte zondag”, want we kregen deze uitslag:

Het Vlaams Blok van Dewinter en Annemans schoot plots door naar 12 zetels. Die doorbraak zette de hele zogenaamde vernieuwingsbeweging van de jaren 90 in gang, met als motief “de kloof tussen burger en politiek”. Alle Vlaamse partijen schoven naar rechts want de new kid on the block pikte nogal wat stemmen in. Dit proces is nooit gestopt.

De doorbraak van PTB-PVDA op 26 mei 2019 is precies even groot: ook Mertens en Hedebouw rijven 12 zetels binnen. Net als die van het Vlaams Blok in 1991 werd deze doorbraak gerealiseerd in een klimaat waarin de mainstream media de partij niet au serieux namen en enkel de meest minimale aandacht schonken, en overtrof ze ruimschoots de verwachtingen en de schattingen. En ze werd gerealiseerd tegen een obstakel dat Vlaams Blok niet had in 1991: de kiesdrempel.

Het is dus best dat men die linkse doorbraak even ernstig neemt als die van het Vlaams Blok destijds: PTB-PVDA heeft een rode zondag gerealiseerd. En het ligt in de lijn der verwachtingen dat de Kamerfractie van PTB-PVDA hyperactief zal zijn en een wezenlijke linkse druk zal uitoefenen op de rest, deze keer ook in Vlaanderen.

3. Vlaams Belang is gemuteerd

Men ziet het Vlaams Belang van Van Grieken nadrukkelijk als gewoon een voortzetting van het oude Vlaams Blok van Dewinter en Annemans, en dat is een vergissing. De partij heeft een grondige verandering ondergaan, en het antwoord op het N-VA kannibalisme dat ik boven heb vermeld, is niet zomaar een negatie of uitvergroting van dingen waarvoor N-VA staat. De partij heeft nu een heel andere en veel completere ideologie dan in 2003. Haar succes is dan ook niet enkel het gevolg van een “foert” van de kiezer tegen De Wever en Francken, maar ook het succes van een nieuw-rechts programma.

Vlaams Belang is nu helemaal geïntegreerd in een wereldwijd netwerk van nieuw-rechtse partijen en bewegingen, in Europa zowel als in Rusland en de VS (Van Grieken ontmoette Steve Bannon, en allicht niet om over het weer te praten). Die partijen en bewegingen hebben zich grotendeels losgemaakt van de nostalgie naar een fascistisch verleden, en ze kijken uitdrukkelijk naar de toekomst. Die toekomst zien ze als revolutionair, en in de letterlijke zin van het woord: als een apocalyptische eindstrijd die op ons afkomt, waarbij het overleven van het “blanke ras” op het spel staat, en waarbij het strijdtoneel zich uitstrekt van Oostende tot Vladivostok. De helden van dit nieuw rechts heten niet Hitler, Goebbels of Franco, maar Breivik en anderen die de wapens opnamen om het “blanke ras” tegen z’n moslimvijanden en hun linkse collaborateurs te beschermen. Schild en Vrienden is een schoolvoorbeeld van de beweging, en dus helemaal geen Fremdkörper binnen het nieuwe Vlaams Belang. Men kan er de teksten van Ico Maly op naslaan voor bewijsmateriaal.

Noteer hier dat het nationalisme van het huidige Vlaams Belang grondig anders is dan dat van Vlaams Blok, en dus ook van datgene wat N-VA aanhangt. Het gaat al lang niet meer alleen over Vlaanderen, wel over het “blanke ras”, Europa, en bij uitbreiding het hele Euraziatische plateau. Het “eigen volk” is van definitie veranderd. Haar leiders eveneens: ze zijn nu jong, netjes gekapt en geschoren en gekleed in Hugo Boss, met universitair diploma op zak, bekwaam om als intellectueel te poseren (denk aan Baudet), en niet geplaagd door parochialisme – het zijn internationalisten.

Dat alles heeft gevolgen voor hoe men de politieke actualiteit inschat. De vijand van Vlaams Belang is niet de N-VA (dus vergeet het belang van woordjes als “stront” en “paljas”), maar links, omdat links wordt gezien als de elite die doelbewust de deur voor moslims openhoudt. Noteer: links is geen politieke tegenstrever maar een volksvijand, een verrader. En om die verrader definitief te verslaan zal de beweging, wanneer het nodig is en kan, allianties aangaan met politieke tegenstrevers. De uitspraken van Van Grieken over een “pragmatische” opstelling bij coalitiegesprekken zijn tekenend. En zie ook de vorming van een nieuw-rechtse pan-Europese fractie in het Europees Parlement. Om links te vernietigen zal men ook geweld niet schuwen – zoals gezegd horen figuren als Breivik tot het pantheon van dit nieuwe extreemrechts.

Men onderschat dit nieuwe Vlaams Belang wanneer men het enkel ziet als dat extreemrechtse partijtje dat al sinds 1991 hetzelfde schreeuwt, “eigen volk eerst!” We zitten opgescheept met een Vlaams Belang dat even groot is als in de gloriedagen van Dewinter, maar dat veel meer in z’n mars heeft dan toen. Wanneer er in 1991 goede redenen waren voor een cordon sanitaire, dan zijn die er vandaag nog meer. Het feit dat men dit nieuw-rechts in de grote debatten omschrijft met onschuldige termen als “rechtse populisten” maakt ons blind voor wat ze wezenlijk zijn.

We gaan nog merkwaardige dingen zien en horen van Van Grieken en zijn kornuiten. U weze gewaarschuwd.

 

Dit artikel is overgenomen van de webblog Jan Blommaert (en z’n gedachten)

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!