In het rapport Sand and Sustainability brengt UNEP de wereldwijde zandwinning in kaart. Die is in de voorbije twee decennia verdrievoudigd, mede dankzij veranderende consumptiepatronen, bevolkingsgroei, verstedelijking en de ontwikkeling van infrastructuur. De internationale handel in zand en grind zal naar verwachting met 5,5 procent blijven groeien in de volgende jaren.
Maar tegelijk is de natuurlijke productie van zand gekrompen: rivieren produceren minder afzetting als gevolg van stuwdammen en andere ingrepen langs de waterlopen.
“We spenderen ons ‘zandbudget’ veel sneller dan we op een verantwoorde manier kunnen produceren”, zegt Joyce Msuya, directeur van UNEP. “Een beter beheer van de wereldwijde zandvoorraden kan tot een duurzamere omgang met deze cruciale grondstof leiden en bewijzen dat infrastructuur en natuur hand in hand kunnen gaan.”
Versnipperd
Zand en grind zijn qua volume de tweede belangrijke grondstof wereldwijd, na water. Maar de zandwinning wordt overal ter wereld op een andere manier gereguleerd, en lakse regelgeving heeft in sommige gebieden een grote impact op de biodiversiteit en de ecosystemen. Bovendien groeit de illegale en niet-duurzame zandwinning op zee en in kust- en zoetwatergebieden.
Het thema overschrijdt duidelijk de nationale politiek: het zand wordt niet alleen over de hele wereld verscheept, maar de impact van zandwinning in één land laat zich vaak ook in buurlanden voelen.
Niet-duurzame zandwinning heeft bovendien vaak een sociale impact. Zo lijdt het toerisme eronder als zand wordt weggehaald van stranden. En zandwinning in mangrovegebieden doet het aantal krabben afnemen, met een lager inkomen als gevolg voor de lokale bevolking.
Internationaal kader
In een wereld met 10 miljard mensen zijn dan ook effectief beleid, regelgeving en beheer nodig om te vermijden dat de vraag naar zand het milieu niet schaadt, stelt het rapport.
Momenteel is de regelgeving erg versnipperd: zand- en grindwinning zijn bepaald door de lokale geografie en de lokale politiek. Er is geen sprake van een wereldwijd kader met gedeelde regels, praktijken en ethiek. Het rapport wil daarom een startpunt vormen voor een wereldwijde conversatie.
Idealiter worden de bestaande standaarden op elkaar afgestemd en wordt gekeken naar succesvolle voorbeelden, stelt UNEP. Daarnaast moeten vraag en aanbod beter op elkaar worden afgestemd, is een betere monitoring nodig en moet de dialoog gestimuleerd worden tussen de grootste belanghebbenden.