Wie is Marjan Maes? Ze is niet alleen docente en onderzoeker aan de KU Leuven. Toen de N-VA nog deel uitmaakte van de federale regering was ze namelijk pensioenadviseur op het kabinet van Jan Jambon, minister van Binnenlandse Zaken.

Terug naar de essentie. Al sinds de jaren 1990 weten we dat er bij de bevolking géén breed draagvlak is om de wettelijke pensioenleeftijd op te trekken van 65 naar 67, laat staan om die leeftijd nadien nog extra te verhogen. Werkende mensen beseffen namelijk dat zulke hogere pensioenleeftijden niet haalbaar of leefbaar zijn.

Ook veel jongeren 

Bijna dagelijks hoor ik mensen getuigen dat ze het écht niet zien zitten om voort te doen tot aan hun 67^ste. Het gaat niet alleen om 55-plussers! Ook veel jonge mensen denken daar zo over. Het werktempo wordt voort opgedreven, de flexibiliteit scheurt voort, de werkdruk neemt toe, werk en privéleven combineren wordt soms heel moeilijk. Gevolg: velen lopen niet warm voor het idee om de pensioenleeftijd te verhogen.

Marjan Maes beweert dat het kleine draagvlak voor een hogere pensioenleeftijd alleen maar krimpt als gevolg van de vergrijzing van de bevolking. Dat is een rare voorstelling van zaken. Vele jongere mensen kanten zich namelijk evenzeer tegen de verhoging. Spreekt het stijgende aantal burn-outs bij werknemers boven de 30 geen boekdelen? Als we de pensioenleeftijd toch verlagen naar 65 jaar, zal dit de armoedegraad en de inkomensongelijkheid bij gepensioneerden doen stijgen door een daling van het gemiddelde pensioen, beweert mevrouw Maes. 

Te lage pensioenen 

Zij vergeet echter dat onze pensioenen sowieso al veel te laag zijn. Ze behoren tot de laagste van Europa. De sociale zekerheid zorgt ervoor dat de armoede wordt gehalveerd, maar desondanks hebben wij zeker geen genereus pensioenstelsel: we scoren belabberd in Europees perspectief en 1 op 5 gepensioneerden leeft bij ons onder de armoededrempel. Het gemiddelde pensioen bij werknemers bedraagt slechts 840 euro: 950 euro bij de mannen en 710 euro bij de vrouwen, telkens brutobedragen. Het pensioenbedrag moet dus naar omhoog.

Als we de pensioenleeftijd optrekken, leidt dit tot een daling van de vergrijzingskosten van 3,5 procent naar 1,5 procent van het bruto binnenlands product (BBP), stelt de pensioenexperte van N-VA-signatuur. Zij spreekt verder van minder armoede bij gepensioneerden, minder inkomensongelijkheid, hogere gemiddelde pensioenen en een daling van de genderkloof (m/v).

Maar Marjan Maes baseert zich vooral op de financiële uitgaven in de sociale zekerheid. Zo verengt ze het debat. Waarom is ze blind voor de vraag of langer werken wel haalbaar is? Voor de lage pensioenen in België? Voor de almaar toenemende werkdruk? 

Wie nu op de leeftijd van 65 jaar geen volledige loopbaan van 45 jaar haalt, kan al vrijwillig langer werken. Hiermee is verplichten werken tot 67 jaar niet nodig.

Volwaardig pensioen op 65 kan 

De zeer liberale regering-Michel heeft op een zeer achterbakse manier de pensioenleeftijd van 65 naar 67 jaar verhoogd. Die maatregel kwam er nà verkiezingen waarbij de partijen zedig hadden gezwegen over een verhoging van de pensioenleeftijd. 

De hogere pensioenleeftijd, het afbreken van de landingsbanen en het snoeien in het SWT (brugpensioen) hebben als gevolg dat werknemers vaak reikhalzend uitkijken naar hun wettelijk pensioen. Het is moeilijker gemaakt om met vervroegd pensioen te gaan; voor heel wat werknemers, vooral vrouwen, werd dit zelfs onmogelijk. Velen zien geen uitweg meer en vallen dan maar uit wegens langdurige ziekte.

De wettelijke pensioenleeftijd van 65 jaar moet dan ook worden hersteld. Met voor iedereen de mogelijkheid om met vervroegd pensioen te gaan vanaf 60. Maar mensen moeten daar ook de consequenties van dragen: pensioen in verhouding tot de gewerkte jaren. Wel met een compensatie voor mensen met zware beroepen die vervroegd uitstappen. En met een goed uitgewerkte eindeloopbaanregeling zodat op latere leeftijd werken mogelijk blijft. Wie langer dan 65 jaar wil werken, moet dat uiteraard ook kunnen. Gedurende de hele loopbaan moet werkbaar werk mogelijk worden gemaakt. We moeten vermijden dat werknemers als uitgeperste citroenen aan hun pensioen beginnen.

Genderongelijkheid 

De genderongelijkheid tussen mannen- en vrouwenpensioenen is vooral te verklaren door het grotere aantal precaire jobs bij vrouwen. Nogal wat vrouwen doen jobs met te lage lonen en moeten tegen hun zin kiezen voor deeltijdse jobs of gedwongen thuisblijven voor de kinderen of zieke familieleden. Gelijk loon voor gelijk werk is ook zeker nog niet overal een realiteit.

Deze ongelijkheid moet ten gronde worden aangepakt door het wegwerken van de loonkloof, betere arbeidsvoorwaarden voor mannen en vrouwen, meer mogelijkheden om te zorgen voor kinderen, andersvaliden, langdurig zieken en ouderen. Het werk moet beter worden georganiseerd zodat ook mannen meer taken in het huishouden kunnen opnemen. Er is nood aan meer gelijkgestelde periodes voor de berekening van het pensioen van vrouwen. Maak vervroegd pensioen voor vrouwen beter mogelijk door niet alleen voltijds gewerkte jaren te laten meetellen. Bereken pensioenbedragen voordeliger voor vrouwen die niet altijd in staat waren om voltijds te werken.

1.500 euro voor iedereen 

Werknemers moeten de garantie krijgen dat ze op hun 65^ste met pensioen kunnen gaan. En ze moeten recht krijgen om een minimaal maandelijks pensioen van (netto) 1.500 euro.

In de laatste fase van de loopbaan zien we een enorme stijging van het aantal invaliditeitsdossiers en van ziektes die samenhangen met stress of fysieke belasting. Laten we daarom tijdskrediet gemakkelijker mogelijk maken in de eindeloopbaanfase. In tegenstelling tot de koers die de regering volgde, moeten we werknemers de kans geven om het rustiger aan te doen naarmate het einde van de loopbaan dichterbij komt. Zo vermijd je dat ziekte en invaliditeit de enige uitweg zijn voor een eindeloopbaan die op fysiek en socio-psychologisch vlak steeds zwaarder doorweegt. 

De politiek moet in fatsoenlijk overleg met de sociale partners het kader scheppen voor werkbaar werk tijdens de volledige loopbaan, gecombineerd met een goede eindeloopbaanregeling zodat werken tot de pensioenleeftijd voor meer mensen mogelijk wordt en ze niet worden gedwongen om terecht te komen in de ziekteverzekering. En laat de mensen zelf vrije keuzes maken. Ze zijn daartoe absoluut in staat.

Niet hallucinant 

De pensioenleeftijd terugbrengen naar 65 jaar is dus helemaal niet waanzinnig, niet hallucinant en totaal niet verkeerd. In welke wereld zijn sommige experts en politici eigenlijk opgegroeid? In welke wereld leven zij? Als je het geluk hebt gehad om geboren te worden in een gezin dat nooit financiële problemen heeft gekend in een veilige omgeving en bovendien geboren bent met een stel optimaal werkende hersenen sta je heel ver af van de werkelijkheid. Het zijn echter deze gelukkigen die boven de hoofden van de mensen dan beslissingen nemen, bijvoorbeeld over langer moeten werken. Hoe is dit in godsnaam mogelijk? Hoe wereldvreemd kan je zijn? 

Ik nodig mevrouw Maes, andere zogeheten experts en alle politici in ons land uit om eens mee te draaien als gewoon werknemer in de verschillende sectoren in ons land. Praat ook eens met de mensen die zich vandaag kapot dreigen te werken en luister vooral naar hen. Dan pas kan je terdege beseffen waarom werknemers langer werken niet zien zitten.