Amper vijf weken nadat cycloon Idai meer dan duizend doden had geëist, werd Mozambique vorige week opnieuw getroffen door de bijzonder krachtige cycloon Kenneth. Het zesde armste land ter wereld kreeg prompt een lening van het IMF voor de heropbouw, maar zakt zo ook 118 miljoen dollar dieper in de schulden.
Oneerlijk, zeggen klimaatactivisten, want het doet de slachtoffers van de klimaatrampen tweemaal boeten voor een probleem dat zij nauwelijks mee hebben veroorzaakt.
Schuldenval
“Wat Mozambique nu meemaakt zal nog op andere plekken gebeuren en dat steeds vaker”, zegt Sarah-Jayne Clifton, directeur van de Jubilee Debt Campaign. “Tenzij we een meer systematische manier vinden om met de schulden van arme landen om te gaan, dreigt de klimaatverandering voor veel landen een schuldenval te creëren die we niet meer kunnen beheersen.”
Kenneth is de sterkste storm ooit in Mozambique. Vorige week bracht de storm windsnelheden van 220 kilometer per uur en hevige neerslag naar het noorden van het land, dat nooit eerder te kampen had met dergelijke orkaanwinden.
De storm volgde amper vijf weken na cycloon Idai, die naast Mozambique ook Zimbabwe en Malawi trof. Idai maakte duizenden mensen dakloos en leidde tot uitbraken van cholera.
Neerslag
Er zijn geen studies die kunnen stellen in welke mate de klimaatverandering de kans op die twee specifieke cyclonen heeft verhoogd. Maar wetenschappers zijn het er wel over eens dat ze de intensiteit van dergelijke stormen verhoogt.
“Er is absoluut geen twijfel dat, als er een tropische cycloon is zoals deze, er dan meer neerslag valt door de klimaatverandering”, zei Friederike Otto van de Universiteit van Oxford op de Britse zender BBC. “En door de stijgende zeespiegel zijn de overstromingen intenser.” Eind vorig jaar bleek uit onderzoek dat de klimaatverandering de orkanen Katrina, Irma en Maria natter gemaakt had en de neerslag tijdens de stormen zelfs met 10 procent had doen toenemen.
Parijs
In het klimaatakkoord van Parijs kwamen landen overeen om samen de schade te bestrijden die door de klimaatverandering wordt veroorzaakt – maar er zijn weinig middelen vrijgemaakt om die belofte in praktijk om te zetten. Daarom gaan stemmen op om een “belasting op klimaatschade” op te leggen aan producenten van steenkool, olie en gas, waarmee slachtoffers van klimaatrampen gesteund kunnen worden.
“Een deel van het bredere probleem van de klimaatverandering is het onrecht: mensen die het probleem niet mee hebben veroorzaakt, krijgen vaak met de ergste impact te maken”, zegt klimaatactiviste Julie-Anne Richards, die ijvert voor zo’n belasting. “Die mensen – de armste, meest kwetsbare – nu vragen om ook nog eens te lenen voor de heropbouw is een schandelijke verdubbeling van het onrecht van de klimaatverandering.”
Kwijtschelden
De Jubilee Debt-campagne dringt er bij het IMF op aan om de schulden kwijt te schelden van landen die door cycloon Idai zijn getroffen, net zoals dat gebeurde bij landen die in 2015 onder de ebola-epidemie leden. In maart maakte het IMF gebruik van het zogenaamde ‘post-catastrophe debt-relief mechanism’ om voor Guinee, Liberia en Sierra Leonebijna 100 miljoen dollar kwijt te schelden.
Zonder zo’n kwijtschelding dreigt Mozambique in een schuldencrisis te belanden, zegt Clifton. Bovendien kan het IMF dat aan, zegt ze, dankzij de winstgevende leningen aan midden- en hoge-inkomenslanden. In oktober 2018 had het IMF 30 miljard dollar in de koffers.
In een verklaring verdedigt het IMF de lening en benadrukt het fonds met welke snelheid en bepalingen de lening is toegekend. “Het uitvoerend comité van het IMF keurde op 19 april een snelle lening van 118,2 miljoen dollar goed”, stelt het IMF. “Deze lening – met een interest van 0 procent – is het meest aangewezen instrument van het fonds om lidstaten bij te staan na een natuurramp. De lening zal ook een katalysator zijn voor het land om andere middelen te genereren en zo snel mogelijk deze tragische episode te boven te komen.” Volgens de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) trof extreem weer in 2018 bijna 62 miljoen mensen over de hele wereld.
Bron:
