Foto: Anders Hellberg
Nieuws, Milieu, Samenleving -

“Jullie volwassenen schijten op onze toekomst”: portret van Greta Thunberg

Het tengere Zweedse tienermeisje Greta Thunberg is het gezicht geworden van de wereldwijde klimaatbeweging. Zij daagt de rijken en machtigen van deze planeet uit en ziet haar Aspergersyndroom als een geschenk. Een portret.

vrijdag 29 maart 2019 11:29
Spread the love

Een zwaar verdict

Voor haar ouders werd het snel duidelijk: Greta was geen meisje zoals andere kinderen van haar leeftijd. De diagnose was ernstig: hun dochter leed aan een zware vorm van Aspergersyndroom én selectief mutisme.

Het syndroom van Asperger is een vorm van autisme die zich kenmerkt door beperking in de sociale omgang en een beperking in interesses en activiteiten. Ze vinden het moeilijk om te begrijpen wat andere mensen denken en voelen of wat hun bedoelingen zijn. Sociale regels begrijpen ze niet altijd en ze sluiten zich ook gemakkelijk af voor de buitenwereld. Aanrakingen vinden ze niet fijn en ze vermijden vaak oogcontact.

Mensen met selectief mutisme spreken consequent niet in bepaalde sociale situaties terwijl dat wel wordt verwacht, zoals bijvoorbeeld in school, de jeugdbeweging of in een winkel. In situaties waar ze zich wel op hun gemak voelen zoals in het gezin of bij vrienden, praten ze wel zonder problemen. Het is een stoornis die vaak samen gaat met autisme.

De stoornissen hebben een zware impact gehad op Greta. Als 8-jarig kind kreeg ze te horen dat het klimaat aan het opwarmen was met mogelijk zeer ernstige gevolgen voor de leefbaarheid van de planeet. Ze was geschokt dat volwassenen het probleem niet serieus leken te nemen. Ze kon die gedachte niet meer uit haar hoofd zetten.

“Ik was zo verdrietig omdat de wereld zo verkeerd was, alles was zo verkeerd, en toen dacht ik dat het geen zin had om te leven.” Op 11-jarige leeftijd werd Greta zwaar depressief. Ze stopte met eten en praten en ging niet meer naar school. Ze verloor tien kilo en haar groei werd belemmerd.

“Ik was zo verdrietig omdat de wereld zo verkeerd was, alles was zo verkeerd, en toen dacht ik dat het geen zin had om te leven.”

Syndroom wordt troef

Het was allemaal niet evident voor Greta, maar ze vocht terug. Ze sloot zich aan bij actiegroepen die symbolische en ludieke acties op school wilden organiseren tegen de klimaatontaarding. Maar dat bracht niets op vond ze, ze wilde een duidelijk statement maken.

“Ik heb geprobeerd om de anderen in de groep zich bij mij te laten aansluiten, maar niemand was echt geïnteresseerd. Toen besloot ik om het alleen te gaan doen. En zelfs als er zich niemand bij mij aansloot, dan nog was ik van plan om door te zetten.”

Toen ze vijftien jaar was raapte ze haar moed bij elkaar en ging ze elke week één dag voor het parlement zitten met een bordje: ‘Schoolstaking voor het klimaat’ om de overheid tot verantwoording te roepen. Haar ouders probeerden haar dat uit het hoofd te praten en haar klasgenoten weigerden om mee te doen. Voorbijgangers hadden ofwel medelijden met het meisje of waren kwaad omdat ze spijbelde.

Maar Greta zette door. De vasthoudendheid, verbonden aan haar syndroom werd haar sterke troef. Haar opmerkelijke actie bracht wereldwijd een hele beweging op gang die eindelijk de dringendheid van het klimaatprobleem op de agenda zet.

Vandaag voeren tienduizenden jongeren in meer dan 70 landen actie. De afgelopen weken waren er klimaatbetogingen in meer dan 700 steden. Greta stond op het podium met Juncker, de voorzitter van de Europese commissie, ze werd ontvangen door president Macron en ze krijgt de steun van Angela Merkel.

De politieke en volwassen wereld is er niet in geslaagd het allerbelangrijkste voor de toekomst bovenaan op de agenda te plaatsen. Op haar eentje is de tiener uit Zweden daar met haar koppige actie wel in gelukt.

De politieke en volwassen wereld is er niet in geslaagd het allerbelangrijkste voor de toekomst bovenaan op de agenda te plaatsen. Op haar eentje is de tiener uit Zweden daar met haar koppige actie wel in gelukt.

Een geschenk

Greta is trots op haar Aspergersyndroom. Ze ziet het als “een geschenk”. ‘Normale’ mensen laten een zekere hoeveelheid inconsequentie in hun leven toe. Het ene moment klagen ze over hoe erg het gesteld is met het klimaat en dat er niets aan gebeurt, vervolgens vervallen ze gewoon terug in de routine, nemen ze de wagen voor een weekendje uit of slaan een lekker stukje vlees naar binnen.

Bij Greta is dat niet het geval. “Ik ben een beetje anders. Ik hou er niet van het sociale spel mee te spelen. Ik lieg niet. Ik kan niet zomaar iets zeggen en dan iets anders doen. Als ik zoals iedereen zou zijn geweest, zou ik ook voortgedaan hebben zoals iedereen. Dan zou ik nooit aan deze staking begonnen zijn.”

“Sommige mensen kunnen gewoon dingen laten gaan, maar ik kan het niet, vooral als er iets is dat me zorgen baart of me verdrietig maakt. Ik herinner me toen ik jonger was en op school onze leraren ons films van plastic in de oceaan lieten zien, hongerige ijsberen, enzovoort. Ik huilde tijdens alle films. Mijn klasgenoten waren bezorgd toen ze de films bekeken, maar als ze afgelopen waren begonnen ze te denken aan andere dingen. Ik kon dat niet doen. Die foto’s zaten vast in mijn hoofd.”

Nuances zijn aan Greta niet besteed. “Omdat ik anders ben, zie ik de wereld vanuit een ander perspectief, ik zie dingen heel zwart en wit.” Haar vader vraagt haar vaak om de toon van haar speeches, die ze zelf schrijft, te milderen. “Hij wordt bang als hij het leest, ‘je moet dit niet zeggen, het is te provocerend’”, zegt ze trots. Greta spreekt heel stilletjes en soms knikt ze alleen maar. Dat belet niet dat haar uitspraken vaak heel ongezouten zijn.

Enkele voorbeelden: “We ruimen jullie rotzooi op. We stoppen niet tot we klaar zijn.” “Ik doe dit omdat jullie volwassen schijten op mijn toekomst.” “Als jullie denken dat we in plaats van actie te voeren op school zouden moeten zitten, dan suggereren wij dat je onze plaats op straat inneemt en jullie in onze plaats staken.” Tot de miljardairs in Davos zei ze: “Ik wil niet dat je hoopvol bent. Ik wil dat je in paniek raakt. Ik wil dat je de angst voelt die ik elke dag voel. En dan wil ik dat je actie onderneemt.”

“Ik wil niet dat je hoopvol bent. Ik wil dat je in paniek raakt. Ik wil dat je de angst voelt die ik elke dag voel. En dan wil ik dat je actie onderneemt.”

Duidelijke boodschap

Greta wil ons wakker schudden voor het te laat is. “Mensen zijn zich eigenlijk niet bewust van wat er aan de hand is. Als ik met mensen praat, kennen ze de basis wel, ze weten dat de planeet opwarmt door de broeikasgassen maar ze weten niet wat de werkelijke gevolgen daarvan zijn.”

Om de opwarming te beperken tot 1,5°C mogen we met zijn allen op deze planeet nog maar 420 gigaton CO2 uitstoten. Aan het huidig tempo is dat binnen tien jaar al opgebruikt! Als we boven de 1,5°C gaan, overschrijden we een kantelpunt en bestaat het gevaar dat de opwarming van de aarde zichzelf in stand gaat houden en compleet uit de hand loopt.

Blijkbaar hebben we mensen als Greta nodig om ons uit onze comfortzone te halen en te doen wat we moeten doen. “Als je een kind hebt dat midden op de weg staat, en de auto’s komen in volle vaart aan, dan kijk je niet weg omdat het te moeilijk is om dat aan te zien, je loopt erop af en haalt dat kind weg. Te veel loze peptalk is onderdeel van het probleem geworden.”

“Als je een kind hebt dat midden op de weg staat, en de auto’s komen in volle vaart aan, dan kijk je niet weg omdat het te moeilijk is om dat aan te zien, je loopt erop af en haalt dat kind weg.

In dat perspectief heeft studeren en binnen de lijntjes kleuren geen zin voor Greta. “Waarom zou ik studeren voor een toekomst die er binnenkort niet meer zal zijn, terwijl niemand zich inspant om de toekomst te redden?”

Hoelang zal ze dit nog volhouden? Haar antwoord is duidelijk: “Ik blijf doorgaan tot Zweden de akkoorden van Parijs nakomt. Dan hoop ik dat mensen overal ter wereld hetzelfde zullen doen voor hun land. Maar wanneer wij stoppen, is niet de vraag. De vraag is: wanneer beginnen zij eraan?”

Inderdaad, wanneer beginnen wij eraan? 

Bronnen:

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!