Stand van zaken

Cijfers leren ons dat jongeren steeds meer in armoede en financiële onzekerheid dreigen te vallen. Sinds 2014 is het hoogste armoederisico verschoven van de groep 65+ naar de jongeren 16-24j. Vooral laaggeschoolden zijn de klos.

Dat is geen wonder, jongeren geraken ook steeds moeilijker aan de bak. De intrede van jongeren op de arbeidsmarkt wordt steeds meer gekenmerkt door tijdelijke, en minder goed betaalde jobs. Uit Europese vergelijkingen blijkt dat, over 10 jaar bekeken, het globale aandeel tijdelijke contracten voor jongeren beneden de 25 jaar is toegenomen van 31,6 procent naar 47,4 procent. Dit is merkelijk boven het Europese gemiddelde van 43,9 procent.

Dat blijkt ook uit de cijfers van Federgon, 42 procent van de uitzendkrachten (exclusief studenten) is jonger dan 25 [1]. Tijdelijke banen concentreren zich dus sterk bij jonge werknemers. Ook binnen de opkomende platform-economie, met statuten met minimale sociale bescherming, zijn vooral jongeren actief.

De regering heeft ook een zeer grote verantwoordelijkheid. Door de beperking in de tijd van de inschakelingsuitkering in 2015 verloor een groot deel van de jongeren haar recht op een werkloosheidsuitkering, waardoor zij terecht kwamen bij het OCMW.

Het aandeel jongeren van 18-24 jaar vertegenwoordigde in 2017 33,7 procent [2] van de totale leefloonpopulatie, terwijl ze 10,3 procent van de Belgische bevolking uitmaakten. Ook de ambitie om opnieuw de jeugdlonen in te voeren past in dit plaatje, het vermindert eveneens de financiële onafhankelijkheid van jongeren. Het is van belang dat deze verlaging van de brutolonen, zich ook niet netto of op vlak van sociale rechten doorzet.

De professionele en bijhorende financiële onzekerheid zorgt voor weinig stabiliteit. Je weet niet of je binnenkort nog zal werken. Je bent nooit zeker van je inkomen. En je kan niet plannen. Zonder een degelijk inkomen, kunnen ze ook niet investeren in huis, tuin en gezinsleven.

Het is dus geen wonder dat jongeren steeds langer thuis blijven. Niet alleen is het aandeel jongeren dat nog steeds bij hun ouders woont in de periode tussen 2008 en 2017 sterk gestegen, het ligt ook veel hoger dan in de ons omringende landen.

Daar zijn zeker en vast verschillende redenen voor: jongeren studeren langer bijvoorbeeld, maar evengoed ga je pas alleen wonen wanneer je werk en een inkomen hebt. Ook de kostprijs van wonen stijgt voortdurend. Dat maakt het voor velen moeilijk om deze stap te zetten, waardoor velen ter plaatse blijven trappelen en dus noodgedwongen thuis blijven wonen. Investeren in baan-en inkomenszekerheid voor jongeren is daarom cruciaal, zodat ze snel een solide startbasis hebben.

Ook uit internationaal onderzoek blijkt dat jongeren voor het eerst het risico lopen om minder welvarend te zijn dan hun ouders [3]. Door een combinatie van hoge jeugdwerkloosheid, de opmars van tijdelijke (en minder goed betaalde) jobs en de afbouw van banen voor middengeschoolden worden hun kansen op een carrière en bijbehorende inkomensstijging fel gehypothekeerd.

Jongeren als kind van de rekening

Tel daarbij nog eens de historische openstaande schuld uit het verleden – denk maar aan de staatsschuld en de komende klimaattransitie – en je beseft al gauw dat de rekening voor deze generatie snel zal oplopen. Lagere minimumlonen, minder sociale rechten en meer precaire jobs zullen er niet toe bijdragen om deze niet-afgeloste schulden terug te betalen. Hen aan boord krijgen én houden wordt dus een zaak die ons allemaal aanbelangt. Met een valse start, zadelen we niet alleen hen, maar bij uitbreiding de hele samenleving op met een handicap.

Ze kunnen dus elk duwtje in de rug gebruiken. Het minste wat we dan ook kunnen doen is hen de financiële mogelijkheden en de sociale rechten geven om op eigen benen te kunnen staan en een duurzame toekomst uit te bouwen. Een dosis armoede aan het begin van de loopbaan, is geen recept voor succes later.

Notes:

[1] Federgon, http://www.uitzendkracht2018.be/

[2] http://www.armoedebestrijding.be/cijfers_leefloon.htm

[3] https://www.mckinsey.com/featured-insights/employment-and-growth/poorer-than-their-parents-a-new-perspective-on-income-inequality