Wereldvreemd is niet alleen Beke. Of wat dacht je van VBO-topman Pieter Timmermans. Na vier jaar regeringsbeleid op maat van de werkgevers zijn ze bij het VBO nog niet verzadigd. Timmermans wil van de volgende regering een verdere verlaging van de vennootschapsbelasting en nog meer loonlastenverminderingen, natuurlijk. Maar het VBO legt ook de afschaffing van de automatische loonindexering op tafel. Deze keer kwam er wel een originele argumentatie bij. De lonen mogen niet langer de stijgende levensduurte volgen om … het klimaat te redden.
Met andere woorden, volgens het VBO kan de klimaatchaos enkel tegengegaan worden door allerlei taksen in te voeren. Maar die doen, door de indexering, de lonen stijgen. Kan niet, mag niet en dus moet de indexering op de schop.
Het moet Timmermans ontgaan zijn dat Frankrijk nu al drie maanden op zijn kop staat door het protest van de gele hesjes. Laat nu net dat de oorzaak van die malaise zijn: werknemers die zien hoe allerlei taksen hun karige inkomen weg knagen, terwijl de rijkste Fransen verwend worden met belastingverlagingen.
Niet goed opgelet
Zouden de werkgevers dan echt niet goed opgelet hebben wat er op 14 december gebeurde? De vakbonden wilden toen enkele regionale acties organiseren rond het thema van de zware beroepen. Maar in de bedrijven zelf werd de inhoud van die actie opengetrokken tot koopkracht en overal in het land werd gestaakt.
Koopkracht dus. In principe gaat deze staking over de loonnormwet. Om de twee jaar moeten werkgevers en vakbonden een loonnorm afspreken, een maximumstijging van de lonen. De vakbonden schoven enkele malen aan bij de werkgevers, maar zagen dat er geen enkele wil was om een deftige verhoging van de lonen af te spreken. Ondanks de economische groei en ondanks de steeds stijgende winsten en dividenden voor aandeelhouders. De werkgevers staken zich weg achter de verstrengde loonnormwet die de bewegingsruimte beperkte tot 0,8 procent.
Om de finesses van die wet te kennen moet je al op een studiedienst werken. Via allerlei kunstgrepen zorgde de regering er voor dat de Belgische lonen nooit echt meer kunnen stijgen zoals ze dat in het recente verleden wel eens deden.
Maar wie werkt of van een uitkering overleeft heeft die finesses niet nodig om ongerust te zijn. De kranten staan vol verontrustende berichten. De voedselbanken zien jaar na jaar het aantal mensen stijgen dat beroep doet op hun diensten en 12 procent van die behoeftigen zijn mensen die werken.
Nog één: mensen die een leefloon hebben, een invaliditeitsuitkering krijgen of onder de inkomensgarantie voor ouderen vallen, hebben recht op een verlaagd tarief voor elektriciteit. Dat laag tarief werd onder de regering-Michel met maar liefst 46 procent verhoogd. Het tarief volgt namelijk de algemene stijging van energie.
De nieuwe fundamentele kwetsbaarheid
Denktank Minerva berekende het eerder dit jaar al. Het aantal armen steeg de afgelopen 30 jaar tot 17 procent. Maar daarnaast is er ook een steeds grotere lagere middenklasse die constant flirt met de armoedegrens. In totaal heeft 35 procent van de Belgen een onzeker bestaan. Of zoals Matthias Somers van Minerva het schrijft: “De stabiliteit van de middenklasse in België is deels valse schijn, en een steeds grotere groep binnen de maatschappij heeft het moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen. De kansen voor de lagere inkomensklassen om zich een eigen woning te verwerven zijn dramatisch geslonken, en daarmee ook hun bescherming tegen een verdere afkalving van hun levensstandaard bij tegenslag. Meer dan vroeger worden de lagere inkomensklassen gekenmerkt door een fundamentele kwetsbaarheid, een nieuwe precariteit.”
Het zijn feiten die alle praatjes over tax shifts en ‘job, job, jobs’ doorprikken. Premier Michel verzuchtte het een tijd geleden al in een onbewaakt moment tegen een vakbondsleider: ‘Jullie zijn die slag rond koopkracht aan het winnen. Wij krijgen ons verhaal niet verkocht.’ Het is dan ook niet toevallig dat Michel ruim de tijd nam om een delegatie van de gele hesjes te ontvangen. Kort daarvoor had een verbaasde minister Kris Peeters nog aan een journalist van RTL gevraagd: ‘De gele hesjes, wat is dat?’
Het is die kwetsbare groep die de voorbije jaren al een paar keer van zich liet horen. Plots braken er lange en harde stakingen uit in sectoren waar dat niet echt verwacht werd: de bagageafhandelaars op Zaventem, de werknemers van Lidl, de postbodes. Het zijn plekken waar de veer brak. Voor vakbonden was het niet makkelijk om die verzuchtingen te vertalen naar concrete onderhandelingseisen. Het ging namelijk niet alleen om een paar procent meer loon. Wie aan stakersposten het oor te luisteren legde, kreeg te horen dat het om ‘respect’ ging. ‘Wij willen met respect behandeld worden.’
Meer dan loon
Loon speelt daar een grote rol in, maar het ging om meer. Het ging ook over blaffende managers die net van één of andere business school waren afgestudeerd. Het ging over een moordende flexibiliteit, het ging over teveel en te hard moeten werken zonder enige erkenning. Het ging over mensen die deze maatschappij rechthouden, maar daar nauwelijks een mompelend bedankje voor krijgen.
Woensdag treedt die beweging voor respect voor het eerst gezamenlijk naar buiten. Bij de vakbonden zijn ze zelf verbaasd over de omvang van de mobilisatie. “Normaal focussen wij bij stakingen op de grote bedrijven, maar nu krijgen we spontaan mailtjes uit kleinere bedrijven en minder sterke sectoren. Van mensen die ons zeggen dat ze willen staken en die vragen hoe ze dat moeten aanpakken”, klinkt het bij de Algemene Centrale van het ABVV, die onder meer ook de schoonmaaksectoren organiseert.
De Belgische economie zal stilvallen. Om maar een idee te geven: niet alleen de Antwerpse haven of de luchthaven van Zaventem zullen uitgestorven zijn, maar ook heel wat ziekenhuizen zullen op zondagsdienst draaien. Werkgevers en wat rest van de asociale regering-Michel kunnen natuurlijk doen alsof dit maar wat spierballengerol is van de vakbonden. Ze kunnen wat zeuren over hinder en economische schade, om daarna weer over te gaan tot de orde van de dag.
Maar als ze even over de grens naar Frankrijk kijken of de sfeer opsnuiven op de donderdagse betogingen van de scholieren, zullen ze misschien beseffen dat er meer aan de hand is. Het model van sociaal isolement en ieder voor zich, begint barsten te vertonen. Zelfs in het neoliberale paradijs dat de VS is, voerden leerkrachten lange stakingen en komt voor de zwakste werknemers de 15 dollar per uur in zicht.
Het is pril, het is kwetsbaar, maar er is iets op til. En Wouter Beke, u hoeft dit niet te geloven, maar kom achteraf niet zeggen dat het allemaal een extreemlinks complot is.