In de briefing (zie bijlage onder embargo tot 5/2/2019) neemt de mensenrechtenorganisatie het hervormingsproces in Qatar onder de loep. Uit de analyse blijkt duidelijk dat de autoriteiten nog heel wat werk voor de boeg hebben om de rechten van ongeveer 2 miljoen arbeidsmigranten volledig te respecteren en beschermen.

Amnesty International roept Qatar op het onterende kafala-systeem volledig af te schaffen. Het systeem dat uitermate veel macht toekent aan de werkgevers heeft onlangs enkele wijzigingen ondergaan maar blijft werknemers tot vijf jaar lang binden aan gewetenloze werkgevers.

“De tijd dringt voor de Qatarese autoriteiten als ze een erfenis willen nalaten die we allemaal toejuichen: een arbeidssysteem dat komaf maakt met het misbruik en de ellende waar zo vele arbeidsmigranten elke dag het slachtoffer van zijn”, zegt Stephen Cockburn, adjunct-directeur Global Issues van Amnesty International.

“De Qatarese autoriteiten hebben enkele belangrijke maatregelen genomen om arbeidsrechten te beschermen, maar er moet nog veel meer gedaan worden. Veel werknemers moeten nog steeds in barre omstandigheden werken en zijn kwetsbaar voor uitbuiting en misbruik. Zij die naar huis terugkeren doen dat vaak met lege handen, zonder compensatie of gerechtigheid.”

In november 2017 ondertekende Qatar een akkoord met de Internationale Arbeidsorganisatie van de VN waarin het toezegde zijn wetten te herzien en in overeenstemming te brengen met de internationale arbeidsnormen.

Sindsdien hebben de autoriteiten een aantal wetten ingevoerd die arbeidsmigranten ten goede moeten komen, zoals de introductie van een tijdelijk minimumloon, de invoering van een wet voor huispersoneel, het opzetten van nieuwe comités om arbeidsgeschillen te beslechten en de oprichting van een steun- en verzekeringsfonds voor arbeidsmigranten. De autoriteiten schaften ook de verplichte ‘exitvergunning’, een belangrijke onderdeel van het kafala-systeem, af voor een deel van de arbeidsmigranten. Deze groep heeft in theorie niet langer de toestemming van hun werkgever nodig om het land te kunnen verlaten.

De ingevoerde hervormingen blijven echter beperkt waardoor veel arbeidsmigranten in Qatar nog altijd het risico lopen op dwangarbeid, beperkte bewegingsvrijheid en andere misbruiken.

Het kafala-systeem mag dan een aantal wijzigingen ondergaan hebben, het blijft nog steeds stevig overeind. Werknemers kunnen nog altijd niet van job veranderen zonder de toestemming van hun werkgever. Doen ze dat wel, dan kunnen ze gerechtelijk vervolgd worden wegens ‘onderduiken’ en riskeren ze dat hun paspoort in beslag wordt genomen.

Het huidige minimumloon bedraagt iets meer dan 200 Amerikaanse dollar per maand per maand – voor de meeste arbeidsmigranten nog steeds te weinig om rond te komen en uit de schulden te geraken. De nieuwe arbeidsrechtbanken die misbruiken moeten behandelen, zoals het niet betalen van lonen, worden overstelpt met zaken. Honderden werknemers keerden terug naar huis zonder gerechtigheid of compensatie.

Huispersoneel heeft nog altijd een ‘exitvergunning’ van de werkgever nodig om het land te kunnen verlaten. De wet die voor deze groep in 2017 werd ingevoerd is veel te zwak waardoor veel werknemers die huishoudelijk werk verrichten bijzonder kwetsbaar blijven voor misbruik.