Ik sprak met twee hedendaagse danseressen Rana Karam en Angela Al-Debs uit Damascus van de dansgroep Joufoun (oogleden). De twee jonge Syrische danseressen brachten een intimistische dansvoorstelling tijdens het Moussem Cities festival in Beiroet. Je voelt mee hoe ze ter plaatse trappelen, je voelt de beklemming en hapt mee naar adem of is het een snakken naar vrijheid?  

Het dansgezelschap woont nog steeds in Damascus maar kwam even naar Beiroet voor hun voorstelling. Hoezo Syrië is toch een land in oorlog? Is daar nog kunst en cultuur pols ik bij de danseressen Rana Karam en Angela Al-Debs? 

“Er is het beeld over Syrië alsof iedereen terrorist is of meevecht in de oorlog. En dat is niet zo”, zegt Al Debs: “Ik wil mezelf niet beschouwen als een product of slachtoffer van de oorlog. Ik ben zelf net afgestudeerd aan het hoger instituut voor drama in Damascus.” 

“En ja in Damascus zijn nog heel wat kunstenaars actief zowel in theater als muziek en er vinden ook regelmatig culturele events plaats. Het is soms wel zoeken naar repetitieruimtes maar er is veel solidariteit en vaak stellen mensen hun ruimtes open voor artiesten. De hedendaagse dansscene in Damascus is wel redelijk nieuw. Onze voorstellingen zijn gratis om publiek aan te trekken.“

YouTube is onze venster op de wereld

“Natuurlijk heeft de oorlog een impact. Het zorgt ervoor dat we soms geen lessen kunnen volgen, dat er niet voldoende leerkrachten zijn of er geen geld is voor materiaal. We zijn geïsoleerd als land dat vind ik het ergste. Het is moeilijk voor ons om een voorstelling te geven in Europa of samen te werken met buitenlandse artiesten omdat we geen visum krijgen. Ook fondsen zoeken voor onze creaties is niet gemakkelijk. YouTube is ons enige venster op de wereld om buitenlandse artiesten en creaties te zien. We zijn daarom blij dat we hier in Beirut vandaag kunnen spelen en onze ervaring kunnen delen met andere artiesten”, vervolgt Al Debs.

Karam is een professionele actrice. Ze speelde al theater en in verschillende Syrische tv-series. Ook voor haar is het de eerste keer dat ze zich aan dans waagt: “Als actrice had ik het gevoel dat ik nooit volledig kon uitdrukken wat ik wil. Je vertaalt als actrice vooral de ideeën van de regisseur. Maar ik wil ook mijn verhaal kwijt en broedde al sinds enkele jaren op het idee om zelf een eigen project op poten te zetten waar ik mijn ding kan doen. Ik koos voor dans omdat je er veel in kwijt kan zonder woorden.”

Behoefte aan façade valt weg

“De oorlog heeft natuurlijk een impact op iedereen en natuurlijk ook op de artiesten en de culturele sector”, vertelt Karam: “Zo zijn momenteel in Damascus vooral de voorstellingen populair die over de oorlog gaan of mensen aan het lachen brengen. De twee combineren lukt me niet”, lacht Karam.

“De oorlog heeft mij persoonlijk en als artiest enorm veranderd. De oorlog heeft ons in ons blootje gezet. Elke behoefte aan façade valt weg. Ik moet de schijn niet meer hoog houden, mezelf inhouden of verpakken. Ik wil tot de rauwe essentie van de dingen komen. Ik wil dat mijn voorstelling de mensen raakt anders heeft het voor mij geen zin”, legt Karam uit.

“De oorlog heeft me naar binnen doen kijken, naar mijn eigen innerlijke oorlog. In de dansvoorstelling gaat het vooral om de obstakels in het leven die iedereen tegenkomt. Wat doen we met onverwachte gebeurtenissen in ons leven? Blijven we ons verstoppen en achter die deur staan, wachtend op een gemakkelijkere uitweg, of openen we die deuren ook al weten we niet goed wat ons te wachten staat? Met deze voorstelling wil ik tonen hoe je die angst voor het onbekende in de ogen kan kijken. Dat is helemaal wat met me is gebeurd. Oorlog is een dagelijkse confrontatie met leven en dood. Alleen de essentie blijft over.”

‘Hebben jullie theater in Syrië?’

Er zijn heel wat artiesten vertrokken naar het buitenland, welke invloed heeft dat op de artistieke scene en hebben jullie er ook niet over nagedacht om te vertrekken? 

“Er zijn veel artiesten vertrokken en dat heeft een leegte achtergelaten in de culturele scene van Syrië. We missen hen enorm. Ik heb vaak met vrienden  lange discussies gehad over al dan niet vertrekken. Maar mij persoonlijk spreekt het niet aan om uit mijn land te vertrekken en voortaan als vluchteling door het leven te gaan. Zelfs voor de oorlog werden we door Europeanen vaak bekeken met een gezicht van: ‘Hebben jullie theater in Syrië?’. En nu verwachten ze vooral dat we het over de oorlog hebben. Maar ik vel ook geen oordeel over de andere artiesten die wel vetrokken zijn. Iedereen moet de vrijheid hebben om zijn eigen levenskeuzes te maken”, aldus Karam.

We moeten vooruit

“Ik wil graag naar het buitenland gaan maar niet als vluchteling, wel om er op te treden en te creëren met andere artiesten of om verder te studeren. Ik zou heel graag een master willen halen in de danskunst”, zegt Al-Debs.

Al-Debs en Karam blijven hoopvol over de toekomst: “De oorlog heeft voor een zekere openheid gezorgd. Ik ben blij om te zien dat er zich een nieuwe generatie artiesten aan het vormen is. In de balletschool van Damascus zijn bijvoorbeeld momenteel een tweehonderdtal kinderen ingeschreven. We willen niet weerloos wachten voor de tv tot de oorlog voorbij is. Er is een nieuwe generatie die verder wil. We moeten vooruit.”

Moussem CITIES Damascus dompelt je van 1/02/2019 tot 28/02/2019 onder in de artistieke scene van de Syrische diaspora met theater, concerten, installaties, literatuur, lezingen en gesprekken. Meer info: http://damascus.moussem.be/nl