Gigantische democratische oefening

Het Cubaanse parlement keurde in juli ‘18 unaniem het voorontwerp van een nieuwe grondwet goed. Het ontwerp herbevestigt het socialistische karakter van de samenleving en geeft tegelijk een grondwettelijke basis om de privé-sector verder te ontwikkelen. Ook de hervorming van de staatsstructuren en een opening voor het homohuwelijk trokken de aandacht. De nieuwe grondwet moet die uit 1976 actualiseren.

Op 13 augustus hadden 7,4 miljoen mensen (op een bevolking van 11 miljoen) deelgenomen aan 110.000 debatten op het werk, in de wijk en in de universiteiten hebben burgers 659.527 voorstellen gedaan. “De meningen worden verzameld zoals de mensen ze hebben geformuleerd”, zegt Sucel Lameré, een ambtenaar die een vergadering in een polikliniek leidde. “Alle meningen tellen, zowel toevoegingen als schrappingen, en ook de commentaren. Het gaat hier ten slotte om de algemene wet van de republiek.”

In elke gemeente werd een commissie opgericht om alle opinies en commentaren te digitaliseren, met de volledige naam van elke persoon erbij. Het Centrum voor Sociaal-Politieke Studies centraliseerde dat allemaal. Bij de verwerking van al die gegevens zijn meer dan vierduizend mensen betrokken. Nog eens vijftienduizend mensen werden opgeleid om schriftelijke voorstellen te verzamelen.

Sterke vooruitgang van LGTB-rechten

Ondanks het feit dat Cuba de rechten van homo’s in de beginjaren van de revolutie verwaarloosde, een beleid waarvoor de Cubaanse overleden president Fidel Castro, zijn regering en de Communistische Partij zich later heeft verontschuldigd, heeft Cuba de afgelopen tien jaar grote vooruitgang geboekt op het gebied van LGBT-rechten. Ook transgenders worden gratis geholpen en discriminatie op het werk van seksueel anders geaarde mensen werd verboden, mede dankzij de spraakmakende voorspraak van de dochter van voormalig president Raul Castro, Mariela Castro als voorzitster van CENESEX, het Cubaanse instituut voor seksuele opvoeding en emancipatie.

LGBT-rechtenactivisten in Cuba steunden het homohuwelijk met posters met de tekst “Ik ben voor het Cubaanse ontwerp” waarop naast heterokoppels ook homokoppels worden afgebeeld.

De strijd is echter nog niet gewonnen, waarschuwde de Cubaanse LGBT-rechtenactivist Isabel Diaz Torres op sociale media in juli al. Campagnes voor en tegen het homohuwelijk hebben ervoor gezorgd dat het de meest besproken voorgestelde grondwetswijziging is. Vijf evangelische kerken deelden vorige maand een verklaring op sociale media waarin het huwelijk “uitsluitend de verbintenis van een man en een vrouw, volgens de Bijbel” werd genoemd. Kerken plakten ook in buurten anti-homohuwelijk affiches: “Ik ben voor het originele ontwerp – het gezin zoals God het creëerde”, waarop enkel een heteroseksueel paar staat.

Democratische beslissing 

Over het bewuste artikel 68 werden 192.408 opinies uitgebracht en neergeschreven en het werd besproken op 88.066 bijeenkomsten, 66 procent van het totaal en de overgrote meerderheid daarvan kante zich tegen de openstelling van het huwelijk voor mensen van hetzelfde geslacht.

De parlementscommissie heeft daarom beslist om het huwelijksconcept uit de grondwet te halen, ‘uit respect voor alle opinies’. Er komt later een hervorming van de familiewet. De tijd is duidelijk nog niet rijp.

Machismo is hardnekkig in de wereld in Latijns-Amerika

Voor progressieven in het algemeen en LGTB-activisten in en buiten Cuba in het bijzonder, is deze beslissing van het volk uiteraard een opdoffer. Er is blijkbaar nog veel werk aan de winkel. We mogen niet vergeten dat Nederland pas in 2001 en België in 2003, op dit vlak de wereldspits afbeten en dat slechts 21 van 189 landen hen daarin in het voorbije decennium zijn gevolgd. Daaronder zijn er maar 4 Latijns-Amerikaanse en slechts 1 Afrikaanse: Zuid-Afrika.

Ook in Europa komt het homohuwelijk in Oostenrijk pas op 1 januari ’19 in voege en kwam het er in Duitsland pas vorig jaar. In Zwitserland en Tsjechië is het nog volop ter discussie en is er geen datum vooropgesteld. In landen als Polen en Hongarije is er zelfs helemaal geen sprake van.

De strijd kent echter wel successen en vroeg of laat zullen homo’s en lesbiennes ook in het hart van de meeste Cubanen gesloten worden. Hoopvol is dat de overheid – o.a via CENESEX onder leiding van Mariela Castro – de strijd tegen vooroordelen verder zet.