Bron: Flickr
Wereld, Milieu -

Bent u nog mee? Spoedcursus ‘klimaattop’

Klimaatonderhandelaars van over de hele wereld zijn momenteel samen in het Poolse Katowice. Bent u nog mee over wat er precies wordt onderhandeld en wat er allemaal op het spel staat? Nieuwsplatform IPS zet het voor u op een rij. Inclusief een spoedcursus klimaatjargon.

vrijdag 7 december 2018 13:44
Spread the love

De top in Katowice wordt de belangrijkste sinds Parijs genoemd, en hangt er ook nauw mee samen. In Parijs werden 196 landen het eindelijk eens over een gemeenschappelijke visie in de strijd tegen de klimaatverandering. In Polen moeten diezelfde landen nu bedenken hoe ze die visie in de praktijk willen omzetten. 

De inzet is groot: enkele weken geleden nog schetste het wetenschappelijke VN-klimaatpanel in een alarmerend rapport een beeld van de dramatische gevolgen van de klimaatverandering en vooral van de hoogdringendheid voor de wereld om snel actie te ondernemen om de opwarming onder de 2 graden Celsius te houden. 

De hete hangijzers

Op de top moeten landen het over drie cruciale zaken eens worden: de spelregels voor de uitvoering van het klimaatakkoord van Parijs, de verhoging van de inspanningen en de financiering van de hele zaak. 

1. Paris Rulebook

Het klimaatakkoord van Parijs was historisch, maar blijft tot nog toe vooral een symbolisch krachtig signaal. Voor het ook in werkelijkheid uitgevoerd kan worden, zijn er nog duidelijke spelregels nodig. 

Die ‘Paris Rulebook’ is essentieel: regels moeten bepalen hoe landen hun klimaatplannen uit de doeken doen, hoe ze hun inspanningen rapporteren en op welke manier ze hun investeringen opkrikken. Om vals spelen te vermijden is er ook nood aan een transparante manier om de inspanningen te volgen en te vergelijken.

Makkelijk wordt het niet: de regels beloven een bijzonder complexe en technische aangelegenheid te worden. Bovendien moeten ze objectief en transparant zijn, maar ook een evenwicht vinden met de soevereiniteit van landen en de grote verschillen tussen bijvoorbeeld industrielanden en ontwikkelings- en groeilanden. 

2. Ambitie 

Een tweede probleem is dat de wereld in Parijs wel overeen kwam om de klimaatverandering onder de twee graden te houden, maar de landen vervolgens elk te weinig beloofden om dat ook te doen. Het Akkoord van Parijs voorziet in een systeem waarbij landen elke vijf jaar hun klimaatambities opkrikken, en in 2020 is het zover. Maar om het momentum niet te verliezen is het belangrijk dat landen op de top in Polen een duidelijk signaal geven dat ze in 2020 meer inspanningen zullen beloven.

Landen die voorop lopen kunnen de top ook als een platform gebruiken om hun plannen uit de doeken te doen. In het beste geval zal de uiteindelijke conclusie van de top zal verwijzen naar die nieuwe nationale engagementen in 2020 en landen aanmoedigen om hun klimaatplannen op de krikken. 

3. Financiering

Tot slot heeft het Akkoord van Parijs enkel kans van slagen als er voldoende geld wordt gevonden om het uit te voeren. Op de COP24 in Katowice moeten ontwikkelingslanden voldoende steun krijgen om te investeren in klimaatoplossingen en zich aan te passen aan de gevolgen van de klimaatverandering. 

Een van de belangrijkste instrumenten daarvoor is het Green Climate Fund (GCF). Landen die zelfs in het verleden veel hebben vervuild en daar veel economisch voordeel uit hebben gehaald, storten geld in het fonds om ontwikkelingslanden te helpen om niet dezelfde fouten te maken. In oktober keurde het fonds al voor 1 miljard dollar aan projecten goed. Maar in Katowice moet duidelijk worden dat er nog meer geld in het fonds geïnvesteerd zal worden. 

De belangrijkste spelers

Op de klimaattop zijn zo’n twintigduizend deelnemers uit 190 landen aanwezig, onder wie diplomaten, politici, vertegenwoordigers van ngo’s en industriegroepen en wetenschappers. 

Een overzicht van de belangrijkste spelers:

Micha? Kurtyka, de Poolse staatssecretaris voor Milieu, is voorzitter van de COP24. In die functie kan hij een belangrijke rol spelen in het deblokkeren van de gesprekken bij een patstelling. Hij is een relatief onervaren minister, en zijn aanstelling als voorzitter vormt een sterk contrast met de traditionele keuze voor meer doorgewinterde politici en diplomaten voor de functie.

Miguel Arias Cañete is sinds 2014 de Europese commissaris voor Klimaatactie en Energie. Hoewel hij aanvankelijk felle kritiek kreeg van milieu-organisaties voor zijn aandelen in twee oliebedrijven, is de Spaanse politicus er in geslaagd de verwachtingen te overtreffen. Hij drukte er nieuwe doelstellingen door op het vlak van hernieuwbare energie tegen 2030 en lag mee aan de grondslag van de Europese emissiehandel (ETS). 

Xie Zhenhua is al sinds jaar en dag de Chinese hoofdonderhandelaar op het vlak van klimaat. Hij is al sinds 1993 hoofd van het Chinese Staatsagentschap voor Milieubescherming en daarmee een van de architecten van de Chinese strijd tegen luchtvervuiling. Hij is ook de drijvende kracht achter het Chinese systeem van emissiehandel. 

De Ethiopiër Gebru Jember Endalew is voorzitter van de zogenaamde LDC-groep: de groep van de 47 minst ontwikkelde landen. Hoewel ze het minste bijgedragen hebben aan de klimaatverandering, zijn ze bij de meest kwetsbare landen wat betreft de gevolgen ervan. 

Patricia Espinosa is klimaatbaas van de VN, officieel secretaris-generaal van de Klimaatconferentie (UNFCCC). Ze heeft tijdens haar loopbaan als ambassadeur, Mexicaans minister van Buitenlandse Zaken en voorzitter van de COP16 in Cancun een reputatie van bruggenbouwer opgebouwd. 

De Zuid-Koreaanse energie-econoom Hoesung Lee is voorzitter van het Wetenschappelijke VN-klimaatpanel (IPCC). Dat panel bracht in oktober nog een gezaghebbend rapport uit waarin gewezen werd op het grote verschil tussen een klimaatverandering met 1,5 graden en een opwarming met 2 graden Celsius, de doelstelling die overeengekomen is op de klimaattop van Parijs in 2015.

Harsh Vardhan is de Indiase minister van Leefmilieu. India is een van grote groeilanden en speelt samen met China een sleutelrol in de strijd tegen de klimaatverandering. De Indiase regering beloofde binnen het Klimaatakkoord van Parijs dat het land 40 procent van zijn elektriciteitsbehoefte uit hernieuwbare bronnen zal halen tegen 2030, en dat ze de klimaatintensiteit van de economie met een derde wil terugdringen. 

De Egyptenaar Wael Aboulmagd is voorzitter van de G77+, een blok van meer dan 130 ontwikkelingslanden. Hij vertegenwoordigt daarmee bijna de helft van alle landen die aanwezig zijn op de top.

Trigg Talley tenslotte leidt het Amerikaanse onderhandelingsteam. Hij speelde een sleutelrol op de klimaattop in Parijs, maar heeft nu de moeilijke taak om de Amerikaanse belangen te dienen onder president Donald Trump, die al heeft aangekondigd zo snel mogelijk uit het akkoord te willen stappen. Verwacht wordt dat de VS vooral zullen pleiten voor een zeer transparante implementatie van het klimaatakkoord van Parijs. 

Klimaatjargon

De klimaatonderhandelaars hebben in de voorbije jaren een taaltje ontwikkeld dat nog moeilijk te volgen is. Hieronder enkele van de belangrijkste begrippen, cijfers en afkortingen die de top in Katowice zullen domineren.

1,5 of 2 graden

De klimaattop in Parijs werd historisch genoemd omdat alle landen er overeenkwamen om de klimaatverandering te beperken tot 2 graden Celsius om de meest rampzalige gevolgen van de opwarming te vermijden. 

Maar ook toen al beloofden de landen om “zo dicht mogelijk bij de 1,5 graden te blijven”. Inmiddels bleek uit steeds meer wetenschappelijk onderzoek dat het verschil tussen die twee doelstellingen groot is. Ook het laatste klimaatrapport van het VN-klimaatpanel komt tot die conclusie.

COP

COP, of Conference of the Parties, is de officiële VN-naam voor een internationale klimaattop zoals die in Parijs in 2015 (COP21) of de huidige top in Katowice (COP24). 

Emissiehandel

Emissiehandel is een systeem waarbij landen en bedrijven bepaalde uitstootrechten toegewezen krijgen en die ook kunnen verhandelen. Het bekendste voorbeeld is het Europese ETS of Emissions Trading Scheme. 

INDC’s

In aanloop naar de klimaattop in Parijs maakte het ene land na het andere zijn INDC’s bekend: Intended Nationally Determined Contributions. Het is een dure term voor nationaal klimaatplan: wat een  land belooft te doen in de strijd tegen de klimaatverandering. 

Uitstootkloof

De plannen die tot nog toe zijn goedgekeurd, zijn onvoldoende om de drempel van 2 graden Celsius te halen. Het verschil tussen wat de landen beloofd hebben en wat er effectief nodig is om de drempel te halen, wordt de uitstootkloof genoemd. 

IPCC

Het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) is een panel van honderden gerenommeerde klimaatwetenschappers die het wetenschappelijke kader voor de onderhandelingen leveren. De lijvige rapporten over de oorzaken en gevolgen van de klimaatverandering gelden als synthese van de meest recente wetenschappelijke kennis en vormen zo het referentiemateriaal voor de onderhandelaars.  

Runaway Climate Change

Runaway climate change is een klimaatverandering die op hol slaat en zichzelf aanzwengelt door middel van de zogenaamde feedback loops. Zo krimpt het poolijs, waardoor minder zonlicht weerkaatst wordt door het witte ijs, het water dus sneller opwarmt en het ijs uiteindelijk nog sneller krimpt. Een ander voorbeeld is de smeltende permafrost boven de poolcirkel. Hierdoor ontsnappen grote hoeveelheden methaan en wordt de klimaatverandering in een hogere versnelling geschakeld. De 2 graden-doelstelling is een belangrijke voorwaarde om een dergelijke ‘op hol geslagen klimaatverandering’ te vermijden. 

UNFCCC

Het UNFCCC of United Nations Framework Convention on Climate Change is het internationale verdrag uit 1992 waarin de internationale gemeenschap zich voor het eerst voornam om een gevaarlijke menselijke invloed op het klimaat te vermijden. Het verdrag zelf bevat geen bindende doelstellingen, maar vormde wel de basis voor latere akkoorden zoals het bekende Kyoto-protocol. Het secretariaat van het klimaatverdrag is gevestigd in het Duitse Bonn.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!