10 jaar geleden, in de nacht van 5 op 6 december 2008 werd de 15-jarige Alexis Grigoropoulos door een politieagent doodgeschoten in de Atheense wijk Exarcheia. Op 6 december 2018 kwamen Griekse jongeren in heel Griekenland op straat om de moord op de tiener te herdenken. Dat leidde vooral in Athene en Thessaloniki tot de ergste rellen van de laatste jaren. De politie, die als de grote schuldige werd gezien door de jongeren, werd met stenen en molotovcocktails bekogeld. Iedereen in Griekenland weet nog precies wat hij deed en waar hij was op de avond van 5 op 6 december 2008.
Na de moord in 2008 bleef het in Griekenland wekenlang onrustig. Jongeren kwamen voortdurend de straat op en toonden hun ongenoegen tegen de overheid. Voor hen was Alexis Grigoropoulos het slachtoffer van een systeem dat zijn burgers niet respecteert. Welke overheid staat toe dat de politie een tiener van 15 mag neerschieten? Gebouwen in het centrum van Athene gingen in de vlammen op en de kerstboom op het centrale Syntagmaplein moest het eveneens ontgelden. De toenmalige premier Karamanlis was niet te zien in de weken van het protest en de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken Prokopis Pavlopoulos, die nu president van Griekenland is, waagde het niet om meer politie in te zetten.
Velen zagen het protest van de jongeren als een zinloze uiting van geweld, maar in 2008 kwam een generatie de straat op die vond dat ze geen perspectief had en die voelde dat het met het land niet de goede kant op ging. Als je geen goede relaties had met de juiste politicus, dan was het moeilijk om een toekomst voor jezelf uit te bouwen. Als je met de jeugdige relschoppers sprak, dan zeiden ze allemaal dat ze hun woede kwijt moesten tegen een staat die er niet voor hen was, en die niet gaf om de komende generaties.
Misschien was het wel profetisch, want in april 2010 bleek inderdaad dat Griekenland bankroet was. Dat is nooit zo expliciet gezegd, maar het land kon zichzelf niet meer financieren en moest hulp vragen om zijn leningen terug te kunnen betalen. Wat er sindsdien met het land is gebeurd, is ondertussen genoeg geweten.
De jongeren die in 2008 op straat kwamen, waren in hoofdzaak scholieren. Zij zijn ondertussen allemaal twintigers, sommigen zijn bijna 30. Wat ze in 2008 aanvoelden, is voor hen werkelijkheid geworden. Ze zitten in een leeftijdsgroep die de hoogste werkloosheidsgraad kennen in Europa. Ze hebben nog steeds geen perspectief, hebben nog geen baan gevonden en vrezen dat het hen ook nooit zal lukken om er een te vinden. Laat staan dat ze denken dat ze een gezin kunnen stichten en voor hun pensioen kunnen zorgen.
De protesteerders van 2008 zijn diegenen die nu op alle mogelijke manieren weg proberen te geraken uit Griekenland. Tussen 2008 en 2016 hebben 427.000 veelal jonge, hoog opgeleide Grieken, hun land verlaten. Schattingen gaan ervan uit dat de teller in 2018 op meer dan 770.000 staat. Diegenen die in het land zijn gebleven, en die een job hebben gevonden, werken meestal deeltijds (er worden bijna geen voltijdse banen meer aangeboden in Griekenland), tegen een minimumloon van om en bij de 400 euro bruto (!) per maand. Sommigen verkiezen om in het zwart te werken om op die manier meer geld over te houden op het einde van de maand. Zij stonden op 6 december 2018 niet op de barricades.
Hun plaats is ingenomen door de scholieren die nu 15 tot 18 jaar oud zijn. Ook deze generatie heeft geen perspectief en vecht nog steeds tegen een overheid die zijn burgers doodt. Zo was er een paar weken geleden een dodelijk incident waarin holebi-activist Zak Kostopoulos werd doodgeschopt door politieagenten en de eigenaar van een juwelierszaak waar Kostopoulos was gaan schuilen na een politieraid in de straten van de hoofdstad. De namen van Alexis Grigoropoulos en Zak Kostopoulos stonden op 6 december 2018 op de spandoeken die door de straten werden gedragen.
Dat de herdenking van de moord op Grigoropoulos op rellen zou eindigen, was vooraf duidelijk. Het is bijna een traditie om met de politie een kat-en-muis spel te spelen in de straten van de wijk Exarcheia, maar dat betekent niet dat het protest van 2018 gewoon een anarchistisch spelletje was.
De oorzaken van de diepe ontevredenheid van een jonge generatie Grieken zijn er nog steeds, 10 jaar na 2008. En die lijken niet snel te zullen worden opgelost.
