Interview -

“Binnen de gilets jaunes-beweging lijkt niemand het echt voor het zeggen te hebben”

Op 17 november heeft de wereld kennis kunnen maken met de gilets jaunes-beweging. Uit woede dat leven steeds duurder wordt blokkeerden en manifesteerden zo’n 300.000 mensen op meer dan 2.000 verschillende plaatsen in Frankrijk. De beweging is sindsdien niet meer gaan liggen. Om meer te weten te komen over deze groep van manifestanten, waar men toch zo moeilijk een etiket kan opplakken, belde ik naar Cole Stangler. Stangler is freelance journalist in Parijs wiens stukken geregeld verschijnen in o.a. Jacobin, the Atlantic en The Nation.

donderdag 29 november 2018 11:12
Spread the love

Twee weken geleden had niemand iets over de gilets jaunes gehoord, nu zijn ze niet meer weg te denken in het nieuws. Zat hun verzet eraan te komen?

Wel ja, de olieprijzen zijn ruim 20 procent omhoog gegaan in het voorbije jaar. En dat is natuurlijk een enorme kost voor deze mensen, zeker op plaatsen waar er niet zoveel publiek transport is en waarop nog eens besparingen gevoerd worden. Mensen spenderen daardoor zeer veel geld aan het zich simpelweg verplaatsen van punt A naar B. En ik denk dat dit hen pijn doet op een zeer basaal niveau.

Wanneer ze dan die Facebookgroepen zien die ingaan tegen de stijgende olieprijzen en de accijns die erop betaald wordt dan delen zij diezelfde bekommernis. Dit ongenoegen komt niet van de mensen die men typisch vindt op manifestaties. Zij komen uit het Frankrijk waar wordt overgekeken.

Er werden al veel etiketten op de gilets jaunes geplakt: extreemrechts, anarchistisch, … Hoe zou jij de beweging proberen te beschrijven?

Er is niet echt een simpel antwoord hierop. Er zijn verschillende facties actief binnen deze beweging. Als je kijkt naar de mensen die de beweging opgestart hebben, is het vrij duidelijk dat zij van buiten de institutionele politieke sfeer komen. Zij zijn geen lid van enige politieke partijen. Ik had het er al over in het artikel in Jacobin, het was iemand die een change.org-petitie opstartte en een transportchauffeur die een oproep deed op Facebook om die gele hesjes te dragen en de wegen te blokkeren. Ik denk dat het wel een gevoelige snaar raakte bij de mensen.

Je hebt wel wat extreemrechtse mensen zoals Nicolas Dupont-Aignon van Debout La France die hier garen proberen uit te spinnen. Rassemblement France heeft ook zijn steun uitgesproken tegenover deze beweging, maar ik denk dat je een onderscheid moet maken tussen wat de leiders van politieke partijen zeggen en wat er effectief op straat gebeurt. Je hebt meer extreemrechtse stemmen die deelnemen aan de protesten, maar evengoed linkse mensen. Bovenal zijn het mensen die volgens mij niet gepolitiseerd zijn.

Ik weet niet of je dit gelezen hebt, maar bij de arrestaties die de politie op de Champs-Élysées uitvoerde, viel het op dat bijna geen enkele van de gearresteerden linken had met extreem links of extreem rechts. Dit lijken mensen te zijn die geen achtergrond hebben bij politieke bewegingen.

Verder lijkt het alsof Mélenchon en Le Pen degenen zijn die het meest de beweging steunen. Anderzijds doen zij dit op een terughoudende manier. Zij lijken schrik te hebben dat de beweging zich tegen hen zou kunnen keren.

Ik weet niet of ze echt fysiek schrik hebben, maar ze lijken er rekening mee te houden dat ze uitgejouwd kunnen worden. Iets wat hen niet goed zou uitkomen, natuurlijk. Maar niemand heeft het hier echt voor het zeggen. Mélenchon en Le Pen zeggen niet wanneer ze moeten protesteren. Ze zijn voornamelijk aan het observeren, zonder betrokken te zijn met de organisatie ervan. Dat er geen instructies van bovenaf komen, werd afgelopen zaterdag wel duidelijk toen mensen niet echt wisten in welke richting ze moesten lopen tijdens de manifestatie.

Meestal wordt een betoging op voorhand aangevraagd en is het duidelijk dat er van punt A naar punt B gewandeld zal worden. Was dit hier het geval?

Wel, voorbije zaterdag (21 november 2018) wilden ze, zoals ik het begrepen heb, aanvankelijk manifesteren langs de Champs-Élysées. De politie gaf hier geen toelating voor, maar wel om te manifesteren op de Champs-de-Mars, vlakbij de Eiffeltoren. Dit is een groot open plein waarvan de politie dacht dat die gemakkelijk te controleren viel. Sommige manifestanten waren daar kwaad om en besloten dit dan ook te negeren waardoor het zeer onduidelijk werd in welke richting de manifestatie verderging. Mensen kwamen ter plaatse en begonnen in alle richtingen te wandelen. Dit toont wel aan dat er geen hoger woord van bovenaf aanwezig is.

Eerder dit jaar had je in Frankrijk betogingen door studenten, door spoorwegpersoneel, …

(onderbreekt) Wat dat betreft vind ik dat men kan stellen dat zij de gilets jaunes nog niet echt de hand gereikt hebben tot andere protesten die plaatsgevonden hebben. Er is nog niet echt gepraat over de strijd die gevoerd wordt op andere plaatsen. Vandaag (28 november 2018) stond er een interessante cartoon in Charlie Hebdo die dit illustreert. Verschillende werknemers, zoals spoorwegwerkers, verplegers, onderwijzers, enzoverder, stonden allemaal met hun vuisten in de lucht, te protesteren, en in de cartoon zie je hoe de gilets jaunes-aanhang hen de middelvinger uitsteekt. Dit geeft de sfeer wel wat weer.

Ja, maar misschien ook wel in omgekeerde zin. Je ziet hoe sommige mensen uit de linkse en groene beweging niet geassocieerd willen worden met de gilet jaunes vanwege hun extreemrechts en milievervuilend imago.

Ja, dat was eigenlijk wat het hoofd van de CGT [één van de vakbonden in Frankrijk, nvdr] aanklaagde. Dat hij uit milieu-overwegingen dit protest niet kon ondersteunen. De laatste keer dat ik keek, zei hun voorzitter, Philippe Martinez, ook dat zij niet willen oproepen tot een demonstratie die de steun geniet van zoveel mensen uit extreemrechtse kringen.

Op het lokale niveau heb je wel vakbonden die het protest steunen. Zo circuleert er op Médiapart een brief van vakbondsleden die de gilets jaunes-beweging wel steunen en de vakbonden oproepen om verder aandacht te geven aan hun eisen, zoals eerlijkere belastingen en de stijgende levensduurte.

Het feit dat deze beweging, die toch voornamelijk uit de werkende klasse bestaat, zich ontwikkelt buiten het insitutionale kader van vakbonden en linkse politieke partijen toont ook de onthechting ervan aan bij belangrijke delen van de Franse bevolking. In zekere zin is het een wake-up call voor de vakbonden en linkse partijen om zich terug bezig te houden met deze basisnoden van de mensen.

Je bedoelt dat de gilets jaunes die eerder aan de rand van de stad leven en in kleine bedrijven werken zonder vakbondsvertegenwoordiging, door de vakbonden verwaarloosd worden?

Ik denk dat vakbonden, zowel in Europa als in de Verenigde Staten worstelen met de deïndustrialisatie en wat dit betekent voor hun organisatie en hun campagnemodel. Het feit dat je niet meer die grote concentraties van arbeiders hebt in bedrijven waarbij iedereen praat met elkaar heeft de arbeidersbeweging en het klassenbewustzijn geen goed gedaan. In Frankrijk valt het ook op hoe onpopulair de vakbonden zijn. Zelfs wanneer je die cijfers vergelijkt met de Verenigde Staten, waar ze veel minder institutionale macht hebben.

Hetzelfde lijkt op te gaan voor politieke partijen. Ook zij lijken geen verbinding meer te kunnen maken met grote delen van het Franse publiek. Ook daar zie je zeer lage populariteitscijfers.

Ja, alle partijen zijn extreem onpopulair hier. Mensen aan de linkerzijde raken vaak enthousiast wanneer ze zien dat Emmanuel Macron minder dan 30 procent haalt bij populariteitspolls, maar als je dan naar andere leiders kijkt, zie je dat ze gelijkaardige extreem lage scores halen. Er is geen politieke partij of figuur in Frankrijk op dit moment die de steun geniet van het grootste deel van de bevolking. Dat gaat van Marine Le Pen tot Jean-Luc Mélenchon. Er is een algemeen wantrouwen tegenover politieke partijen en figuren.

Macron heeft ondertussen ook al gereageerd op de protestbeweging. Wat waren de reacties op die speech?

Ik denk dat mensen teleurgesteld waren omwille van het feit dat Macron duiding gaf over zijn milieubeleid, terwijl zij eerder wilden horen hoe hij deze sociale crisis zou aanpakken. Daarnaast wilt hij wel een soort van consultatieronde over het land organiseren. Hij wilt ook een extreem moeilijke maatregel invoeren die zou beletten dat de olieprijs al te sterk zou stijgen. Opnieuw een zeer technische maatregel, terwijl de meesten hoopten op het afschaffen van extra belastingen. Het was wel typisch Macron om op deze woede vanuit de onderbuik van de samenleving te reageren met technische, bescheiden maatregelen die de grond van de zaak niet aanpakken.

Zaterdag is er opnieuw een actie gepland door de giletsjaunes. Wat verwacht je daarvan?

Ik ben wel benieuwd naar de verdere ontwikkeling hiervan. De gilets jaunes hebben voor het eerst 8 woordvoerders voorgedragen, ze hebben twee voorstellen opgesteld en daarnaast zou er nog een set van voorstellen bestaan die besproken werd met de Minister van Milieu. Ze hebben dus een voet tussen de deur bij de regering en het is afwachten of deze gesprekken ergens toe leiden. Ook de eerste minister, Eduard Phillipe, heeft aangegeven met hen te willen spreken.

Daarnaast is er ook de vraag van de opkomstcijfers. Het is het derde weekend dat er geprotesteerd zal worden. Het tweede weekend gingen de cijfers reeds naar beneden van bijna 300.000 tot iets meer dan 100.000. Wat zal het nu worden? Zullen de mensen afgeschrikt zijn door het geweld dat er geweest is? Dit is nog onduidelijk.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!