“Of the world’s seven billion people, six billion have mobile phones. However, only 4.5 billion have access to toilets or latrines – meaning that 2.5 billion people, mostly in rural areas, do not have proper sanitation. In addition, 1.1 billion people still defecate in the open” [news.un.org].
Ongelijk toiletaanbod in treinstations
In onder andere de treinstations hebben vrouwen vaak minder sanitaire eenheden dan mannen. In het station Gent-Sint-Pieters hebben vrouwen vijf zittoiletten. De mannen beschikken echter over vijf urinoirs en drie zittoiletten.
In het station Brussel-Zuid telt het vernieuwd toiletcomplex tien zittoiletten voor vrouwen terwijl zes zittoiletten en tien urinoirs voor mannen voorzien worden.
Als we dat in percentage uitdrukken dan hebben mannen een kleine 12% meer sanitaire eenheden dan vrouwen in beide stations. Vloeit dit ongelijk aanbod voort uit het feit dat er meer mannelijke treinreizigers zijn dan treinreizigsters of liggen andere redenen aan de grondslag?
Privatiseren van publieke toiletten: monsterlijke omzetten
De NMBS biedt zelf geen toiletten aan in de stations. De aanwezige toiletten in grote stations, zoals deze in Gent-Sint-Pieters en Gent-Dampoort, zijn in concessie gegeven. De treinreizig.st.ers krijgen dus geen gratis sanitaire dienstverlening, daar waar ze wel recht op hebben.
Van alle zaken en shops die in de stations eten en drank verkopen, biedt geen enkele eigen toiletten aan. Bovendien ligt de gemiddelde consumptieprijs bij deze horecazaken en shops in stations hoger dan de gewone gehanteerde prijzen, maar vreemd genoeg moeten de klante.s.n apart voor hun toiletgebruik betalen.
In sommige tankstations en shoppingscentra wordt er geëxperimenteerd met Sanifair. Via dit semi-automatisch systeem krijgen de WC-klante.s.n een waardebon van 50 cent die ze opnieuw en alleen in de zaken binnen het station kunnen ‘besteden’. Een systeem dat consumeren aanmoedigt, terwijl men hier niet eens om vraagt.
In het station Brussel-Zuid krijgen de “toiletconsumente.s.n” zelfs niet eens een waardebon om in de winkels in het station aakopen te kunnen doen. Deze hypermoderne toiletten worden bediend met betaalautomaten en kosten 60 eurocent per persoon. Terwijl in Gent hetzelfde plasje 50 eurocent kost die je manueel aan het onderbetaald toiletpersoneel moet geven.
In de veronderstelling dat maar 5% van alle treinreizig.st.ers in 2017 in het station Brussel-Zuid de nieuwe toiletten voor 60 eurocent zouden gebruikt hebben, dan draait dit ene toiletcomplex op een omzet van 6.900.000 euro. Zelfs als men het 4,5 voltijds werkend onderhoudspersoneel (in drie shiften van acht uur per dag) betaalt om de toiletten 24/7 schoon te houden en daarbij rijkelijk veel water, elektriciteit, onderhoudsproducten en de kosten van de concessie van deze omzet aftrekt, dan nog gaat het hier om astronomische bedragen die de lucratieve sanitaire bedrijven opstrijken op onze rug. Enkel en alleen maar omdat we ons dagelijks op een waardige en comfortabele manier willen kunnen ontlasten.
Inclusief toiletaanbod
De NMBS vindt dat betaaltoiletten in stations vandalisme en vervuiling inperken. Dit is een drogredenering, want de kans op vandalisme vermindert drastisch waar er meer sociale controle is en/of waar een onderhoudspersoneel permanentie heeft. Bij heel wat betaaltoiletten in kleinere stations vindt men geen enkel onderhoudspersoneel terug, wat dus net leidt tot meer vandalisme en vervuiling.
Zou de NMBS naar analogie de toiletten in de treinen net als in de stations betalend maken omdat er mogelijk zwartrijders zich verbergen? Het onderhoudspersoneel dient door de spoorwegen, shops en horecazaken in het station betaald te worden en niet door de klante.s.n.
Het toiletaanbod, een belangrijke dienstverlening, moet inbegrepen worden in de prijs van eten en drinken en het treinticket die de reizig.st.ers in het station aankopen, zonder de prijzen te verhogen, gezien men momenteel toch woekerwinsten kan maken op ons toiletgebruik. Daarnaast zijn er alternatieven om vandalisme en vervuiling in te perken. Zo kan men onder andere toiletten plaatsen waar veel sociale controle mogelijk is.
Steeds minder toiletten voor meer reizig.st.ers
De nieuwe treinen, de dubbeldekkers, vervoeren meer reizig.st.ers maar in verhouding met de oude rijtuigen beschikken ze over minder toiletten. Het aantal toiletten moet volgens ons in verhouding zijn met het aantal reizig.st.ers en dat zeker voor langere trajecten.
Daarnaast blijven nachttoiletten vaak gesloten of zijn ze niet eens beschikbaar. Met als drogredenering dat dakloze mensen zich in het toilet zouden opsluiten om de nacht door te brengen.
Misschien zou men zich beter afvragen hoe men deze mensen zo goed mogelijk opvangt in steden en gemeenten in plaats van iedereen van de toegang tot een toilet te beroven of kan men beter nadenken over systemen waarbij dakloze mensen kunnen ingezet worden om de toegankelijkheid tot toiletten te verbeteren?
(on)tevredenheid over sanitaire dienstverlening NMBS
In november 2017 werd er naar aanleiding van de Internationale Wereldtoiletdag op 19 november een enquête gelanceerd die peilt naar de klante.s.ntevredenheid van de NMBS over de sanitaire dienstverlening in de treinstations. Tot heden hebben 45 respondente.s.n de bevraging ingevuld. Deze tussentijdse publicatie van de resultaten is indicatief voor wat bij de treinreizig.st.er leeft als het aankomt op sanitaire dienstverlening binnen de treinstations.
Van de 45 respondente.s.n die bereid waren om de bevraging van Plasactie VZW online in te vullen, identificeerden 71% zich als vrouw (Zie Fig.1).
Een kleine 35% van de respondente.s.n zijn Gentse/Gentenaars die vanuit Gent-Sint-Pieters en/of Gent-Dampoort naar de rest van het land pendelt.
Van alle bevraagde treinreizig.st.ers reist een vierde van de respondente.s.n dagelijks per trein terwijl een kleine 40% meer dan één keer per week de trein neemt (zie Fig.3).
Opmerkelijk is dat ongeveer 22% van de respondente.s.n beweert dat in het treinstation waar zij/hij in en uitstapt geen sanitaire voorziening aanwezig is (zie Fig.4). Hierbij antwoorden de respondente.s.n dat alle bushalten van De Lijn, kleine en middelgrote treinhalten van de NMBS zoals deze in Ronse, Hove Berchem, Mortsel, Serskamp, Merelbeke, Londerzeel, Gijzegem, Molenbeek, Vilvoorde, Poperinge, Belsele, Duffel geen openbaar sanitair aanbieden aan de trein- en busreizig.st.ers, hun dagelijkse vaste klante.s.n.
In de grotere en drukkere stations zijn er vaak toiletten aanwezig, maar vaak betalend. Een niet verwaarloosbaar percentage van de betalende toiletten in de grote en middelgrote stations zijn zelfs vaak gesloten (zie Fig.5).
Opvallend genoeg rapporteert een derde van de respondente.s.n dat de betaaltoiletten in het station vaak vuil zijn (zie Fig.6).
Hoewel iets meer dan de helft van de respondente.s.n beweert dat de betaaltoiletten proper zijn, is maar 11% tevreden over de sanitaire dienstverlening van NMBS. 78% van de reizig.st.er is ontevreden (zie Fig.7).
Deze ontevredenheid zou voor een deel te verklaren zijn door (een gebrek aan) fysieke en materiële toegankelijkheid van toiletten binnen de stations. Slechts 15% van de respondente.s.n vinden de toegangsuren van de aanwezige betaaltoiletten toereikend. De overgrote meerderheid van de respondente.s.n vinden dat de toiletten in het station, ofwel te laat openen, ofwel te vroeg sluiten ofwel te laat openen en te vroeg sluiten (zie Fig.8).
Bovendien vindt 51% van de reizig.st.er dat de openings- en sluitingsuren van de toiletten binnen het station moet afgestemd worden met de uren van de eerste en laatste treinen. 47% van de reizig.st.ers vinden dat de toiletten binnen het station onbeperkt open moeten zijn (zie Fig.9).
De aanwezige nachttoiletten in stations zijn vaak niet toegankelijk. Twee derde van de respondente.s.n geeft zelfs aan dat er geen nachttoiletten zijn in de stations waar ze in- en uitstappen (zie Fig.10). Uit een steekproef van de plasactivistes van Plasactie VZW in het station Gent-Sint-Pieters blijkt dat de nachttoiletten vooral gesloten worden omdat ze anders door daklozen als overnachtingsplek worden ingenomen.
Tenslotte werden de respondente.s.n gevraagd of ze al dan niet vinden dat de toiletten binnen het station gratis moeten worden aangeboden en of ze de volgende petitie “Consumenten, geen WC-centen” online wilden ondertekenen. Meer dan 95% van de respondente.s.n vindt dat de toiletten binnen de stations gratis moeten zijn en wilden hiervoor de petitie ondertekenen (zie Fig.11). De analoge petitie van “Consumenten geen WC-centen” werd door 470 personen getekend en wordt naar aanleiding van de 17de internationale wereldtoiletdag aan minister van consumentenzaken Kris Peeters overhandigd.
Tot op heden telt onze enquête 45 respondente.s.n. We zouden graag een beter beeld hebben over hoe de veelvuldige alsook sporadische pendelaar.ster kijkt naar de aanwezige (of afwezige) sanitaire dienstverlening bij de NMBS, en bij uitbreiding De Lijn. Indien u interesse heeft om mee te werken, kunt u altijd de enquête hier invullen.
Bekijk de getuigenis vaan aantal vrouwen over de toiletten in de treinstations: https://vimeo.com/287401051
Dit artikel verschijnt naar aanleiding van de 17de Internationale Wereldtoiletdag. Een eerder artikel over het gebrek aan sanitaire visie in België kan hier [ hyperlink andere artikel “België: een onderontwikkeld land op sanitair vlak” ] teruggevonden worden.
******
Links:
VIDEO Getuigenis van vrouwen over de toiletten in de NMBS-stations ( maart 2017):
https://vimeo.com/287401051
230 miljoen reizigers namen in 2017 de treinhttp://www.belgianrail.be/nl/corporate/Presse/Presse-releases/17_01_2018.aspx
Deputy UN chief calls for urgent action to tackle global sanitation crisis (21 maart 2013). https://news.un.org/en/story/2013/03/435102-deputy-un-chief-calls-urgent-action-tackle-global-sanitation-crisis
