Colombia is niet het enige Latijns-Amerikaans land dat kreunt onder de corruptie, maar het niveau is er wel gortig. Reden genoeg voor de politieke partij Groene Alliantie om hierover een referendum op de been te brengen. Voormalig senator Claudia López van die partij zette haar schouders onder het project. Na intensieve actie slaagde ze erin 4 miljoen handtekeningen te verzamelen, ruimschoots genoeg om op basis van de grondwet een referendum af te dwingen.
Ondertussen kwam op 7 augustus een nieuwe president aan de macht, Iván Duque, kandidaat van de partij van voormalig president Álvaro Uribe, een sinistere figuur die een heus palmares aan onfrisse praktijken op zijn conto kan schrijven. zo is hij drugsmaffiabaas, medeplichtig aan een massaal aantal gerichte politieke moorden en vandaag bekend als hardnekkige tegenstander van de uitvoering van de vredesakkoorden met de voormalige guerrilla van de FARC (?Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia). Deze akkoorden werden op 24 november 2016 ondertekend door toenmalig president Juan Manuel Santos en de leiding van de FARC en betekenden het einde van 50 jaar burgeroorlog.
Een overdosis afkeer tegen de corruptie
Iván Duque zat amper enkele dagen op de presidentszetel toen hij op zijn beurt met veel verve aan het Congres een aantal maatregelen voorstelde om de corruptie te bestrijden, een excellente uitweg voor leider en partijgenoot Uribe om niet te hoeven meedoen met de door de Groene Alliantie geëiste volksraadpleging. Hij hield zich liever aan de voorstellen van ‘zijn’ president in het Congres. Tot zijn ontsteltenis blijkt de president echter zelf de organisatie van het referendum te steunen.
Buitenlands bezoek
Ik was recent in de Colombiaanse stad Medellín voor een internationale bijeenkomst, op de dag dat het referendum werd gehouden. Het was zondag 26 augustus, tien uur ‘s morgens. Op dat uur is er nog geen haast bij. Aan de ingang van een uitgestrekte speelplaats laten twee politieagenten de kiezers binnen bij het tonen van hun identiteitskaart. Ook wij worden binnengelaten. We lopen de gang door en komen op de speelplaats uit. Vooraan aan de hoofdtafel zit de man die de papieren van elke kiezer controleert. Hij verwijst iedereen naar de juiste tafel. Naast hem twee politieagenten.
Mogen we een kijkje nemen? Uit Spanje en België! Op bezoek! Mogen we foto’s nemen? Beide agenten kijken elkaar aan. Euh … Misschien deze namiddag rond 17 uur voor de sluiting. We lopen wat rond. De ruimte is verdeeld over tientallen tafels waaraan elk vijf personen postgevat hebben. Aan elk van de kiezers overhandigen ze een papier met instructies en met zeven vragen, te beantwoorden met ja of neen.
Zeven vragen
Ik verzoek de voorzitter van een van de tafels of ik zo een formuliertje met de vragen mag meenemen. Mag niet. Ik mag wel met mijn iPhone een foto nemen:
- Het salaris van de congresleden en de hoge functionarissen van de staat verminderen.
- Gevangenis voor corrupten en verbod op latere contracten met de staat.
- Verplichting tot transparante contracten met de staat.
- Openbare begrotingen afsluiten moet met participatie van de bevolking.
- Congresleden moeten rekenschap geven over hun aanwezigheid, hun stemgedrag en hun wetgevende taken.
- Ongeoorloofde bezittingen en inkomsten van verkozen politici moeten publiek gemaakt en hen ontnomen worden.
- Men kan maximum drie perioden in verkozen organen zetelen.
Nipt te weinig kiezers
Om wettelijk afdwingbaar te zijn moet minimum één derde van alle geregistreerde kiezers komen opdagen, ongeveer 12,1 miljoen, waarvan de helft plus één ja moet stemmen. Dat aantal vereiste kiezers werd zeer nipt niet gehaald. Uiteindelijk kwamen totaal 11.700.000 Colombiaanse kiezers opdagen. Geen enkele neen-stem behaalde meer dan één procent op elk van de zeven vragen. Mensen die zelf boter op het hoofd hebben?
Initiaitiefnemer Claudia López was desalniettemin positief, zij verklaarde dat er geschiedenis gemaakt werd. Dit aantal overtrof immers niet alleen alle vorige referenda, maar zelfs het aantal stemmen voor alle verkozen presidenten ooit. Ze hoopt dat dit resultaat er toe zal bijdragen meer dan 50 miljard pesos (ongeveer 14 miljoen euro) te recupereren, die de voorbije jaren aan de Colombiaanse bevolking ontstolen werden, eerder dan de belastingen te verhogen.
