In 2015 leidde blootstelling aan luchtvervuiling, met name fijnstof, tot de dood van 400.000 jonge kinderen in Afrika ten zuiden van de Sahara. Dat blijkt uit de studie van de universiteiten van Stanford en San Diego in Nature. 

Satelliet

Het verband was tot nog toe moeilijk vast te stellen omdat de meeste Afrikaanse landen niet beschikken over meetstations op het terrein of omvangrijke geboortestatistieken. 

Het team combineerde daarom gegevens van 65 onderzoeken in 30 landen tussen 2001 en 2015 met satellietmetingen van fijnstof. Zo kregen ze een overzicht van de concentraties fijnstof waar de kinderen aan blootgesteld werden in de baarmoeder en na de geboorte. Vervolgens bekeken ze de impact op de gezondheid van de kinderen. 

Ontnuchterend

“De resultaten waren ontnuchterend”, zegt Marshall Burke, een van de auteurs. “We stelden vast dat het sterftecijfer aanzienlijk hoger was bij kinderen die blootgesteld werden aan hogere concentraties vervuiling.”

Uit het onderzoek blijkt dat hoge concentraties vervuiling verantwoordelijk zijn voor 22 procent van de kindersterfte tussen 2001 en 2015. En opvallend: dat cijfer is niet gedaald over de voorbije vijftien jaar, ook niet bij rijkere gezinnen. 

De nieuwe schatting van de effecten van luchtvervuiling ligt drie maal hoger dan wat tot nog toe werd aangenomen. De belangrijkste oorzaak daarvoor is volgens de wetenschappers dat traditionele gezondheidsanalyses niet uitgaan van de hele waaier aan gezondheidsrisico’s door blootstelling aan vervuiling, zoals een lager geboortegewicht en verminderde groei in het eerste levensjaar. 

Mogelijkheden

Het goede nieuws van de studie is dat relatief kleine verbeteringen in de uitstoot van fijnstof tot grote stappen kunnen leiden in de strijd tegen kindersterfte. 

“Veel rijke landen hebben de voorbije jaren nieuwe wetgeving aangenomen om hun luchtkwaliteit te verbeteren”, zegt Burke. “We stellen vast dat als Afrikaanse landen gelijkaardige inspanningen zouden doen, de gevolgen voor de kindersterfte groter zouden kunnen zijn dan alle huidige inspanningen, zoals vaccinaties of voedsel- en waterbedelingen.”

Op zoek gaan naar kostenefficiënte manieren om de blootstelling aan fijnstof te verminderen zou een prioriteit moeten zijn voor onderzoekers en beleidmakers, stellen de onderzoekers. “We hebben nu een beter begrip van de enorme gezondheidsvoordelen van een betere luchtkwaliteit op de gezondheid van kinderen”, zegt Sam Heft-Neal, onderzoeker aan Stanford. “Nu moeten we onderzoeken hoe we die verbeteringen kunnen bereiken.”

Een belangrijke bron van luchtvervuiling in Afrika is de verbranding van fossiele brandstoffen binnenshuis. Het gaat dan om verbranding van hout, houtskool, steenkoolproducten en andere biomassa om te koken en huizen te verwarmen.