De oplossing tegen vergrijzing? Legale migratiekanalen

België slaagt er niet in om de acute noden op de arbeidsmarkt in te vullen. Nochtans is de oplossing niet ver weg. Arbeidsmigratie is goed voor de migrant, voor het land van herkomst en voor België zelf.

vrijdag 22 juni 2018 13:57
Spread the love

De laatste jaren werd duidelijk dat het eenzijdig optrekken van de grenzen geen duurzame oplossing biedt tegen de vluchtelingencrisis. Bij gebrek aan een legaal aanbod van migratiekanalen wordt die leegte gevuld door mensensmokkelaars die eigen kanalen aanleggen. Maar wat is dan wel een duurzame oplossing?

Aan die discussie trachten verschillende middenveldorganisaties een bijdrage te leveren met hun nieuw rapport over een écht arbeidsmigratiebeleid. Onder andere 11.11.11 en de vakbonden ACV, ABVV en ACLVB vinden dat de tijd rijp is om economische migranten te omhelzen. Enkel legale migratiekanalen tussen ontwikkelingslanden en Europese landen bieden een oplossing voor de huidige crisis en kunnen het gras voor de voeten van mensensmokkelaars wegmaaien, zo stellen zij.

België heeft veel te winnen bij legale arbeidsmigratie. Ons welvaartssysteem bijvoorbeeld – onder druk door de toenemende vergrijzing– kan wel wat jong talent gebruiken.

Red de Babyboomers

Arbeidsmigratie bleef sinds de migratiestop in 1974 een blinde vlek in het migratiebeleid. De beperkte mogelijkheden voor legale arbeidsmigratie vertalen zich in erg lage migratiecijfers naar België. In 2016 verwelkomde ons land 4.272 legale arbeidsmigranten, wat ook volgens de regering slechts “een schim betekent van het aantal niet ingevulde vacatures”.

Nochtans mist onze arbeidsmarkt niet aan “jobs jobs jobs” waar de regering Michel de mond vol van heeft. 130.000 vacatures raken structureel niet ingevuld en de vergrijzing belooft deze tendens nog te versterken. De bouwsector bijvoorbeeld is de komende jaren op zoek naar 20.000 arbeidskrachten. In de zorgsector overtreft het aantal pensioneringen vandaag al ruimschoots het aantal aanwervingen. De Vlaamse overheid houdt er rekening mee dat de hele Vlaamse beroepsbevolking vanaf 2019 begint te krimpen.

Deze cijfers staan in schril contrast met de stijgende bevolkingsgroei in veel ontwikkelingslanden waar de lokale arbeidsmarkt niet in staat is om jongeren aan een job te helpen. Het lijkt dus logisch om het tekort op te vullen met het overaanbod. Toch is de vraag van velen: kampt België niet zelf ook met een hoog werkloosheidscijfer?

Volgens het rapport zal het uitputten van de eigen arbeidsreserve niet volstaan om de krapte op de arbeidsmarkt in te vullen. Daarom pleit ook Unizo voor economische immigratie. “We moeten het debat voeren op een moment dat de keuken nog niet in brand staat. De schaarste komt eraan want de economie groeit terug en de babyboomers gaan met pensioen. De vervangingsbehoefte dringt zich op.” Zowel het VBO als Unizo pleiten voor een én-én-aanpak: werkzoekenden begeleiden naar knelpuntberoepen via herscholing en vormingen én parallel werken aan een ruimer beleid voor arbeidsmigratie.

Deze gigantische demografische uitdaging geldt niet enkel voor België, maar oefent druk uit op de hele Europese Unie. Migratie zal dus meer dan ooit belangrijk zijn om het Europese welvaartssysteem in stand te houden en duurzame economische groei te realiseren. Volgens de Europese Commissie moet de EU daarom – ondanks de hoge werkloosheid in vele landen – een attractieve bestemming voor migratie blijven.

Triple win

Niet alleen onze babyboomers hebben veel te winnen bij meer legale kanalen voor arbeidsmigratie. Ook voor de landen van herkomst is migratie een belangrijk instrument in de strijd tegen armoede. Geldtransfers (of ‘remittances’) en investeringen van migranten in het buitenland zorgen voor zuurstof in veel ontwikkelingseconomieën. Daarom geloven de organisaties in een arbeidsmigratie dat werkt voor Noord én Zuid.

Dit beleid biedt diverse voordelen: migranten verdienen in het buitenland hogere lonen, sturen remittances terug, sparen geld voor toekomstige investeringen, doen werkervaring op en leren nieuwe skills bij. Migratie is bijgevolg één van de belangrijkste instrumenten in de strijd tegen ongelijkheid. Sommige ontwikkelingseconomen zoals de invloedrijke Amerikaanse Michael Clemens gaan nog verder. Volgens Clemens biedt arbeidsmigratie in bepaalde omstandigheden een veel groter perspectief om armoede terug te dringen dan alle andere instrumenten die voorhanden zijn.

Een cruciale voorwaarde voor het slagen van dit ontwikkelingsmodel is het respecteren van de arbeidsrechten van de migranten. Migranten zijn kwetsbaar voor misbruik zoals onderbetaling, late of zelfs geen betaling en een gebrek aan compensatie bij ziekte of ongeval. Europese overheden hebben dus de verantwoordelijkheid om van hun ondernemingen te eisen dat ze bij hun activiteiten de mensenrechten respecteren. Enkel een actieve betrokkenheid van de overheid kan van arbeidsmigratie een succes maken.

Toptalenten

De organisaties verwelkomen de nieuwe visienota ‘Ontginnen buitenlands tewerkstellingspotentieel in Vlaanderen’ van de Vlaamse regering die de deur opent naar een beleid dat beantwoordt aan de noden van vandaag. Ze steunen het voorstel om de maximum arbeidsduur te verlengen van één naar drie jaar en de opmaak van een dynamische knelpuntenlijst die migratie voor midden- en hooggeschoolde mensen van buiten de EU mogelijk moet maken. Ook de voorstellen om de toegang van buitenlandse studenten tot de arbeidsmarkt te vergemakkelijken zijn positief.

De organisaties betreuren echter dat de nota zich eenzijdig richt op ‘het ontginnen van buitenlands toptalent om bij te dragen aan de Vlaamse economie’. Het is volgens de organisaties een gemiste kans dat het perspectief van de herkomstlanden en de ontwikkelingsdimensie volledig ontbreekt. Ook praktisch geschoolde arbeidsmigranten kunnen en moeten bijdragen om krapte op de arbeidsmarkt – zoals in de zorgsector en de huisarbeid – op te vullen. Dit vereist uiteraard een flankerend beleid dat de drempels voor praktisch geschoolden op onze arbeidsmarkt aanpakt, alsook een doorgedreven beleid tegen discriminatie. Enkel zo kan een passend antwoord geboden worden op de toenemende vergrijzing en kunnen we de uitdaging van irreguliere migratie ombuigen naar migratie waar zowel Noord als Zuid bij wint.

Naast 11.11.11, ABVV, ACLVB en ACV werkten ook Beweging.net, Caritas International, FAIRWORKBelgium, FOS en Wereldsolidariteit mee aan het dossier.

take down
the paywall
steun ons nu!