Opinie - Erika Guevara

Chili criminaliseert inheemse leiders

In Chili zijn Mapuche-leiders al jaren het slachtoffer van criminalisering en stigmatisering, schrijft Erika Guevara Rosas, directeur Noord- en Zuid-Amerika bij Amnesty International. Een goed voorbeeld is de zaak van Francisca Linconao, die al drie keer voor de rechtbank werd gebracht voor dezelfde feiten.

donderdag 26 april 2018 13:57
Spread the love

Geen regio is gewelddadiger voor wie mensenrechten verdedigt dan Latijns-Amerika. Niet alleen neemt het aantal moorden op mensenrechtenactivisten toe, ook worden justitie en media steeds vaker op een perverse manier ingezet om hun strijd te criminaliseren en stigmatiseren.

Milieuactivisten en inheemse leiders

Vooral voor milieuactivisten en inheemse leiders die hun grondgebied, milieu en natuurlijke hulpbronnen verdedigen, is het zeer moeilijk werken.

In verschillende landen van de regio, van Honduras tot Paraguay, heeft Amnesty International zaken gedocumenteerd die een alarmerende tendens blootleggen bij overheden en bedrijven om leiders van gemeenschappen en inheemse volken het zwijgen op te leggen en de economische belangen van enkelen boven de mensenrechten te plaatsen.

Ook al is geweld tegen rechtenactivisten voortdurend in de actualiteit, er is weinig bekend over de realiteit in Chili, vooral over de historische context van criminalisering en stigmatisering van de Mapuche-gemeenschappen en hun leiders.

Moord op echtpaar

Het verhaal van machi Francisca Linconao – een machi is een traditionele Mapuche-autoriteit in de regio Temuco – is daar zonder twijfel een goed voorbeeld van.

Op 4 januari 2013 kwamen Werner Luchsinger en Vivianne Mackay, een ouder echtpaar, op tragische wijze om het leven toen hun huis door onbekende indringers in brand werd gestoken.

Het echtpaar Luchsinger-MacKay was eigenaar van gronden die door de Mapuche als voorouderlijk gebied beschouwd werden. Daardoor werd hun dood automatisch aan dit conflict gelinkt.

Machi Francisca werd drie keer voor de rechter gebracht in verband met deze verschrikkelijke moord.

Duidelijke fouten

Bij alle gerechtelijke procedures werden vraagtekens gezet. Niet alleen zijn duidelijke fouten gemaakt waardoor een eerlijk proces onmogelijk werd, niet alleen zat ze zonder juridische grond in voorhechtenis, er zijn ook geen bewijzen die de beschuldigingen ondersteunen.

In een eerste proces, in 2013, werd machi Francisca vrijgesproken: ze was beschuldigd van illegaal wapenbezit naar aanleiding van vermeende bewijzen die in haar huis waren gevonden tijdens een huiszoeking. Bij de huiszoeking waren vraagtekens gezet; ze was uitgevoerd door dertig agenten en enkele burgers die zich niet identificeerden en ook de redenen voor de huiszoeking niet opgaven.

Vrijspraak

Tijdens de huiszoeking werden vermeende bewijzen meegenomen uit een ruimte in het huis waar alleen politieagenten waren binnengegaan en waar ze de eigenares geen toegang toe hadden gegeven, ook al schrijft de Chileense wet dit voor.

De vrijspraak in deze rechtszaak was onder andere het gevolg van het feit dat de agenten in hun aanklacht niet de precieze plaats konden aangeven waar zij zogenaamd een wapen hadden gevonden, en ook niet konden bewijzen dat het effectief aan de machi toebehoorde.

Brandstichting

Ondanks de vrijspraak werd machi Francisca in 2016 samen met tien anderen beschuldigd van brandstichting met terroristisch opzet, met de dood als gevolg.

De beschuldiging tegen de machi was gebaseerd op het getuigenis van een andere persoon, die ook aangeklaagd was in deze zaak maar die nadien zijn verklaring introk; hij beschuldigde de politie ervan hem onder druk te hebben gezet en diende een klacht in voor onwettige dwang, een klacht die de aanklager nooit onderzocht.

Opnieuw vrijgesproken

Tijdens deze rechtszaak werden vermeende bewijzen aangevoerd die tijdens de omstreden huiszoeking van 2013 waren gevonden. Opnieuw werd de machi vrijgesproken, eind 2017. Het vonnis concludeerde dat het bewijs van de aanklager vol gebreken zat.

Niettemin, en tegen de internationale normen in, staat de machi opnieuw voor een proces voor dezelfde incidenten en met dezelfde beschuldigingen, in toepassing van de omstreden Chileense antiterreurwet.

Historische overwinning

De huidige situatie van Francisca Linconao kan niet los worden gezien van haar lange strijd voor de erkenning van de voorouderlijke gebieden.

In 2008 behaalde de machi een historische overwinning voor de rechtbank: een bedrijf moest het kappen van een bos stopzetten omdat het bos inheems was en het kappen de teelt van medicinale kruiden verhinderde en een heilige bron bedreigde. De rechtbank oordeelde niet alleen in het voordeel van de machi maar paste ook voor het eerst in het land de bepalingen van Conventie 169 van de ILO toe (de Conventie over Inheemse en Tribale Volkeren van de Internationale Arbeidsorganisatie – IPS).

Is het puur toeval dat machi Francisca wordt vervolgd door de Chileense justitie? Of gaat het om een soort van represaille voor haar strijd voor grondgebied en milieu, zoals ze zelf stelt?

Discriminatie

Het feit dat ze drie keer voor de rechtbank is gebracht in verband met de verschrikkelijke misdaad tegen het echtpaar Luchsinger-MacKay en bij twee gelegenheden is vrijgesproken, zet niet alleen vraagtekens bij de discriminerende manier waarop recht wordt gesproken over de leiders van inheemse volken, maar het schendt ook de rechten op waarheid, gerechtigheid en schadevergoeding van de slachtoffers en hun familieleden.

Het is absoluut noodzakelijk om door te gaan met een onpartijdig en snel onderzoek dat de feiten aan het licht brengt en de verantwoordelijken voor deze vreselijke moord voor de rechter brengt.

De Chileense autoriteiten hebben de plicht om voorwaarden te garanderen voor de uitoefening van de verdediging van rechten, en om beschermingsmechanismen in te voeren voor milieuactivisten en inheemse leiders die te maken krijgen met voortdurende criminalisering en stigmatisering, en met discriminatie vanwege hun ras, geslacht en leiderschap

take down
the paywall
steun ons nu!