Bijna 9 miljoen Iraki’s hebben humanitaire hulp nodig, waarvan 5 miljoen een ernstig tekort hebben aan drinkwater, zegt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Voor dit jaar wordt een drastische vermindering van het geweld verwacht. Toch is er nog sprake van een complex patroon van ontheemding, waarbij mensen na terugkeer ook weer opnieuw ontheemd raken, staat in het Humanitarian Action for Children Report van Unicef.
“De verkiezingen in mei kunnen een extra drijfveer zijn voor mensen in terug te keren naar hun woonplaats”, zegt Melany Markham, mediacoördinator van de Noorse Vluchtelingenraad. Oorspronkelijk stonden de verkiezingen gepland voor september 2017, maar ze werden als gevolg van de burgeroorlog zes maanden uitgesteld. Een tweede verzoek tot uitstel, om burgers meer tijd te geven naar huis terug te keren, werd door het Iraakse Hooggerechtshof afgewezen als ongrondwettelijk.
Vergelding
In de kampen ten oosten van Mosul is het aantal mensen dat voor een tweede of zelfs derde keer ontheemd is geraakt, hoger dan het aantal ontheemden dat terugkeert. Deze nieuwe ontheemden willen de garantie dat het veilig is om terug te keren.
Een soortgelijke situatie doet zich voor in de provincie Anbar. “Minstens een op de vijf ontheemden die vanuit het kamp Kilo 18 in Anbar is teruggekeerd sinds december, is alweer terug. Soms is het een veiligheidskwestie en soms gaan ze terug omdat hun huis verwoest is of is ingenomen door anderen”, zegt Melany Markham.
“Uit gesprekken die we met ontheemden voeren, blijkt dat ze IS niet zozeer meer als dreiging zien. Er heerst eerder angst voor tribaal geweld of vergeldingsacties tegen mensen die ervan verdacht worden dat ze banden hebben met IS. Anderen zijn bang voor niet-ontplofte explosieven”, zegt Markham. “Om deze bedreigingen te beperken, moeten die explosieven opgeruimd worden voordat mensen naar huis gaan. Wie bang is voor geweld vanuit de gemeenschap, moet de mogelijkheid krijgen zich ergens anders te vestigen.”
Koerden
Begin april publiceerde het Iraakse ministerie van Justitie de federale begroting voor 2018. Het aandeel voor de Koerdische regio daalde daarin van 17 naar 12 procent. De gespannen relatie tussen Bagdad en de regionale regering in Erbil verslechterde nadat de Koerden tijdens een referendum in september met een overweldigende meerheid hadden gekozen voor onafhankelijkheid van Irak. De budgetvermindering heeft gevolgen voor de regio’s rond Erbil en Mosul, waar IS een enorme verwoesting aanrichtte.
Als vergeldingsactie sloten de Iraakse strijdkrachten de internationale luchthaven van Erbil. Ook namen ze betwiste gebieden in, inclusief de olierijke stad Kirkuk, en werden grensovergangen met buurlanden gesloten. Op verzoek van Bagdad sloot Iran zeven officiële grensovergangen met Koerdistan, als steunbetuiging aan de maatregelen om de Koerdische regio te isoleren.
Wederopbouw
De politieke en financiële crisis in opnieuw ingenomen gebieden zoals Erbil en Mosul maken het moeilijker een stabiele omgeving te creëren voor terugkerende ontheemden. Op een donorconferentie in Koeweit werd onlangs ongeveer 30 miljard dollar toegezegd voor wederopbouw van infrastructuur. De Wereldbank schat echter dat er in totaal 88 miljard dollar nodig is om de aangerichte schade te herstellen.
De openbare diensten zoals waternetwerken en gezondheidszorg zijn overbelast in de door oorlog getroffen regio’s, en hebben moeite met hun dienstverlening aan teruggekeerde ontheemden. Het herstellen van de Iraakse infrastructuur heeft tijd nodig.
