Check eerst even deze imaginaire conversatie tussen twee Brusselaars:

‘Hoe laat spreken we af voor een apero’ke?’ ’17:30, na mijn werk, voor het eten.’ ‘Ok, en waar?’ ‘Aan het water.’

Nu, heel wat Brusselaars begrijpen perfect wat er bedoeld wordt met ‘aan het water’. De granieten, majestueuze Obelisk Anspach-fontein, gelegen tussen de Brandhoutkaai en de Baksteenkaai. Oftewel: de fontein aan de vismet. 
Wanneer de weergoden ons gunstig gezind zijn, is het sinds enkele jaren verzamelen geblazen ‘aan het water’. Een drankje, een hapje, kuierende gezinnen, chillende jongeren, wat muziek, noem maar op. Bij gebrek aan beter, verzamelen heel wat mensen zich op deze gezellige locatie. Het is een ontmoetingsplaats waar gelachen wordt, geleefd, gegeten, een plek waar mensen samen komen om even te ontsnappen aan de dagelijkse sleur. 
Maar, als we deze lente of zomer denken ‘Goh, de zon schijnt, laat ons wat gaan hangen aan het water bij de Vismet’, think again. Daar lijkt het stadsbestuur een stokje voor te willen steken.

Zullen twee megaterassen aan de waterkant van de Brandhoutkaai roet in het eten gooien? 

 Tegenover handelaar X en Y zijn aanduidingen op de grond geschilderd voor het mogelijk plaatsen van terrassen. Dit lijkt voor velen waarschijnlijk geen wereldramp, maar het is opnieuw zéér symbolisch. Hoe komt zoiets tot stand vraag ik me dan af? Is dat, zoals het hoort, via een openbaar onderzoek? Wordt zoiets niet besproken tijdens de gemeenteraad? Ik lijk er alleszins weinig van terug te vinden. Ook niet op BRUZZ. Waarom wordt dit niet gecommuniceerd? En wat denken oppositiepartijen Groen Stad Brussel en Sp.a Stad Brussel ervan? 

Privatisering van de openbare ruimte

Komaan, Brussel-stad, toon aan dat jullie wel inzitten met ons, de inwoners. Hou nu toch is lekker op met de privatisering van de al vrij beperkte openbare ruimte.

Willen we dit echt?

Restauranthouders doen er uiteraard alles aan om hun commerce uit te kunnen breiden. Wel, inwoners doen er ook alles aan om de openbare ruimte te behouden.

Want de stad is een organisme met een eigen wil. Brussel ook. Brussel zeker. Inwoners hebben een eigen willetje. Heel vaak groeien dingen, evenementen, plekken op organische wijze. Dat het Warandepark bijvoorbeeld een openbare joggingruimte is; of dat de trappen aan de kerk van Elsene de plek is waar je in de zomermaanden kunt chillen; of dat je tijdens de WK’s, EK’s en andere voetbalwedstrijden de overwinning kunt vieren aan de Beurs. Het zijn van die organisch gegroeide dingen die nu eenmaal gebeuren in onze stad.

Als je daar plotseling met een kunstmatige ingreep komt aanzetten, zonder de gevoeligheden of gebruiken van die openbare ruimte te kennen, dan stoot dat heel wat mensen tegen de borst. Remember #Free54. Ondanks het waardevolle en nodige verzet in 2015, drukte Marion Lemesre (MR) haar willetje toch door. Tja, via achterkamertjes de stad in het uitstalraam? Is dit de wijze waarop er hier nog steeds aan politiek wordt gedaan? Precies wel. De vraag stelt zich automatisch: waar eindigt dit?

Wel, alleszins niet bij de Brandhoutkaai. Dit lijkt misschien op knip-en-plakpolitiek van het stadsbestuur, maar hier zit een stadsvisie achter. En de visie over Brussel van dit feestcollege spreekt niet zozeer vanuit de woorden, doch wel vanuit de daden. Het valt niet te miskennen waar ze naar toe willen met onze stad: de boel privatiseren, een Disneyland aan de Zenne, een doorgedreven commercialisering.

En liefst zonder al te veel dialoog met de inwoners. 

Gentrificatie van de bewoonbare ruimte

Versta me niet verkeerd, een stad moet werk maken van haar toeristische trekpleisters, haar internationale allure, publiekstrekkers en events. Mocht het hier een dooie boel zijn, het zou de hoofdstad onwaardig zijn. Maar het evenwicht is echter wat zoek.

En ja, ik hoor u al denken: “het is ooit anders geweest”. Dat klopt. De hele Dansaertwijk, alles achter de Beurs, was een lange tijd vrij ontoegankelijk, ongezellig, ja, onveilig. Het was oa. dankzij het socio-culturele werk van De Markten, Brussel-stad en ondernemers als STIJL dat deze buurt begon te floreren in de jaren ‘80-’90. De gentrificatie in Brussel-stad zet zich door.

En dat heeft haar schaduwkanten. Hierin zit steeds een latente ongelijkheid vervat. Check dit stuk bijvoorbeeld: How to Kill a City: Gentrification, Inequality, and the Fight for the Neighborhood.

Brussel-stad is zeker verdeeld. Een zeer diverse stad, dat zeker, maar vaak ook een verdeelde stad. Op vlak van sociale stratificatie kan het wel tellen.

1000 Brussel is de plek waar de inwoners van Molenbeek, Anderlecht, Schaarbeek samenkomen met die van Evere, Elsene, Watermaal-Bosvoorde tijdens Winterpret. Het is de plek waar de randbewoners en Brusselaars samen klagen over de voetgangerzone. Het is de plek waar ons land de wereld ontmoet.

Toch kan ik me niet van de indruk ontdoen dat deze stad een subtiel pushback-beleid hanteert. Je merkt dat goed aan de Dansaertstraat. 10 jaar geleden waren er twee zones in de Dansaert. Je had 1 zone van de Ortsstraat tot de Protestantse kerk. En je had een zone van de protestantse kerk tot het kanaal/Gentsesteenweg. 

In die eerste zone liggen er winkels, boetiekjes en restaurants gericht op een specifiek segment in onze samenleving. In die tweede zone zijn/waren handelaars aanwezig, gericht op ook een specifiek segment van onze samenleving. Een dergelijke diversiteit, zo dichtbij elkaar is en blijft een verrijking voor een stad.

 Je merkt echter dat heel wat inwoners en specifieke handelaars de Vijfhoek ontvluchten. Herinner aan de symbolische “Checkpoint-Charlie”-actie van Emilio Lopez-Menchero uit 2010. Vandaag echter drijven de hogere huurprijzen mensen het kanaal over, richting Molenbeek, weg van Brussel.

Disneyland aan de Zenne

Nemen we er even de cijfers bij van Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse, dan zien we dat het toerisme de laatste jaren toenam, met een zekere terugval van het aantal overnachtingen door de aanslagen van 22 maart. Toch is het weer in stijgende lijn. Er wordt hier ook zwaar op ingezet. En zoals ik al zei, dit, wether you like it or not, hoort nu eenmaal bij een grootstad. Brussel bad, Winterpret, Bright Brussels, culinaire mascottes als friet, wafels, pinten en chocolade.

Ons Brussels Beursgebouw wordt binnenkort (waarschijnlijk) een Biertempel. Het is dan maar wachten op een chocolade en/of frietmuseum en de horden Aziatische toeristen die Brussel als een welkome tussenstop zien tussen Amsterdam en Parijs. It’s good for business.En het is daar dat de slinger doorslaat. Alles en iedereen moet hiervoor wijken. Het valt op dat de afgelopen maanden de wijk rond het Sint-Katelijneplein en de vismet vervelt tot een nieuwe toeristische hub.

Oude visrestaurants worden sinds kort aangevuld door ketens als Kipkot en Bavet, hippe burgertenten en wat couleur locale. Rue des bouchers 2.0?En het is in dit proces dat deze twee mogelijk, nieuwe terrassen kaderen. De commerciële logica van dit stadsbestuur raast gestaag verder.

Het kan heus wel anders

Het lijkt misschien allemaal wat overdreven. “Ach, die twee terrassen, waar heb je het toch over? Brussel heeft wel wat andere katjes te geselen”. Klopt, maar dat neemt niet weg dat hiermee een dieper liggend, structureel probleem aan het oppervlak komt. Het komt er op aan om tot een gezamenlijke oplossing te komen. En dat kan als volgt.

1) De eerste de oplossing die ik zie, is misschien nog wel de gemakkelijkste. Maak heel de vismarkt, alle kaaien, autovrij. Gedaan met die kaaibanen als racetracks te gebruiken. Gedaan met de schemerfiles. Gedaan met de drukte. Je creëert er meer ruimte mee, waardoor handelaar X en Y zelfs een dubbel zo groot terras kunnen aanleggen. #huplakee. En de inwoners? Die kunnen rustig blijven zitten waar ze al elke zomer zitten. Iedereen tevreden.

En ja, die parkeerplaatsen verdwijnen. Is dat erg? Neen. Leg eens wat durf aan de dag, Els Ampe (En, à propos, maak de quai de la mort-oversteek eens terug dicht). Durf eens te kiezen voor de toekomst. Ban die wagen. Ik vind: hoe minder auto’s in de vijfhoek, hoe beter. Het is beter voor de luchtkwaliteit én voor de leefbaarheid van de stad als koning auto in Brussel gedegradeerd wordt tot het kneusje. Probeer het al eens. Elke eerste zondag van de maand, misschien: een autovrije vismarkt. Voor Winterpret wordt de circulatie toch ook aangepast?

Investeer in (nog) beter en toegankelijk openbaar vervoer in onze stad opdat mensen van buiten de vijfhoek gemakkelijker Brussel kunnen binnensnorren. Ik besef ten volle dat dit bevoegdheden zijn van het Gewest en van de stad, twee verschillende entiteiten en dat heel wat in de pijplijn staat. En dat alles, zoals vaak, gemakkelijker gezegd dan gedaan is. Maar, hey, we moeten ergens beginnen hé?

 2) De tweede oplossing is misschien wat moeilijker, en kost ook wat. Breek dat hele bassin voor de Anspach-fontein open en leg daar een subtiele waterpartij aan. Want beseffen handelaars X en Y wel wat voor een kat in de zak ze aankopen? Aan het water zitten is gezellig, maar je wilt na 2-3 weken je voeten echt niet in dat openbare riool steken hoor. Het is gezellig, en bij gebrek aan beter, is het dit de plek waar we nu eenmaal verzamelen. Maar ik zou er geen slokje water uit willen drinken. 

Neem op dat vlak een voorbeeld aan Keulen. Check deze Rheingarten Skulptur uit 1986 (!), aan de Rheingarten op de plek waar de Rijn en de Hohhenzollern-brug elkaar ontmoeten. Prachtig dit. Tijdens de lente- en zomermaanden hangen heel wat Keulse gezinnen hier in het parkje, op de terrasjes verderop en kuieren en luieren tussen de stenen van deze waterpartij. En ach, maak dit voor mijn part modulair, zodat het gemakkelijk uiteen te halen valt tijdens de wintermaanden. 

Ik moet jullie niet uitleggen dat de politiek, en zeker de Brusselse politici, het afgelopen jaar een flinke knauw in het vertrouwen heeft gekregen. Volgens cijfers uit de meest recente Eurobarometer hebben Belgen alsmaar minder en minder vertrouwen in de politiek als instelling.

Dat kan echter anders. Door in dialoog te treden met ons, te luisteren. Het zijn bijna gemeenteraadsverkiezingen, Marion Lemesre stelt zich misschien niet langer kandidaat, maar dat neemt niet weg dat we een dergelijke ingreep moeten toelaten? Kunnen we niet samen nagaan hoe onze stad veiliger, leefbaarder of aangenamer kan?

Iedereen kan hier bij wat winnen. De handelaars en middenstand. De inwoners. De toeristen. De politici. Het enige wat nodig zal zijn is politieke moed, investeringen en goesting om er samen wat van te maken.