De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Feminisme is niet sexy

Feminisme is niet sexy

donderdag 8 maart 2018 22:27
Spread the love

Het is veel geweest de laatste tijd. De onthullingen rond het figuur van Harvey Weinstein waren de eerste gore geruchten die uit de vergeetput naar boven sijpelden. Gevolgd door de aanklachten tegen onze Vlaamse De Pauw en de ex-osteopaat van de Amerikaanse olympische turnploeg Larry Nassar. Wellicht kolkt er nog veel meer in de ondergrondse riolering. Twitter gonsde van verontwaardiging en Oprah Winfrey wierp zich op als inspirerende verdediger van gelijke rechten. Menig feministenharten gingen er sneller van slaan. Iedereen was vol lof over haar woorden, maar applaudisseren en knikken is kinderspel. In een tijdperk waarin feminisme een leuke eigenschap is om uw instagramaccount te pimpen, ontglipt de werkelijke betekenis als zand door de vingers.

Vandaag is iedereen feminist. Wie zichzelf geen feminist noemt, is niet geëngageerd. Bovendien is het cool: u kunt toegewijd naar Beyoncé luisteren en een t-shirt met ‘feminist’ erop dragen (dat lekker goedkoop wordt geproduceerd in een zuiders land door onderbetaalde vrouwenhanden – maar dat terzijde). De klassenstrijd die ooit gevoerd werd, waarin vrouwen opkwamen voor hun rechten in een beklemmend patriarchaal systeem, wordt herleid tot een catchy hashtag of sexy selfie. Wie zichzelf vandaag als feminist labelt, wilt vooral gezien worden als een hippe persoon. We identificeren ons liever niet met de verontwaardigde vrouwen die in de jaren ’70 de straten onveilig maakten met hun protestgezang en okselhaar. Want “die gingen toch wel echt ver”. Feministen vandaag, dat zijn aantrekkelijke vrouwen zoals Beyoncé en Nicki Minaj.

Doordat het huidige feminisme iedereen wil aanspreken, en iedereen aanspreekt, wordt het gereduceerd tot een holle versie ervan. Heerlijk aanvaardbaar, aanlokkelijk nietszeggend en intern fout: Feminisme kan inherent niet leuk of gezellig zijn. Feminisme is een politieke stroming die verandering in de maatschappij beoogt, en is daarom onmogelijk comfortabel. Feminisme moet ongemakkelijk zijn. Als uw feminisme enkel bestaat uit uw boyfriends jeans en jolige introductie op social media, dan is het tijd om deze ook waar te maken. Gelukkig is het daarvoor nooit te laat.

“Beyoncé’s feminism isn’t my feminism.” – Ngozi Adichie

Feminisme werd opgeslorpt door de neoliberale massaconsumptiecultuur die zelfhulpboeken en positieve mantras biedt als de oplossing voor sociale problemen. De keuze van het individu wordt opgehemeld als de ultieme verwezenlijking van vrijheid. De derde golf van het feminisme ontsproot in de jaren 1990. Het toenemende individualisme beïnvloedde de beweging en zorgde voor een interne polarisering, gaande over het idee dat een vrouw kan kiezen om zichzelf te objectiveren zonder zich daarbij slecht te voelen. Met het argument dat een vrije keuze sowieso gelijk staat aan empowerment werd, en wordt, een einde gemaakt aan iedere mogelijke discussie. Een naaktfoto van jezelf nemen kan in die zin gezien worden als een feministische daad. Beyoncé zingt bovendien ook over haar macht als vrouw terwijl ze zichzelf opvoert als lustobject. Dit is verwarrend: is het mogelijk Beyoncéfan te zijn en tegelijkertijd haar feministische allures te steunen, zonder te barsten van de hypocrisie?

Zolang het onder vrouwen vanzelfsprekend is dat iedereen een #Metoo kan delen, is er nood aan een radicaal feminisme.

Het argument dat de vrije keuze gelijk stelt aan empowerment, dit liberaal feministisch gedachtegoed (choice feminism), mist een contextuele analyse. Om te beginnen zal een vrouw niet bewust de keuze maken om zichzelf te objectiveren. Zoiets is het gevolg van een subtiel proces dat bovendien niet in een cultureel vacuüm tot stand komt. Het is de manier waarop vrouwen worden opgevoed; de manier waarop ze leren hun waarde te halen uit mooie kleding en make-up, de rolmodellen die ze te zien krijgen,… Ik wil hierbij het feminisme van Beyoncé niet afdoen als nietig of nutteloos – uiteindelijk bereikt ze een gigantisch publiek aan jonge vrouwen – maar het schiet te kort. Zolang het onder vrouwen vanzelfsprekend is dat iedereen een #Metoo kan delen, is er nood aan een radicaal feminisme.

Het is moeilijk om te streven naar absolute gelijkheid terwijl vrouwen zichzelf terugbrengen tot lustobject, ook al is de realiteit genuanceerder dan dat. We werken onszelf tegen wanneer we zwijgen over de manier waarop de porno-industrie zichzelf profileert. (Dit is geen kritiek op porno als concept, maar wel op de manier waarop het algemeen aan de man wordt gebracht. ‘Big tits getting fucked behind’ is niet bepaald uitnodigend voor vrouwen, die toch minstens 50% van de populatie uitmaken.) We kunnen de dochters van onze samenleving niet opvoeden door te zeggen dat ‘vrouwen meer zijn dan enkel mooi om naar te kijken’ en hun evenzeer de boodschap te geven dat wie begeert wordt, meer succes heeft of meer zelfrespect koestert.  Deze dubbele ondertoon zorgt ervoor dat de hele zaak zichzelf ondersneeuwt. We kunnen de vrije keuze niet framen als iets politiek terwijl we de keuzes die vrouwen maken ook depolitiseren en decontextualiseren. Zo is het ook paradoxaal om te vechten tegen rape culture maar tegelijkertijd de basisideeën ervan stil te zwijgen. Helaas is dit een heikel punt. Iedere feminist is trots dat de jonge generatie zo betrokken is. Al is het maar via hun social media. Het is tijd om de betekenis achter de woorden opnieuw te benadrukken. Tijd om te zeggen ‘Beyoncé’s feminisme is oké, maar het schiet te kort. Dit is waarom.’

Het onderwerp is hot, het zal niet lang meer duren of het kookpunt in de ondergrondse vergeetput wordt opnieuw bereikt. De Oprah Winfreys in de wereld zullen met hun politieke correctheid niet volstaan. Het is tijd dat vrouwen nukkig hun gal spuwen – ongepolijst en revolutionair – ongeacht of dit ervoor zorgt dat een generatie Taylor Swiftfeministen zich hier ongemakkelijk bij voelt, ongeacht een nieuw schisma in het hedendaags feminisme. Radicalisme zorgt voor verandering, conformisme zelden. Afgezien daarvan is dé uitdaging natuurlijk een stroming die zowel inclusief als radicaal is.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!