Hoe heeft de PVDA en het Actiecomité Asbeststort Dicht het stort dicht gekregen? Het zag er nochtans niet zo rooskleurig uit toen in april 2017 de acties van start gingen. “Het lukt jullie nooit om te winnen tegen zo’n grote jongens. Zij hebben geld genoeg en spreiden hun tentakels uit in alle grote partijen.” Dat kregen we tientallen keren te horen toen we de strijd op gang trokken. S.pa-coryfee Freddy Willockx mengde zich ook even in de debatten en herinnerde iedereen eraan dat SVK nog heel veel respect geniet in Sint-Niklaas.
Ik herinner het me nog heel goed: ook het stadsbestuur (N-VA, S.pa/Groen) wilde het liefst van al de gemoederen bedaren. Op een informatievergadering begin mei 2017 kregen drie ambtenaren de opdracht om de risico’s te minimaliseren en de bevolking gerust te stellen. Maar toen dat niet lukte opende schepen Geerts (S.pa) haar paraplu: het stort behoort niet tot de bevoegdheden van de stad.
Maar de actievoerders nemen daar geen genoegen mee. De PVDA neemt stalen op en rond het stort. In zes van de zeven stalen wordt asbest teruggevonden, ernstige inbreuken op de milieuwetgeving. Buurtbewoners nemen foto’s van vrij liggend asbest op het stort en van vrachtwagens die onbedekt asbest binnenvoeren richting stort. De Leuvens professor Nemery springt de actievoerders bij met wetenschappelijke informatie over onderzoeken in heel de wereld. Daaruit blijkt dat een perimeter van 500 meter noodzakelijk is om de risico’s op kanker voor de omwonenden binnen de perken te houden.
Ondertussen zamelt de PVDA 1.700 handtekeningen in en starten ouders van twee basisscholen uit de omgeving een petitie-actie. Actie voeren vandaag gebeurt ook met videobeelden. Met een verborgen camera legde het Actiecomité de onverantwoorde praktijken op het stort vast. Verpakt asbest wordt met de bulldozer kapot gebroken om zoveel mogelijk afval te kunnen storten. Grote stofwolken komen daarbij vrij. Werknemers lopen rond zonder enige vorm van bescherming. De beelden zorgen ervoor dat de Arbeidsinspectie een bezoek brengt aan SVK en zijn directeur Walter Verhaert voor de rechtbank daagt. Het proces komt voor op 18 mei in de Rechtbank van Dendermonde.
De dag dat het Actiecomité zijn ijzersterk dossier voor de gemeenteraad verdedigt, heeft het Stadsbestuur het begrepen: het wordt tijd om kleur te bekennen. Het schaart zich mee achter de eisen van het Actiecomité en wil het stort ook dicht. Een eerste overwinning is binnen: het Stadsbestuur steunt zijn bevolking en start samen met het Actiecomité de procedure tot opschorting van de vergunning door de provincie.
Maar naast een ijzersterk dossier en tientallen acties om van onderuit druk te zetten op het beleid, was er nog een derde element dat van groot belang was. De PVDA zamelde tientallen getuigenissen in van asbestslachtoffers en hun familieleden. De omerta die jarenlang het Waasland overheerste, werd doorbroken. Steeds meer mensen kwamen met hun verhaal naar boven. Zo werd duidelijk dat het niet alleen over een gigantisch groot aantal mensen gaat dat aan asbest is overleden. De asbestslachtoffers kregen een gezicht en een naam: Godelieve, François, André, Marc, enz …
Schrijnende verhalen die keihard inhakken op het leven van families. “Alle collega’s uit de ploeg van mijn vader zijn in de jaren 70 overleden aan asbestkanker. Ook mijn vader, hij stierf als laatste. Mijn nichtje woonde vlak bij SVK en zij overleed op amper 42-jarige leeftijd. Een goede vriend van bij harmonie De Toekomst, die bij SVK werkte, stierf enkele weken na de diagnose. Allemaal asbestkanker”, vertelt François in Het Nieuwsblad.
Ik had hetzelfde meegemaakt in mijn familie. Mijn schoonvader, Karel Heirbaut is ook aan asbestkanker overleden. Hij werkte op de Boelwerf waar asbest tot in de jaren 70 werd gebruikt als isolatie. Samen met Jan Cap voerde hij actie om asbest van de Boelwerf te bannen, een strijd die hij toen heeft gewonnen. Maar zijn persoonlijke strijd tegen asbest heeft hij verloren. Al deze verhalen werden gebundeld op een indringende herdenking van de slachtoffers, voor de poorten van SVK. Het maakte een diepe indruk op heel veel mensen in Sint-Niklaas. Het sterkte iedereen om vastberaden op zijn standpunt te blijven staan: geen aanpassing van de exploitatievoorwaarden, enkel de sluiting van het stort kan verhinderen dat er nog meer slachtoffers vallen. Een asbeststort hoort niet thuis in een woonwijk.
Ondertussen richtte het Actiecomité zijn pijlen op het provinciebestuur. Een fietstocht naar Gent waarbij 2.000 handtekeningen werden overhandigd aan de gouverneur. Een geslaagde mailactie waarbij zowat 250 mensen hun ongenoegen uitten naar de verantwoordelijke gedeputeerde. Tot uiteindelijk de finale beslissing is gevallen. David won tegen Goliath!
Hoe moet het nu verder? Er ligt nog heel wat werk op de plank.
Eerst en vooral bestaat de kans nog dat SVK in beroep gaat. Dan komt het dossier op het bureau van Minister Schauvliege te liggen. Ook daar zal op een gepaste manier moeten gereageerd worden om te beletten dat de beslissing wordt teruggedraaid.
Vandaag staat de sanering van het stort op de agenda. Het is belangrijk dat het Actiecomité en de bevolking betrokken wordt bij het veilig maken van de stortplaats en bij de herbestemming van de terreinen. Het huidige “Winningen-plan” is totaal van de pot gerukt. Je bouwt geen huizen op een stortplaats.
De asbestslachtoffers vragen ook nog altijd gerechtigheid en respect. Het proces tegen SVK op 18 mei kan daarin een belangrijke rol spelen. Als zij worden veroordeeld, dan is het voor iedereen duidelijk wie de gezondheid van werknemers en omwonenden in gevaar heeft gebracht.
En last but not least, Vlaanderen ligt nog altijd vol met asbestplaten. Niet minder dan 3,7 miljoen ton asbest ligt nog verspreid op en in huizen, scholen en kantoren. Daar moet snel en vastberaden ingegrepen worden. Ik was vorige week op werkbezoek in Breda en sprak daar met wethouder Patrick Van Lunteren. Zij hebben een zeer concreet actieplan opgezet om Breda asbestvrij te maken tegen 2024.
Schepen Van Lunteren (SP-Nederland) komt op 27 maart naar Sint-Niklaas om zijn plan uit de doeken te doen. Waarom zou in Sint-Niklaas en bij uitbreiding in heel Vlaanderen niet kunnen wat in Breda wel kan? Een asbestvrije stad tegen 2024! De PVDA heeft in december zijn tien puntenplan voor een Asbestvrij Sint-Niklaas bezorgd aan het Stadsbestuur. We wachten nog steeds op een antwoord.
Jef Maes is woordvoerder van PVDA Sint-Niklaas.