Een open mic aan het kanaal, honderden mensen hebben zich ervoor verzameld. Iedereen die verontwaardigd, bang, of net zonder vrees is, neemt het woord op het podium. Liedjes, speeches, poëzie, slam, het verzet komt in vele vormen naar buiten.

Binnen, in het Kaaitheater erachter, zitten nog eens honderden mensen – van vzw’s uit zowel de culturele als de sociale sector, als ook individuele bezorgde burgers – druk discussiërend met elkaar rond tafels verspreid over de ruimte. Over hoe het hoofd te bieden aan de buitensporige controle.

In totaal zijn meer dan 500 mensen op deze grote actiedag na de inval bij Globe Aroma afgekomen. Maar deze buitensporige politiecontrole marginaliseert al veel langer onschuldige mensen én kinderen die deelnemen aan activiteiten van vzw’s in de stad. Denk aan huiswerkklasjes, alfabetiseringscursussen, sportscholen en emanciperende organisaties. Al meer dan 1.600 Molenbeekse organisaties zijn slachtoffer geweest van controles. Hoe kunnen we dit stoppen? DeWereldMorgen.be sprak met enkele aanwezigen.

Afspraak bij burgemeester

Alexis Deswaef, voorzitter van Ligue des Droits de l’Homme (de Franstalige Liga van de Mensenrechten): “We hebben volgende week een afspraak met de burgemeester van Brussel. Daar gaan we op tafel leggen dat het repressieve beleid in samenwerking met de lokale politie niet meer kan. De lokale politie van stad Brussel en Schaarbeek hebben in januari al aan de federale politie en de minister van Binnenlandse Zaken laten weten dat ze niet meer willen meewerken aan de politieacties rond het Maximiliaanpark. Dezelfde houding moeten ze aannemen tegenover het binnenvallen bij vzw’s. Want ze zijn niet verplicht samen te werken als dat tegen hun overtuiging indruist.” 

“Wat is de prijs van het huidig beleid dat niets oplost? Daar zal je Theo Francken nooit over horen communiceren. Over de advocaatskosten en al die uitzettingsprocedures. Een dag in een gesloten centrum kost 200 euro per persoon. Wat is de kostprijs van die blindstarende politiek om negen Soedanese migranten sinds september in zo’n centrum op te sluiten om hen tegen alle regels in te repatriëren naar Soedan? Op menselijk vlak ligt het prijskaartje veel te hoog, maar op financieel vlak ook.”

“Het verzet organiseert zich meer en meer bij solidaire burgers en bij lokale autoriteiten die zeggen dat ze niet meer willen meewerken. De regering kan ons niet langer wegwuiven met het excuus ‘dat het slechts om enkele Franstalige groepen gaat, dat het altijd diezelfden zijn, die sowieso voor een open grenzen-beleid zijn en hen in diskrediet proberen te brengen’. Het zijn niet langer enkel de traditionele organisaties of verenigingen die zich sowieso bezighouden met het verdedigen van de rechten van migranten. De culturele sector, advocaten en vakbonden, doen nu ook mee. Dat is nieuw.”

Front wordt alsmaar breder

“Maar ook binnen het staatsapparaat is er medewerking, aangezien we informatie van verschillende kanten hebben gekregen over politieacties. En de onderzoeksrechters, die stelden dat het wetsontwerp rond huiszoekingen niet kan. Het front wordt dus alsmaar breder. Het verzet wordt meer en meer vanuit verschillende plaatsen georganiseerd en dat toont dat de federale regering steeds meer geïsoleerd raakt. En dat is een belangrijk signaal.”

Een schrijver uit Guinea, actief bij Globe Aroma: “Onze situatie hier is onwaardig, we zijn het slachtoffer van een jacht op migranten. Ongedocumenteerde migranten worden gestigmatiseerd, slecht behandeld en opgesloten als criminelen. En dat terwijl ze hier zijn gekomen met gevaar voor eigen leven. Welk redelijk mens zou zo’n keuze maken als zijn leven niet bedreigd werd daar waar hij leefde. We zijn in Europa. We dachten dat hier democratie heerste. En toch vinden politieke leiders dat het middenveld niet het recht heeft om zich bezig te houden met politiek. Is dat wat democratie inhoudt? We hebben niet eens de tijd om de wonden van ons verleden, onze zorgen en onze uitputting te boven te komen. Dit is niet het einde van onze nachtmerrie, het is het begin van een nieuw hoofdstuk van onzekerheid en vernedering.”

Victoire Karera: “Ik ben het niet eens met wat er gebeurt in België, waar de regering nu voor staat en de regels die ze mensen opleggen. Mensen zonder papieren worden beschouwd als illegaal, terwijl we allemaal gelijk zijn. Ik ben hier om te tonen dat ik hen steun bij wat ze moeten doorstaan. Ik voel me verwant. Wij hadden in die situatie kunnen zitten. Zij zijn ons en wij zijn zij.”

Constanze Wouters: “Een dag als deze is goed om elkaar te leren kennen. Daarjuist stond ik aan een tafel waar verschillende vzw’s samen zaten die elkaar tot vandaag nog niet kenden. Het is belangrijk dat zij op een moment als deze verbinding kunnen maken. Daar kan een beweging tegen dit beleid mee beginnen.”

Rob Jacobs: “Gesprekken als deze hebben we continu nodig, opnieuw en opnieuw. Een collectieve beweging kan niet op één dag gevormd worden, we zullen voortdurend moeten herhalen en steeds verschillende vormen moeten bedenken.” 

Controle vindt op grote schaal plaats

Johanna Couvée, projectcoördinator Zinneke Parade: “Het feit dat er een inval bij Globe Aroma plaatsvond, een organisatie die best bekend is in Brussel, en op zo’n grote schaal, 25 agenten en 7 arrestaties, heeft veel mensen geschokt en daardoor bewust gemaakt van wat er gaande is. Onder het mom van ‘deradicalisering’ valt politie in Brussel veel organisaties binnen om hun administratie te checken. Het draait allemaal om controle over de levens van een bepaalde groep mensen, zowel privé als op professioneel vlak.”

“En niet enkel organisaties die worden aangevallen, maar hele buurten waar in publieke ruimtes mensen regelmatig het slachtoffer zijn van een controle. Het vindt op grote schaal plaats en dagen als deze zijn nodig om ons daar bewust van te worden, collectief te handelen en een heldere boodschap te communiceren naar de regering. Als de culturele sector met deze grote mobilisatie, zich linkt aan de politieke sector – zoals vakbonden en organisaties die met mensen zonder papieren werken – maar ook scholen, dan kan je een duidelijke stem naar buiten brengen.”

Sociale partijen dwingen er iets tegen te zeggen

“En we moeten politici aanspreken die zich niet openlijk positioneren over dit issue. Dan heb ik het over Groen en over de sociale partijen, die vaak meegaan in het centrumrechtse discours of stil blijven op momenten dat erover gesproken wordt. Als je hen aan de praat krijgt, hen confronteert met wat er gebeurt en dat ze iets moeten zeggen, dan kan je ook de politieke atmosfeer veranderen.”

Els Rochette artistiek directeur Globe Aroma: “Vanuit de artistieke sector is het heel belangrijk dat we stappen zetten naar organisaties die op dagelijkse basis met nieuwkomers werken. Om op die manier terug meer voeling te krijgen met kwetsbare groepen in de stad. Ik denk dat deze actie vandaag dat proces gaat versnellen. Dat hoop ik althans. Aan de discussietafels vandaag wilden we sociaal werkers uit de kanaalzone samenzetten met actoren uit het kunstenveld om daar al tot een beter begrip te komen en te kijken hoe grotere organisaties kleinere kunnen ondersteunen om hun boodschap hoorbaar te krijgen.”

“Globe Aroma kan daar zelf een rol in blijven spelen omdat we net op die twee netwerken zitten, zowel binnen de kunsten- en cultuursector als ook kleinere sociale organisaties. We hebben contact met straathoekwerkers, buurt- en jeugdhuizen. Het gaat de opdracht zijn voor de komende tijd om echt na te denken over: ‘Hoe kunnen we die kleinere cruciale plekken in de stad mee een stem geven?’ Mijn boodschap naar kunstactoren toe is: ondersteun ook acties die soms helemaal los staan van de kunstsector. Zo is er 25 februari de grote betoging tegen het wetsontwerp dat huiszoekingen mogelijk maakt om mensen zonder papieren te pakken, ook als ze in een huis van derden verblijven.”

“Sta eens op voor je idealen”

“Alle regeringsleden en politici zijn medeverantwoordelijk. Op welk niveau ze ook werken, ze moeten hun nek maar durven uitsteken als ze niet akkoord zijn met sommige dingen, punt. Ik denk dat dat iets is dat we mee in gang kunnen zetten, om de politiekers daar nu toe te bewegen. Sta gewoon op voor je idealen. Heel veel durven dat niet meer. Uit schrik voor electorale redenen. En het discours dat ‘illegaal zijn’ gelijk is aan het begaan van een misdrijf en de persoon dus gestraft en buitengezet mag worden. Dat is helemaal niet de oplossing voor het huidige migratiefenomeen. Er zijn echt andere antwoorden, maar dat vergt veel denkwerk en zoeken naar andere oplossingen. Ondertussen zitten we in een tijd van nationalisme en wil iedereen zijn zogezegde eigen verworvenheden behouden, maar over het hoofd van wie?” 

“De eerste vrees na de inval bij ons was dat mensen niet meer zouden durven komen. Wij zijn ook ’s avonds telkens open tot 22u. Vanaf 18u neemt een vrijwilliger het over, die krijgt de sleutel en sluit af. Een van de eerste vragen was of we dat nog met een gerust hart kunnen doen? Maar zo zei gisteren een vrijwilligster tegen mij: ‘Ga maar, we zijn niet bang.’ Al zijn sommigen denk ik wel bang, maar anderzijds is het een sfeer die nu overal hangt, ook op het openbaar vervoer. Een positieve strijdlust is er wel.”