De Israëlische maatschappij heeft zichzelf ingesloten met schilden, met muren, niet alleen fysieke maar ook mentale muren. Ik ga hier niet in detail gaan want dat is een andere lezing waard. Ik zal hier alleen de drie principes weergeven die ons Israëli in staat stellen om zo comfortabel te leven met deze brutale realiteit.
A. De meeste Israëli’s, niet allemaal maar de meesten, geloven echt dat zij het Uitverkoren Volk zijn en dat wij vermits wij het Uitverkoren Volk zijn mogen doen wat we maar willen.
B. Er zijn meer brutale bezettingen geweest in de geschiedenis, er zijn er zelfs die langer hebben geduurd – ook al behaalt de Israëlische bezetting al een aardig cijfer. Er is in de loop van de geschiedenis echter nooit een bezetting geweest waar de bezetter zichzelf als het slachtoffer voorstelde, niet alleen als hét slachtoffer, maar als het enige slachtoffer in de regio. Dit principe laat de Israëli’s toen om in vrede te leven, want ‘wij zijn nu eenmaal de slachtoffers’.
Enkele dagen terug sprak professor Falk hier over deze duale strategie, enerzijds slachtoffer en anderzijds manipulator. Na de terreuraanvallen in Parijs en Kopenhagen kwam (eerste minister) Benjamin Netanyahu af met het idee dat alle Joden naar Israël zouden moeten komen, want ‘het is de veiligste plaats voor de Joden in heel de wereld, dit is een veilige haven voor de Joden’. Dat is natuurlijk verkeerd, want Israël is voor het ogenblik de gevaarlijkste plaats op aarde voor Joden. Maar dat laat ik even terzijde.
Slechts 24 uur later verklaarde hij dat er een existentiële dreiging was voor het bestaan van Israël onder de bommen van Iran. Ik vraag me dan af: “Hoe durf je Joden uitnodigen om naar Israël te komen om deel te nemen aan dit suïcidaal project, als de Iraniërs ons gaan bombarderen?” In Israël kan dat allemaal, beide uitspraken worden tegelijk aanvaard als de enige waarheid. Dat brengt mij tot het derde geheel van Joodse waarden die ons in staat stellen om in vrede te leven met de bezetting. Dit is misschien wel de meest wrede en de meest essentiële.
We hebben het over ‘slachtoffers’ en ‘uitverkoren volk’. Als ik het heb over ‘slachtoffers’ moet ik natuurlijk de Holocaust vermelden en de onvergetelijke Golda Meir1 die ooit zei dat na de Holocaust de Joden het recht hebben om te doen wat ze maar willen doen.
C. Het derde geheel van Joodse waarden is echter het gevaarlijkste. Dat is de systematische ontmenselijking van de Palestijnen, wat ons Israëli’s in staat stelt om in vrede te leven met zowat alles. Als zij geen menselijke wezens zijn zoals wij, dan is er niet echt een probleem met mensenrechten. Als je even onder de huid kruipt van eender welke Israëli, dan gaan je dat vinden. Bijna niemand zal de Palestijnen behandelen als gelijke mensen zoals onszelf.
Ik schreef ooit dat wij de Palestijnen als beesten behandelen. Ik kreeg daar veel boze reacties op van activisten voor dierenrechten, terecht. Maar uiteindelijk, hoeveel Israëli’s hebben ooit, als was het maar even, gepoogd om zich in de plaats van de Palestijnen te zien, al was het maar voor één dag?
Ik zal u twee voorbeelden geven die dat aantonen. Veel jaren terug heb ik Ehud Barak2 geïnterviewd, die toen kandidaat was om eerste minister te worden. Ik stelde hem een vraag die ik telkens weer bij interviews herhaal: “Mijnheer Barak, wat zou zijn gebeurd als jij als Palestijn was geboren?” Barak gaf mij toen het enige eerlijke antwoord dat hij kon geven: “Ik zou lid geworden zijn van een terreurorganisatie”.
Wat zou hij anders kunnen gedaan hebben? Zou hij een dichter geworden zijn? Hij kan geen gedichten schrijven. Zou hij een pianist geworden zijn? Hij is een matige pianist. Ik betwijfel dat hij een collaborateur zou geworden zijn, want hij is een vechter, een strijder. Dat werd een echt schandaal. Hoe durfde ik Ehud Barak in een situatie plaatsen waar hij zo een vraag moest beantwoorden!
Het andere voorbeeld situeert zich tijdens de Tweede Intifada in de stad Jenin3. Die stad op de Westelijke Jordaanoever4 lag toen onder een totale blokkade. Ik kwam uit de stad aan een checkpoint. Daar stond een Palestijnse ambulance geparkeerd met de zwaailichten aan. Ik stond met de wagen net achter hen. Geen enkele wagen kreeg toen de toestemming om Jenin te verlaten of binnen te rijden.
Ik zat daar te wachten terwijl de soldaten in hun tent backgammon zaten te spelen. Meestal blijf ik netjes in de auto wachten. Ik ken mezelf. Ik kan beter confrontaties met de soldaten vermijden, want dat loop altijd slecht af. Ik bleef dus zitten. Na veertig minuten kon ik me niet langer inhouden. Ik ging eerst naar de chauffeur van de ambulance en vroeg hem: “Wat is er aan de hand?”. Hij antwoordde: “Dat is de routine. Ze laten ons een uur wachten voor ze naar hier komen om alles te controleren.” Ik kon me niet meer inhouden en liep naar de tent (van de soldaten).
Daarop begon een verhit heen- en weergeroep. De vraag die ik stelde deed hen rechtstaan om hun wapens op mij te richten: “Wat zou er gebeurd zijn als jouw vader in deze ambulance had gelegen?”. Ze gingen compleet door hun dak van die vraag. Ze verloren elke zelfcontrole. Hoe durfde ik een vergelijking te maken tussen hun vader en de Palestijn in die ambulance!
Het is dit geheel van geloofsstellingen die ons in staat stellen om in vrede te leven met deze misdaden, die al zoveel jaren doorgaan, zonder dat ze hun menselijkheid verliezen. Ik heb hier vandaag mensen horen praten over ‘Joodse waarden’. Ik moet hier heel vrank zijn. Ik heb geen idee wat ‘Joodse waarden’ zijn. Ik weet wel wat universele waarden zijn. (Applaus)
Er is ook het overduidelijke internationaal recht. Voor de meeste Israeli is het internationaal recht zeer belangrijk, maar niet voor Israël zelf. Israël is immers een speciaal geval. Waarom is Israël een speciaal geval? Omdat je dat geheel van principes hebt, dit leven in een staat van ontkenning. Hiermee wil ik terugkomen op het thema van dit panel.
Is dit goed voor Israël? Neen, dit is niet goed voor Israël. Dit is zeer corrumperend, zolang de VS toelaten dat Israël hier mee doorgaat – en de Palestijnen zijn daar de directe ‘ongeloofwaardige’ slachtoffers van. Want, uiteindelijk, wat gaat Israël nog zijn na al die jaren? Wat is het nu al, vandaag, waar moet dit naartoe? Het wordt alsmaar erger en erger.
Daarom heb ik zo weinig hoop voor verandering van binnen de Israëlische maatschappij zelf. Dit gaat meer en meer in een militaristische, nationalistische, religieuze richting. Waarom zouden Israeli’s verandering willen? Waarom zouden ze zich daar zorgen over maken?
Het leven is goed. Je had Israël moeten zien toen Gaza werd gebombardeerd. De stranden zaten vol, terwijl de helikopters overvlogen om Gaza te bombarderen. De Israëlische tv toonde nauwelijks beelden, de kranten schreven er bijna niets over.
Ik schreef één artikel5 over de verantwoordelijkheid van de piloten. Daarna had ik lijfwachten nodig om veilig mijn huis te verlaten. Tussen haakjes, ik had daar direct een probleem mee. Die lijfwachten waren kolonisten (in de bezette gebieden) en die zaten zowat de hele dag onophoudelijk met mij te argumenteren, zodat ik me uiteindelijk veiliger voelde zonder hen (gelach in de zaal).
De laatste oorlog in Gaza – dit zijn mijn laatste woorden – vertelt ons dat Israël vandaag drie regimes heeft. Het is misschien het enige land ter wereld met drie regimes, één voor de Joden, één voor de Arabische staatsburgers (Palestijnen met Israëlische nationaliteit) en één voor de Palestijnen, een apartheidsregime op de Westelijke Jordaanoever, met Gaza onder een van de meest brutale tirannieën ter wereld.
Maar zelfs deze schijnvoorstelling is een democratie voor de Joodse burgers – want ik heb me dat vorige zomer nog gerealiseerd, dit is echt een democratie voor zijn Joodse burgers, weliswaar op voorwaarde dat ze denken zoals de meerderheid.
Daarom dat ik besluit met te zeggen dat sommigen onder ons Israeli’s, te weinig maar toch enkelen, naar het westen, Europa en de VS kijken met grote verwachtingen want wij hebben de hoop in Israël verloren. Dank u.
De volledige toespraak Gideon Levy: Does unconditional support for Israel endanger Israeli voices? (deze vertaling begint vanaf 10’50”). Vertaling door Lode Vanoost:
1 Golda Meïr (1898-1978) was eerste minister van Israël (1969-1974), minister van buitenlandse zaken (1956-1966), minister van arbeid (1949-1956). Ze werd geboren in Oekraïne, leefde vanaf 1906 in de VS en emigreerde naar een kibboets in Mandaatgebied Palestina in 1921.
2 Ehud Barak (1942) was eerste minister (1999-2001), minister van buitenlandse zaken (1995-1996) en minister van defensie (2007-2013). Voor zijn politieke loopbaan was hij militair en stafchef van het leger (1991-1995).
3 De tweede Intifada (‘van zich afschudden’) duurde van 28 september 2000 tot 8 februari 2005. Tijdens deze opstand tegen de bezetting werd vooral de Palestijnse stad Jenin (39.000 inwoners) zwaar getroffen door het Israëlische bezettingsleger.
4 Gideon Levy gebruikt de Engelse term ‘West Bank’ (westelijke oever). Israëlische Joden noemen de bezette gebieden ‘Judea en Samaria’. Dat hij West Bank zegt is op zich al een statement tegen de bezetting.
5 Gideon Levy schrijft voor Ha’aretz (‘volk van het land’), een links-liberale krant.