De beelden van Afrikaanse migranten die in Libië als slaven verkocht worden zorgden de voorbije dagen voor grote internationale verontwaardiging. VN Secretaris Generaal Guterres reageerde geschokt en vroeg een sterk antwoord van de internationale gemeenschap. Belgisch minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders veroordeelde reeds de praktijken in Libië en ook staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken sprak zich uit tegen pushbacks naar Libië wegens de problematische mensenrechtensituatie in het land.
11.11.11 vindt het goed dat de onmenselijke situatie in Libië eindelijk internationale aandacht krijgt en aan de kaak wordt gesteld. De situatie is al veel langer dramatisch. Tallozen rapporten van de Verenigde Naties toonden het voorbije jaar aan hoe migranten in de Libische detentiecentra misbruikt, verkracht en verkocht worden.
De internationale verontwaardiging is echter onvoldoende en lijkt voorbij te gaan aan de eigen verantwoordelijkheid. Het Europees beleid is namelijk mede verantwoordelijk voor de zware mensenrechtenschendingen die vandaag in Libië plaatsvinden. De EU ondersteunt de Libische kustwacht die migranten op zee onderschept en terugbrengt naar detentiecentra waar de schendingen plaats vinden. Het gaat om een bedrag van 46 miljoen euro voor training, logistieke en materiële steun. Het project wordt gefinancierd met middelen uit het EU Tust Fund for Africa. Een fonds dat in 2015 werd opgericht om grondoorzaken van migratie aan te pakken en de stabiliteit in de regio te bevorderen. Meer dan 80% van de middelen in het fonds komt uit de bestaande Europese budgetten voor ontwikkelingssamenwerking. Het fonds wordt echter steeds meer gebruikt voor projecten om migratie naar de EU tegen te gaan. (11.11.11 klaagde eerder de problematische gevolgen daarvan aan in Niger en Soedan).
Problematische steun aan Libische kustwacht
De steun aan de Libische kustwacht is uiterst problematisch op twee vlakken. Ten eerste is de Libische kustwacht rechtstreeks verantwoordelijk voor mensenrechtenschendingen tijdens roekeloze operaties op de Middellandse Zee. Het monitoringsysteem dat de EU opzette om deze schendingen in kaart te brengen is hoogst ontoereikend. Niet in het minst omdat het de Libiërs zelf de verantwoordelijkheid geeft om toe te zien op haar eigen operaties. Geen wonder dat de EU nog geen enkel rapport over misbruik binnen kreeg. Ten tweede zorgt de steun ervoor dat de migranten op zee onderschept worden en teruggebracht naar detentiecentra waar hun rechten op flagrante wijze worden geschonden. In essentie komt het erop neer dat Europa zogenaamde ‘pushbacks’ naar een onveilig land, verboden volgens internationaal recht, uitbesteedt aan Libië.
En België?
Ook België investeert geld in het EU Trust Fund. Het gaat om 10 miljoen euro. Het beheer van het fonds maakt het onmogelijk om projecten te ‘earmarken’. Dit betekent dat het Belgische geld samen komt in één pot en het dus onmogelijk is om na te gaan hoeveel geld naar welk project gaat. Wat wel duidelijk is, is dat België 4 miljoen besteedt aan de regio Noord-Afrika en dus ook bijdraagt aan de ondersteuning van de Libische kustwacht. België heeft als belangrijke donor in het fonds een zeg in de toekenning en implementatie van de verschillende projecten.
11.11.11 vraagt samen met Europese ngo’s dat deze steun onmiddellijk wordt stop gezet, zolang de mensenrechtensituatie op het terrein niet verbetert.
