Bron: Wikimedia Commons
Open brief, Wereld, Afrika, Samenleving, Politiek, België - Andrew Crosby

Foutieve argumentatie van Mark Elchardus blootgelegd en feitelijk weerlegd

"Ik wil niet grof zijn, maar het geweld van uw normatieve retoriek, die een socioloog onwaardig is, dwingt er mij toe. U toont een volledig gebrek aan kennis van de basis migratiesociologie." In een open brief weerlegt socioloog en onderzoeker aan ULB Andrew Crosby de argumentatie van VUB-professor Mark Elchardus keihard met juridische feiten en data.

woensdag 18 oktober 2017 14:16
Spread the love

Beste meneer Elchardus,

Betreft uw opiniestuk van 14 oktober in De Morgen.

Ik wil niet grof zijn, maar het geweld van uw normatieve retoriek, die een socioloog onwaardig is, dwingt er mij toe. U toont een volledig gebrek aan kennis van de basis migratiesociologie.

Enkel en alleen al in de eerste twee paragrafen van uw ongefundeerde opiniestuk maakt u talloze feitelijke fouten. “Een rechter besliste dat een aantal Sudanese [sic] illegale migranten niet mag worden uitgewezen, zelfs niet mag worden geïdentificeerd met de hulp van Sudanese [sic] ambtenaren. Zij mogen niet worden teruggestuurd naar Sudan [sic], maar evenmin naar een Europees land.”

Een rechter beslist niet zomaar iets. Dit steunt op de ondertussen goed verankerde Soering­-doctrine van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Volgens deze uitspraak van het Hof, is een staat die partij is bij het verdrag verplicht om na te gaan dat de uitwijzing of extraditie de persoon niet blootstelt aan schendingen van artikel 3 EVRM, namelijk het verbod op mensonterende omstandigheden of foltering. In het befaamde arrest was meneer Soering geen vluchteling, geen “economische migrant”, maar een moordenaar die gezocht werd in de VSA, alwaar hij in death-row ging belanden. Het Hof oordeelde dat:

It would hardly be compatible with the underlying values of the Convention, (…) were a Contracting State knowingly to surrender a fugitive to another State where there were substantial grounds for believing that he would be in danger of being subjected to torture, however heinous the crime allegedly committed. Extradition in such circumstances, while not explicitly referred to in the brief and general wording of Article 3 (art. 3), would plainly be contrary to the spirit and intendment of the Article, and in the Court’s view this inherent obligation not to extradite also extends to cases in which the fugitive would be faced in the receiving State by a real risk of exposure to inhuman or degrading treatment or punishment proscribed by that Article (art. 3). [Arrest van 7 juli 1989, Soering v. the United Kingdom, §88.]

Deze rechtspraak werd snel vaste rechtspraak en werd toegepast op de uitwijzing van uitgeprocedeerde asielzoekers, diegene die niet erkend worden en dus doorgaans het etiket “economische vluchteling” toebedeeld krijgen. Het Hof oordeelde in de zaak Cruz Varas et al. dat: “[a]lthough the present case concerns expulsion as opposed to a decision to extradite, (…) the above principle also applies to expulsion decisions and a fortiori to cases of actual expulsion.” [Arrest van 20 maart 1991, Cruz Varas and others v. Sweden, §70]

In latere rechtspraak werd hier ook nog het risico op schending van artikel 2 EVRM (recht op leven) toegevoegd. Het EVRM gaat dus verder dan een simpele clausule van “non-refoulement”. Het waarborgt mensenlevens en menswaardige levens voor iedereen, ongeacht het statuut, kleur, geloof, geaardheid, enz.

Dit is basiskennis voor eenieder die zich bezighoudt en uitspreekt over migratie en uitwijzingen. Een democratisch systeem wil dat de rechten toegepast worden en dat staatspraktijken getoetst kunnen worden door de rechtelijke macht. Ook dat is scheiding der machten en ook dat is een garantie voor een functionerende rechtsstaat. Een rechter die deze rechtspraak volgt, beslist niet zomaar in het ijle, maar schrijft zich in een vaste en erkende juridische traditie. Bovendien, biedt dit de nodige rechtszekerheid aan de burger, wat tevens bijdraagt tot het aansturen van het individueel gedrag. Enkel en alleen al in uw eerste paragraaf begaat u dus een blunder van jewelste.

U haalt zaken door elkaar

Tweede paragraaf. U neemt de plaats in van: én de asielinstanties én de personen zelf: “Het gaat niet om vluchtelingen.” “Het gaat overduidelijk om illegale, economische migranten. Er wordt geen poging ondernomen om te zien of zij persoonlijk gevaar lopen bij terugkeer naar hun land. Dat kan ook moeilijk, aangezien zij niet mogen worden geïdentificeerd.”

Niet alleen stelt u zich normatief op, maar u haalt ook de zaken door elkaar. Indien de rechtbank een uitwijzing verbiedt, betekent dit dat die uitwijzing al georganiseerd wordt en dat de personen ook daadwerkelijk als Soedanees geïdentificeerd zijn geweest.

De Dienst Vreemdelingenzaken kan niet zomaar een uitwijzingsbevel uitschrijven zonder iemand te hebben geïdentificeerd, zoals u expliciteert. Wanneer ze overgaat tot een uitwijzing heeft de DVZ van het betrokken land de toestemming gekregen om de mensen terug te sturen. Het document dat dit bevestigt is het beruchte “laissez-passer”. Zonder dat document is er van een werkelijke uitwijzing geen sprake. Met andere woorden het bevel van de rechtbank heeft betrekking op mensen die wél geïdentificeerd zijn geweest en is tevens een injunctie aan een overheidsdienst om grondig haar risicoanalyse volgens de Soering-doctrine uit te voeren.

Vervolgens, nog steeds in uw tweede paragraaf, zegt u: “Buitenlandse Zaken is niet spaarzaam met negatief reisadvies. Het geldt voor negentien landen, maar niet voor Sudan. De beslissing van de rechter steunt enkel op het gegeven dat Sudan niet democratisch is.”

Nu moet ik toch zeggen dat in het tijdperk van het internet u toch beter uw huiswerk had kunnen doen, meneer Elchardus. Zie hier het reisadvies voor Soedan op de website van de Belgische diplomatie: “Niet-essentiële reizen naar bepaalde regio’s van Soedan worden afgeraden.” Lijkt me al vrij duidelijk een negatief reisadvies. Maar laten we verder lezen. “Reizen naar Darfoer en de grensregio’s met Zuid-Soedan, Centraal-Afrikaanse Republiek, Tsjaad, Libië en Eritrea zijn formeel afgeraden. Er zijn indicaties dat het risico op ontvoering (voornamelijk in Darfoer) zich uitbreidt naar andere delen van het land, met inbegrip van Khartoem.”

Ik weet niet of het nog duidelijker een negatief advies kan zijn. Maar laten we verder lezen“Algemene veiligheid:Er bestaat een algemeen risico op onveiligheid in Soedan en het land bevindt zich in een moeilijke economische situatie. In de gegeven omstandigheden worden niet-essentiële reizen naar de meeste delen van het land afgeraden.”

Misschien zijn de woorden “reizen naar de meeste delen van het land afgeraden” polysemantisch en betekenen ze zowel dat je best niet gaat en tegelijk dat je je daar geen zorgen over moet maken …? U bent de emeritus, u weet het beter natuurlijk. Maar laten we nog verder lezen.

“De gewapende conflicten in Darfoer en in de staten Zuid-Kordofan en Bleu Nile duren voort. Reizen naar de betrokken staten dient dan ook vermeden te worden, net als reizen naar de grensregio’s met Tsjaad en Libië in het algemeen.”  Pardon my Flemish, maar ik lees dit nog steeds als een negatief reisadvies. Meer nog, ik versta dat het land in oorlog is en gesleept wordt in een spiraal van geweld. Maar misschien ben ik gewoon aan het overinterpreteren. En er is nog meer, maar ik wil u niet teveel voor schut zetten.

Bovendien, gaat dit over Soedan, hoe zit het dan met Zuid-Soedan? Buitenlandse zaken is formeelAlle reizen naar Zuid-Soedan worden afgeraden.”Ik moet “dure-de-comprenure” zijn, want ik versta dit nog steeds als negatief reisadvies …

Maar misschien staat er meer uitleg onder de sectie ‘Algemene veiligheid’: Vanwege de aanhoudende zeer onzekere veiligheidssituatie worden alle reizen naar Zuid-Soedan formeel afgeraden, met inbegrip van de grensregio’s en de hoofdstad Juba. Over zo goed als het gehele land breken regelmatig gewelddadige gevechten uit tussen verschillende rebellengroepen en lokale milities. Ook de hoofdstad Juba blijft sterk gemilitariseerd en niet gespaard van onverwachte gewelddadigheden. Hoewel er op 26 augustus 2015 een nieuw vredesakkoord gesloten werd tussen de regering en de rebellen wordt nauwelijks vooruitgang geboekt in de uitvoering ervan. De veiligheidssituatie blijft bijgevolg zeer gespannen in heel Zuid-Soedan.” 

Ik weet het niet meer. Een intellectuele autoriteit zoals de uwe beweert het omgekeerde. Ik weet niet meer wat te denken. Ik zit voor een groot epistemologisch dilemma. Wie te geloven? Buitenlandse Zaken zijn echt koppig: “Indien u beslist om voor een langere periode in Zuid-Soedan te blijven, ondanks dit negatief advies …”

Zonder te vergeten dat de Belgische ambassadeur in Zuid-Soedan persoonlijk de moeite heeft genomen om te schrijven over de omstandigheden in het land en uitwijzingen heeft afgeraden. Nochtans kan men een ambassadeur moeilijk een allochtonenknuffelaar in geiten wollen sokken noemen. Ik denk dat ik het sarcasme even achterwege kan laten en op gefundeerde wijze kan concluderen dat u zich niet enkel vergist, maar dat u tevens verkeerde informatie verspreidt.

Uw derde paragraaf dan: “De beslissing van de rechter komt erop neer dat iedereen die naar Europa komt op zoek naar een beter leven, niet mag worden teruggestuurd als zijn of haar land een autoritair of dictatoriaal regime heeft. Dat laatste geldt momenteel voor iets meer dan 2,5 miljard mensen. Allen naar Sint-Martens-Latem dus. Het blijkt goed leven daar.”

Populistisch prietpraat

Gezien de vaste rechtspraak, gezien de situatie in Soedan en Zuid-Soedan, is dit niet meer en ook niet minder dan populistische prietpraat. Maar ook gewoon op epistemologisch vlak klopt deze uitspraak langs geen kanten. Het is een a priori argument, wat acceptabel is voor een metafysicus, maar niet voor een socioloog die zich toch op feiten moet berusten om zijn uitspraken te funderen. Het is tevens een ad hoc-argument bij gebrek aan argumenten.

Vierde paragraaf: “In feite is deze beslissing een keuze voor open grenzen.” Daar gaan we weer. Neen, het is een injunctie om grondige risico-analyses uit te voeren. Maar we moeten ook niet zeveren. De illegale immigratie is niet de grootste vorm van immigratie. Volgens Frontex (de Europese grenswachters organisatie): “The overwhelming majority of people crossing borders do so legally and with legitimate reasons (…).” 

Als we naar de Belgische cijfers kijken dan kunnen we vaststellen dat “open grenzen” vooral een fenomeen van “legale” migratie is. Volgens de gegevens van het Belgische Nationaal Instituut voor Statistiek, omgedoopt tot statbel in het 2.0 tijdperk, evolueerde het migratiesaldo van vreemdelingen tussen 1948 en 2010 als volgt: 




Volgens het Federaal Migratiecentrum, Myria, was in 2014 dat migratiesaldo gedaald tot 50.968, wat een nieuwe tendens blijkt te zijn. Toegeven, de gegevens voor 2015, de zomer van de asielcrisis, zijn er niet, maar dat betreft een uitzonderlijke periode en zal dus op lange termijn de tendens niet doen omkeren.

Het aantal in- en uitwijkingen in diezelfde periode is:




 

 

 

 

Het aantal uitgeschreven bevelen om het grondgebied te verlaten daarentegen, tussen 1998 en 2016 is (bron: jaarrapporten DVZ):




 

 

 

 

 

 

 

Het aantal gedwongen uitwijzingen en vrijwillige terugkeer tussen 2000 en 2016 is (bron: jaarrapporten DVZ):




Merk op hoe sinds er besloten is geweest te investeren in vrijwillige terugkeer (2009) het belang hiervan steeds groter wordt in het uitwijzingsbeleid.

Wat deze cijfers tonen zijn twee dingen: 1. Migratie is een massa-fenomeen en als massa-fenomeen gebeurt het voornamelijk binnen de wettelijke kaders. 2. De mensen die vanzelf terug vertrekken, zijn doorgaans in veel grotere getallen dan diegenen die gedwongen worden.

Daaruit volgt, dat de beslissing van een rechter niet de deuren openzet voor alle migratie.

Wat de rest van uw opiniestuk betreft. Ik kan enkel maar akkoord gaan met het feit dat een debat nodig is, maar deze moet steunen op de werkelijkheid en niet op uw eigen mening, meneer Elchardus. Indien u het betreurt dat de publieke opinie de zaken niet kan onderscheiden, dan draagt uw opiniestuk zeker niet bij tot een beter inzicht in het migratiefenomeen. Of misschien was u aan het trollen?

Andrew Crosby is onderzoeker op faculteit Sociologie aan ULB.  

take down
the paywall
steun ons nu!