De ngo’s Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Ciré, Artsen zonder Grenzen, Rode Kruis, Oxfam Solidariteit, Dokters van de Wereld en la Plateforme Citoyenne de soutien aux Réfugiés zijn zelf maar in actie geschoten. Omdat in Brussel een overheidsdienst voor ‘transmigranten’ uitblijft – een officieuze term die wordt gebruikt voor migranten die zich niet in België willen registreren en wachten tot ze naar een ander Europees land kunnen doorreizen – openen de organisaties er gezamenlijk een dagcentrum in een zogenaamde humanitaire hub.

“Dit is een tijdelijke noodoperatie”, benadrukt Charlotte Vandycke van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. “Wij schieten hier te hulp met humanitaire noden in een land dat in feite perfect in staat is om mensen daarin zelf tegemoet te komen.” De ngo’s blijven dan ook de overheid oproepen om zelf een onthaal- en oriëntatiecentrum op te richten en die rol vanuit de overheid op zich te nemen. Vandycke: “Het is bij gebrek aan initiatief van de publieke diensten dat wij ons als ngo’s vanuit een humanitair standpunt genoodzaakt zien om dit op te richten.”

Migranten op doorreis

Het dagcentrum is vooral bedoeld voor mensen die al ettelijke maanden op dool zijn in Noordwijk in Brussel en intussen ook in andere delen van Brussel. “Deze mensen zijn net als andere migranten op zoek naar een plaats om hun leven terug op te bouwen”, benadrukt Vandycke. “Dat zij op dit moment beslissen om zich niet in België te registreren, dat zegt heel weinig over hun nood aan bescherming, of zelfs hun recht op bescherming.”

De situatie van deze migranten in onze hoofdstad is nu dramatisch. Vandycke: “Ze zijn kwetsbaar, aangeslagen en gedesoriënteerd. Ze vinden geen toegang tot sociale diensten of hebben heel veel wantrouwen om zich tot deze diensten te wenden. Het alarmerend gebrek aan eigen initiatief van de publieke autoriteiten heeft elk restje hoop en vertrouwen weggenomen. Vrijwilligers die actief zijn in de Noordwijk in Brussel signaleren deze nood al maanden.” 

Basisnoden

Er is nood aan informatie, nood aan duidelijkheid over hun situatie en nood aan een plaats waar ze tot rust kunnen komen. Kortom, er is nood aan een plaats waar ze enkele basisbehoeften tegelijkertijd beantwoord krijgen. “Daarom vinden we het echt een meerwaarde en nodig om hier een nieuw initiatief te creëren waar in eerste instantie deze mensen terecht kunnen”, zegt Vandycke. “Al spreekt het voor zich dat elke persoon in de buurt, die behoefte heeft aan deze rustige plaats, informatie en zorg die wij kunnen bieden, hier welkom is.”

In dit dagcentrum bieden alle betrokken organisaties humanitaire hulp vanuit hun eigen sterkte. Een slaapplaats kunnen ze hier niet voorzien, maar Dokters van de Wereld biedt medische expertise, Artsen Zonder Grenzen biedt psychologische hulp, Oxfam Solidariteit zorgt voor voldoende voeding, kleding en slaapzakken en Ciré, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en Bureau voor Juridische Bijstand zorgen voor de juiste informatie en juridische begeleiding. Vandycke: “Bovendien werken we samen met het burgerplatform dat al drie jaar heel actief is in Noordwijk en mensen opvangt.”

Met deze humanitaire zone willen de ngo’s samen een vertrouwensband creëren die nodig is om hulpbehoevende migranten te benaderen. “Wij willen zo het accent leggen op de mensen achter het verhaal ‘transmigranten’”, legt Vandycke uit. “Wij vinden dat in eerste instantie hun basisnoden op een goede manier tegemoet gekomen moeten worden. Mensen hebben de behoefte om te weten waar ze terecht kunnen om te douchen, ze hebben vragen over het transport en over de werking van de politie. Daarnaast bevinden de mensen zich in een heel concrete juridische situatie. Hier creëren we voor hen de gelegenheid om in alle rust met meer diepgang erop in te gaan.”

Geen verrassingsbezoek van politie 

Vanaf vandaag, vrijdag 29 september, kunnen mensen in het dagcentrum terecht. Vanaf 13u zijn hier sociaal-assistenten en vrijwilligers aanwezig en worden mensen hier naartoe geleid. De ruimte zelf is bescheiden, op verschillende verdiepingen komen verschillende consultatieruimtes. “Het is de bedoeling om onze capaciteit aan te passen aan de nood. Dus we moeten zelf nog aftasten en zien hoeveel mensen hiervan gebruik gaan maken. Maar als we voelen dat onze capaciteit niet toereikend is, dan verhogen we onze inspanningen. Het is niet de bedoeling dat we de deuren moeten sluiten en mensen ergens anders naartoe moeten sturen.” 

En ook niet onbelangrijk, mensen hoeven hier geen inval van de politie te vrezen. “Brussel Stad heeft zelf het gebouw voor ons ter beschikking gesteld. En ze hebben ons de garantie gegeven dat wij hier in veiligheid kunnen opereren. Dat gaat dan over de veiligheid van het publiek zelf. Zij moeten hier geen angst hebben voor politie-interventies of dergelijke. Dat is heel belangrijk, want mensen zijn heel bang voor arrestaties. Dat is wat het wantrouwen om contact te zoeken met hulpverleners enorm doet toenemen. Dus we vinden het een enorme meerwaarde dat we dat akkoord hebben bereikt met Brussel Stad.”

Gaat de overheid het belang inzien? 

Maar het allerbelangrijkste is dat de overheid het belang gaat inzien van dit dagcentrum en de gecombineerde hulp zelf gaat aanbieden. Voorlopig stelt Brussel Stad het gebouw ter beschikking aan de ngo’s tot eind januari 2018. De organisaties willen dan de eerste resultaten van het dagcentrum aan de overheid presenteren, in de hoop dat zij er de meerwaarde van inzien en de dienst zelf op zich nemen.