De Pine Island-gletsjer is de snelst smeltende gletsjer op de Zuidpool, goed voor 45 miljard ton gesmolten ijs per jaar. Uit de laatste satellietgegevens blijkt dat er een kloof met open water is ontstaan die een stuk van 267 vierkante kilometer losmaakt van de gletsjer (Ter vergelijking, de volledige stedelijke agglomeratie Antwerpen is 204 vierkante kilometer). De losgekomen is plaat is onstabiel en verbrokkelt voortdurend in grote hoeveelheden kleinere ijsbergen.

Het is de tweede keer in enkele maanden tijd dat een groot stuk ijs afbreekt na de breuk van de Larsen C-ijsplaat: toen kwam een massieve ijsberg van ongeveer 5.800 vierkante kilometer los (zo groot als de provincies Limburg en Antwerpen samen). Wetenschappers zien hierin een zorgwekkende evolutie, omdat er geen systematische terugtrekking van de Pine Island-gletsjer was vastgesteld sinds het begin van de wetenschappelijke metingen in 1947.

“Wat we nu vaststellen bij de Pine Island-gletsjer is zorgwekkend”, zegt Robert Later, geofysicus bij de Britse Antarctic Survey (BAS) die in 2016 nog onderzoek deed in het gebied. “We stellen veranderingen vast in de manier waarop de ijsplaat afkalft, terwijl we 68 jaar jaar lang een stabiel patroon van aangroeien en terugtrekken zagen. Door de verdunning van de ijsplaat was het duidelijk dat dit patroon vroeg of laat zou veranderen – en dat is wat we nu zien.”

Het afbreken van grote stukken ijs creëert een sneeuwbaleffect, omdat er minder totaalmassa overblijft om de bewegingen van de gletsjer af te remmen. “Daardoor gaat de gletsjer nog sneller schuiven, neemt de verdunning toe en breekt er opnieuw meer ijs af”, zegt Larter. “De Pine Island-gletsjer is nu al de belangrijkste motor van de stijging van de zeespiegel op Antarctica.”