Vele scholen hebben het verdelen van schoolboeken uitbesteed aan een bedrijf. Dit betekent voor de scholen een taak minder en dus handen die vrijkomen om andere zaken te doen.

VDB Studieshop en Iddink zijn twee bedrijven die deze dienst aanbieden. Samen voorzien zij 180.000 leerlingen van schoolboeken. Dit betekent dat één derde van de leerlingen in ons secundair onderwijs hun schoolboeken krijgen via één van deze twee bedrijven. Hun manier van werken is eenvoudig: bij het inschrijven krijgen de leerlingen krijgen een code waarmee ze via een website het juiste boekenpakket kunnen bestellen. Tot zover geen problemen.

Eerst factuur betalen

Maar in een gemeente zoals Maasmechelen, wordt meer dan één op vier kinderen geboren in een kansarm gezin. Stel dat een gezin de factuur van Iddink niet betaald krijgt, wat gebeurt er dan? Het antwoord van Iddink: “als de rekening niet betaald wordt hoeft Iddink geen schoolboeken te leveren”. Een andere school verduidelijkt in haar infoblad: “Slechte betalers zullen in de toekomst hun leermiddelen pas krijgen nadat Iddink de betaling van het volledige leermiddelenpakket heeft ontvangen.” Logisch, Iddink zou een vreemd bedrijf zijn als het boeken zou uitdelen zonder er geld voor te krijgen.

De gevolgen voor sommige leerlingen zijn hard te noemen. Een leerkracht getuigt: “Natuurlijk vertellen leerlingen niet openlijk dat ze hun handboek niet bij hebben omdat de rekening niet betaald is. Liever doen ze alsof ze hun handboek telkens vergeten. Iedere keer dat er in de les naar het handboek verwezen wordt, wordt deze leerling met de neus op de feiten gedrukt: ‘jij bent niet in orde omdat je ouders de rekening niet kunnen betalen’. Zo zal het nooit gezegd worden maar dat is wel wat de leerling voortdurend ervaart”.

De rijkste familie

Het andere uiteinde van onze samenleving: Het vermogen van de familie van Vlissingen wordt door zakenblad Quote geschat op 9,2 miljard euro. Hiermee behoort de familie van Vlissingen tot de rijkste families van Nederland. Iddink is één van hun bedrijven. De privatisering van de boekenverdeling heeft hen geen windeieren gelegd.

De vraag die we moeten stellen is of we het verdelen van schoolboeken aan de logica van de vrije markt willen overlaten. Scholen zochten vaak oplossingen wanneer gezinnen de rekening niet betaald kregen.

Maar door de privatisering wordt het betalen van de schoolboeken volledig afgehandeld door externe bedrijven. De school weet vaak niet eens welke betalingsproblemen er zijn. Hoe kan je spreken van recht op onderwijs als niet alle leerlingen toegang hebben tot schoolboeken?

Simon Heijens

Leerkracht en lijsttrekker PVDA Maasmechelen