Belangrijk hierbij is dat België hiermee het voorzorgsprincipe op de helling zet, dat erin bestaat om bij twijfel bij eieren waarbij het verboden luizengif fipronil in gevonden werd, deze niet te consumeren. Andere landen neigen daarin het Belgische voorbeeld te volgen. Zo is er na de Belgische Kamercommissie van woensdag een verandering in de informatie strategie op de website van de ‘Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit’ (NVWA).
De drie maximale grenswaarden
Er zijn nu drie maximale grenswaarden voor de aanwezigheid in eieren van fipronil uitgedrukt in MRL (Maximum Residu Limit) in mg/kg eiergewicht.
1) De enige echte Europese norm is de MRL van 0.005 mg/kg eiergewicht. Vanuit het voorzorgprincipe moeten de eieren uit de rekken en worden ze best niet geconsumeerd. Dat is ook wettelijk vastgelegd, fiprolin is een verboden gif voor de voedselketen.
2) De ARfD (Acute Referentiedosis) is de grenswaarde om voldoende zekerheid te hebben om bij acute blootstelling (d.w.z. bij eenmalige inname of binnen de 24 uur) geen gezondheidsschade op te lopen. Die is gebaseerd op toxicologische studies waarbij proefdieren acuut progressief hogere dosissen fipronil kregen toegediend en waarbij werd vastgesteld vanaf welke dosis er gezondheidsschade zoals zenuwbeschadiging optrad. Die grenswaarde ligt geëxtrapoleerd voor de mens op 0,0090 mg/kg lichaamsgewicht. Bij een kind van 8.7 kg met een eierconsumptie van 2 eieren per dag (108 gr. ei) komt dit neer op een MRL van 0,720 mg/kg eiergewicht. Dit is zeer recent in een Duitse studie zo berekend op basis van een studie over de eierconsumptie bij een groep Engelse kinderen met dat gemiddelde lichaamsgewicht. Die MRL is helemaal geen Europese norm zoals het FAVV en de ministers beweren. Het is een statistische schatting in één studie die zeer recent is uitgevoerd.
3) De ADI (Acceptable Daily Intake, aanvaardbare dagelijkse inname) is de grenswaarde om voldoende zekerheid te hebben om bij chronische blootstelling geen gezondheidsschade op te lopen. Deze is ook gebaseerd op toxicologische studies, waarbij groepen proefdieren gedurende twee jaar per groep een verschillende oplopende lage dosis fipronil kregen toegediend en waarbij werd vastgesteld bij welke dosis er gezondheidseffecten optraden. De gezondheidseffecten bij ratten waren schildklierkanker, aantasting van het zenuwstelsel en problemen met de lever en de nieren. Die grenswaarde ligt geëxtrapoleerd voor de mens op 0,0002 mg/kg lichaamsgewicht. Voor een kind van 8.7 kg komt dit neer op een MRL van 0,0170 mg/kg eiergewicht.
Gewijzigde communicatie in Nederland
Oorspronkelijk stond het volgende op de website van het NVWA: “De maximale residulimiet (MRL) voor fipronil op basis van de pesticiderichtlijn (verordening (EG) nr. 396/2005), is 0,005 mg/kg voor eieren. Dit is de productnorm. Eieren en producten waarin eieren verwerkt zijn met een hogere gehalte mogen niet in het handelskanaal komen en worden dan ook teruggehaald.” De volledige lijst met codes van besmette eieren werd ook gepubliceerd.
De dag na de Belgische Kamercommissie van woensdag heeft de Nederlandse tegenhanger van het FAVV, de NVWA – die onder het ministerie van Economische Zaken valt – de lijst met haar codes aangepast en opgedeeld in drie categorieën:
1) deze met meer dan 0,720 mg/kg ei: die moeten vernietigd worden;
2) deze met meer dan 0,060 (het is me onduidelijk hoe ze aan dit getal komen) waarbij kinderen deze eieren niet mogen eten
3) de rest met meer dan 0,005 de Europese norm, waarbij ze stellen dat die eieren wel uit de rekken worden gehaald, maar toch kunnen geconsumeerd worden zonder risico op gezondheidsschade.
Dus zij zijn ook van een strikt voorzorgsprincipe afgestapt.
Gewijzigde communicatie in België
Ook het FAVV heeft zijn website gisteren aangepast. Ze zijn erin geslaagd de oorspronkelijke lijst van tien codes van eieren die worden teruggeroepen, terug te brengen tot nog maar één code. Ze hebben nu ook een ‘FAQ rubriek’, waarin vragen 3 en 4 interessante zijn.
“3. Welke normen worden gehanteerd?
Voor eieren is er een eerste limiet van 0,005 mg/kg vastgelegd. Dit is de zgn. MRL. Aangezien fipronil niet mag gebruikt worden bij pluimvee, is dit de limiet die gebruikt wordt om eieren uit de handel te nemen. Daarnaast is er een risicowaarde van 0,72 mg/kg vastgelegd. Een Europese risico-evaluatie geeft aan dat er boven deze waarde een mogelijk gezondheidsrisico bestaat. Daarom worden eieren die fipronil bevatten teruggeroepen bij de consument.
4. Waarom worden er nu toch eieren bij de consument teruggeroepen?
Een aantal analyses die in het begin werden uitgevoerd blijken een grotere meetonzekerheid te hebben dan gedacht. Er zijn m.a.w. twijfels over de betrouwbaarheid van het analyseresultaat. Daarom wordt het voorzorgsprincipe toegepast en de overeenkomstige eieren worden beter niet meer geconsumeerd.”
Maar daarmee is er nog geen antwoord gekomen op de vraag: Wat zijn de maximale grenswaarden die gehanteerd worden om te beslissen of eieren moeten worden teruggeroepen? De MRL van 0,005 die Europa voorschrijft? Of deze van 0,720, waarvan nu wordt uitgegaan dat onder die drempel er geen gezondheidsrisico zou bestaan bij acuut gebruik. Of hanteren ze de ADI van 0,0170, waarvan er nu wordt uitgegaan dat onder die drempel geen gezondheidsrisico bestaat bij chronisch gebruik?
Het feit dat de Nederlanders in hun advies dat nu wel duidelijk maken en differentiëren en de Belgen niet, maakt het nog meer tragikomisch.
En het wordt nog erger nu ze in een persbericht zogezegd door ‘heranalyse’ de oorspronkelijke recall van negen nummers herroepen en er nog maar één nummer overblijft. “Fipronil: onderzoek naar de incoherentie bij de analyseresultaten afgerond – Voor 9 codes kan de recall geannuleerd worden (11/08/2017)”
“Op basis van het onderzoek en van bijkomende analyseresultaten kunnen de voorzorgsmaatregelen geannuleerd worden en kan de recall opgeheven worden voor de eieren met volgende codes:
• 2BE3084-02
• 2BE3084-03
• 2BE3084-06
• 2BE3123-A
• 2BE3123-B
• 2BE3123-C
• 3BE4004
• 3BE4005
• 1BE8016
Enkel voor de eieren met de code 3BE3114 blijft de recall dus gelden. We herinneren er aan dat deze eieren reeds uit de winkelrekken gehaald werden.”
Vermoedelijk zijn de MRL’s van die negen herroepen codenummers onder de 0.720 mg/kg eiergewicht en is die ene sukkelaar ‘3BE3114’ er nog boven. Maar we weten het niet. En dus vind je nu op de webpagina met hun lijst maar één vetgedrukt codenummer in visual: ‘3BE3114’. De rest zou ‘geen probleem’ meer zijn, ‘na heranalyse’.
En daaronder zetten ze bovendien een verwijzing naar de aangepaste Nederlandse lijst, waarbij de Nederlanders ook maar één code hebben zeker boven de 0.720 mg/kg eiergewicht: 2-NL-4015502. Zij maken sinds gisteren pas een onderscheid tussen lijst 2: kinderen mogen dit niet consumeren en lijst 3: waar fipronil is aangetroffen maar onder de mogelijke toxische drempels. Het is natuurlijk weer eens de wereld op zijn kop dat Nederland dan toch dat onderscheid maakt en België niet.