Vanaf ongeveer het jaar 1000 begon West-Europa zich te herstellen van de chaotische ‘donkere middeleeuwen’. De bevolking groeide weer, talloze nieuwe steden ontstonden en de handel breidde zich sterk uit. Ook de Lage Landen profiteerden hiervan. Vlaanderen was buiten Italië «het dichtst bevolkte gebied van Europa, uiteraard van Frankrijk.” Van dat dichtbevolkte Frankrijk was Vlaanderen het dichtstbevolkte deel, op Parijs na, waarvan het aantal inwoners geschat wordt op 90 000. In het graafschap trof je om de 5 uur wandelen een stad aan, een voor die tijd fenomenaal gemiddelde. Gent, met zijn naar schatting 50 000 inwoners, was de tweede grootste stad van Frankrijk, in inwonersaantal de evenknie van Londen. Ook Brugge en Ieper, met respectievelijk 40 000 en 20 000 inwoners, konden als grootsteden, in het koninkrijk de evenknie van Bordeaux, Rouen en Toulouse. Met Douai en Rijsel boven de 10 000 zijn de grote steden van het graafschap opgesomd.
Tussenin lag nog een dicht netwerk van kleinere, snel opschietende stadjes, met enkele duizenden inwoners en een omwalling. (Verbruggen en Falter, p. 32) De cijfers voor de steden komen het best overeen met de situatie zond 1100 wat er op wijst dat de 11de eeuw een eeuw van grote groei moet geweest zijn. Handel ging over zee maar ook over land. De jaarmarkten van de champagne waren de ontmoetingsplaats van handelaars die uit Italië, Frankrijk en Vlaanderen kwamen.
Met Diederik van de Elzas en Filips van de Elzas (rond 1160-1170) werd Vlaanderen steeds belangrijker. Onder hun bewind konden de steden zich ontwikkelen en werden de instellingen organisatorisch hervormd. De havens Grevelingen/Gravelines (F), Nieuwpoort, Damme en Biervliet werden gesticht. Er werd handel gedreven met Engeland, de Baltische landen en Frankrijk en over land met het Rijnland en Italië. In de Champagnestreek gingen verschillende jaarmarkten door waar producten uit Zuid- en West-Europa verhandeld werden. Ze waren belangrijk voor de lakenhandel.
Vooral de import van wol uit Engeland was van belang voor de opkomende lakennijverheid. Daarnaast was er een belangrijke graanvaart op Engeland en via Holland op Hamburg. Sint-Omaars/Saint Omer werd in de 12e eeuw de belangrijkste noordelijke doorvoerhaven voor Franse wijn. In Nederland waren het de IJsselsteden (Doesburg, Zutphen, Deventer, Kampen, Elburg, Harderwijk).die zeer grote welvaart bereikten door de handel binnen het Hanzeverbond, met voornamelijk wol, graan en hout.
Het economische zwaartepunt lag tussen 1100 en 1500 duidelijk in Vlaanderen waar Brugge door handel en Gent door de lakenproductie zeer welvarend werden. Belangrijk was de handel tussen het Rijnland (glas, aardewerk, metalen) en Engeland (wol) die hier samenkwam. Brugge, een belangrijk hanzekantoor, had zeewaarts een verbinding met Londen waar een hanzekantoor was, maar ook de handel met het zuiden van Frankrijk (zout, wijn) en het Iberische Schiereiland was belangrijk. Over land was er de verbinding met de handel van de Westfaalse en de Rijnlandse Hanzesteden (rijnwijn) en de Italiaanse steden (kruiden, zuidvruchten zoals gedroogd fruit).
De Italiaanse handelaars slaagden er in om West-Europa te bereiken met hun schepen. Dit had als gevolg dat veel meer vracht, veel goedkoper West-Europa bereikte. Over de Alpenpassen was het tot dan toe vervoer met paard en kar geweest. Brugge zou daar eerst en meest van profiteren. Italiaanse handelaars en financiers vestigden in de stad. Brugge was lid van de Duitse Hanze (zie kaart), waarvan het handelsnetwerk ook Dinant, Londen, vele Duitse steden maar ook meerdere steden aan de Oostzee tot in de Baltische landen omvatte. Vlaams laken werd verkocht tot in Rusland. Er is zelfs één vermelding van verkoop in Kazakstan.
Dr. Marc Vermeersch marc.vermeersch@gmail.com
.
1302,klassenstrijdinVlaanderen(4,invloed,kunstÂenz.)-BlogopCommunityDeWereldMorgen.be
1302, klassenstrijd in Vlaanderen (1, economie)
1302, klassenstrijd in Vlaanderen (2, wol en landwinning)
1302, Klassenstrijd in Vlaanderen (3, sociale klassen)
1302, Klassenstrijd in Vlaanderen (4, invloed, kunst enz.)