Het is maandag 17 juli als we, zoals afgesproken, stipt om 10u30 ’s morgens voor de ingang van de redactie staan. De deuren staan open alsof iedereen welkom is. Binnen zitten al enkele redacteurs achter hun computer. Jesús Rodríguez, de redacteur met wie we hebben afgesproken, is er nog niet, maar hij komt er elk moment aan, laat hij ons weten.

Coöperatieve boekwinkel

Voor ons de kans om de boekenwinkel ernaast in te duiken. Het blijkt een coöperatieve boekenwinkel te zijn, waar geëngageerde boeken worden verkocht over allerlei thema’s van feminisme, klimaat, anarchistische en andere ideologieën, obscure fanzines tot Catalaanse literatuur en alternatieve pedagogische kinderboeken. We keken onze ogen uit. Naast boeken kun je in het winkeltje ook eerlijk geproduceerde hippe T-shirts, tassen en kleedjes vinden, gemaakt door een buurtcoöperatie van Marokkaanse en Latijns-Amerikaanse kleermaaksters.

De jonge boekenverkoper vertelt ons dat hij goed zijn brood verdient met het winkeltje en dat hij daarnaast ook actief is in een coöperatie uit de buurt met als naam “La Ciudad Invisible”.

We kopen er enkele inspirerende boeken en magazines voor het project The Art of Organising Hope en een T-shirt en een tas laten we ook niet liggen. Rodríguez stapt dan juist de winkel binnen en neemt ons mee naar het dichtstbijzijnde terras op een pleintje voor het interview. We haasten ons om nog het enige vrijstaande tafeltje in de schaduw in te palmen, want de zon doet weer goed haar best vandaag.

La Directa is een Catalaans medium, dat zowel in een gedrukte versie als online nieuws uitbrengt en al elf jaar bestaat, begint Rodríguez ons te vertellen. Subsidies krijgen ze niet, financiële middelen komen enkel binnen via abonnements- en advertentie-inkomsten. Daarvan kunnen ze op dit moment elf medewerkers in vaste dienst betalen. Daarnaast beschikken ze over een uitgebreid netwerk van correspondenten die vrijwillig nieuws en updates leveren. Naast een netwerk van burgerjournalisten wisselen ze ook regelmatig artikels uit met andere alternatieve media in binnen- en buitenland. 

Om de vijftien dagen valt er een editie van de krant bij de lezers in de bus en online zijn de artikels te lezen achter een paywall. Zo’n 2.300 mensen hebben zich op La Directa geabonneerd, waaronder heel wat sociale bewegingen en coöperaties in Catalonië.

Katalysator 

Sociale bewegingen, zowel in Spanje als wereldwijd, vormen voor La Directa de belangrijkste nieuwsbronnen, benadrukt Rodríguez. Het zijn meestal stemmen die bij de mainstream media in Spanje weinig ruimte krijgen. De bedoeling van La Directa is om mensen niet enkel te informeren over wie, wat en wanneer, maar om vooral te focussen op het waarom en hoe.

“La Directa fungeert als een soort katalysator”, stelt Rodríguez. Naast nieuws uit sociale bewegingen vormt onderzoeksjournalistiek een belangrijk onderdeel van La Directa. In die artikels willen ze vooral machtsmisbruik in de politiek aankaarten en de belangenvermenging tussen de politiek en de grote bedrijven. “Dat soort nieuws zal de mainstream media niet gemakkelijk brengen uit schrik om hun grote adverteerders voor het hoofd te stoten”, zegt Rodgríguez.

Maar dat nieuws blijft toch vaak niet onopgemerkt bij de mainstream media. Want als de schandalen die ze uitbrengen enorm leven op sociale media dan voelt de mainstream zich verplicht om er ook iets over te brengen. Zo heeft La Directa al verschillende schandalen aan het licht gebracht in Catalonië die op hoger niveau en in de mainstream tot grote discussie hebben geleid en zelfs tot rechtszaken. 

Een goed voorbeeld van zo’n onderzoeksreportage is het verhaal over infiltraties bij sociale bewegingen in opdracht van de politie. De redactie ontdekte dat de politie jongeren omkocht om te infiltreren bij sociale bewegingen. Die jongeren gaven aan de politie informatie door over de leden en de activiteiten van de bewegingen. In ruil daarvoor kregen zij van de politie geld, gratis reisjes en hulp bij het vinden van een goede woning. La Directa heeft zelf iemand laten infiltreren bij deze jongeren en heeft zo bewijzen kunnen verzamelen, zoals opgenomen gesprekken etc. Toen La Directa het schandaal naar buiten bracht, kon de mainstream media het niet negeren en nu loopt er een juridische zaak over deze kwestie. 

Confrontatie met de politie

Door de rol die La Directa opneemt in de sociale strijd heeft ook de redactie regelmatig te maken met een harde aanpak door de politie. Rodríguez toont zijn ringvinger waar de bovenste knokkel verbogen staat. “Gebroken door een politieagent die hem probeerde tegen te houden bij het verslaan van een betoging op straat”, zegt Rodríguez. Maar meestal blijft het enkel bij confrontaties op straat en wordt de redactie verder niet tegengewerkt. Al heeft de politie één keer alle ramen van hun kantoor ingeslagen. Het ging toen om een specifieke publicatie waarover Rodríguez helaas niet kan uitweiden. 

Maar het is niet zoals in Latijns-Amerika, waar je je leven riskeert als je een kritische journalist bent, benadrukt Rodríguez. En de juridische klachten die La Directa tot nu toe aan zijn broek kreeg, heeft het medium allemaal gewonnen.

Heeft Rodríguez hoop voor de toekomst, vragen we ons af? “Natuurlijk is er hoop”, antwoordt hij resoluut. “De mainstream media probeert ons te doen geloven dat we niks kunnen doen, dat alles vastligt en dat er geen hoopvolle toekomst is. De belangen zijn zo groot door de scheve verdeling van rijkdom dat er alles aan gedaan wordt om ons te overstelpen met beelden die ons doen geloven dat we niks kunnen veranderen. Maar dat kan wel.” Mensen moeten volgens Rodríguez zich ervan bewust worden dat we wel degelijk dingen in eigen hand kunnen nemen en kunnen veranderen. Daar ligt de hoop.

We krijgen nog een rondleiding op de redactie, een hele korte, aangezien ze met z’n allen in één ruimte van ongeveer acht bij vijf meter zitten. Overal hangen posters, de bureaus zijn gevuld met desktops, oude edities van La Directa liggen op de tafels verspreid en op de planken liggen stapels dossiers. Rodríguez geeft ons nog allerlei tips over een aantal interessante coöperaties uit de buurt. Op onze vraag of hij ons een rondleiding wil geven omdat dat het vertrouwen en de communicatie gemakkelijker maakt, stemt hij in. We laten hem achter, want de krant komt eind deze week uit en er staan nog heel wat deadlines te wachten.

Tour langs coöperatief Barcelona

De volgende dag hebben we op hetzelfde tijdstip afgesproken en op dezelfde plek als de dag voorheen: om 10u30 ’s morgens op het pleintje vlakbij La Directa. Dit keer is Rodríguez een beetje gestrest als we hem ontmoeten. Op de redactie kampen ze met een technisch probleem, vertelt hij ons.

We stappen dan ook in een goed tempo door naar de eerste locatie die hij ons wil tonen, een bezet punt genaamd: Centro Social Autogestionado Can Vies. We kunnen niet naar binnen, maar de muurschilderingen aan de buitenkant zijn indrukwekkend. Het pand is nu in handen van de stad, maar vroeger werd het bewoond door het CNT, de anarchistische vakbond. Toen zij verhuisden kwam het leeg te staan. 

De buurt vernam dat de stad het wilde verkopen aan projectonwikkelaars en hebben het bezet. Het kwam tot zware confrontaties met de politie en een heel deel van het gebouw werd door de politie gesloopt. Maar de buurt hield stand en kraaide victorie. Het gebouw is nu een plek waar de barri activiteiten organiseert, samenkomt en waar kunstenaars hun dingen kunnen organiseren.

Coöperatieve school

De volgende stop is El Centre Civic Lleitat Santsenca. Het was één van de eerste coöperatieven in de wijk rond Montjuïc, barri Sants, opgericht in 1891, en nu heropend.

Onze eindhalte is Can Batllo, een groot fabrieksterrein dat is overgenomen door allerlei coöperatieven. De verschillende fabriekshallen hebben allemaal een andere functie gekregen. Eentje is omgebouwd tot een office space, een andere ruimte is een grote bar, in weer een andere ruimte staan grote houtbewerkingsmachines.

Maar het meest beloftevolle project is de school. De coöperatieven streven naar gemeenschappen met zelfbestuur. En dat kan enkel wanneer de leden van de gemeenschap coöpereren. En daar heb je educatie voor nodig. Hier op Can Batllo zullen ze daarmee starten.

Dan moet Rodríguez toch echt terug naar de redactie. En wij, wij moeten onze valiezen maken en de weg op. Op naar het volgende project.