Dit verhaal vertelt de Italiaanse Fulvia Ferri (30) ons om uit te leggen waarom Can Decreix, het Degrowth-project in het Franse dorpje Cerbère, voor haar van groot belang is. Wij zijn hier op bezoek om te zien hoe je ook anders kan leven dan enkel te werken om te kopen om zo weer de markt te stimuleren.

Minder consumeren en produceren

Wat is degrowth dan precies? Het is een radicale kritiek die ons groeimodel in vraag stelt. De focus ligt op het inkrimpen van productie en consumptie waardoor zowel het welzijn van de mens als de ecologische omstandigheden verbeteren en er een rechtvaardigere verdeling op onze planeet ontstaat. Degrowth richt zich op een toekomst waar gemeenschappen binnen hun ecologische middelen leven, met open, gelokaliseerde economieën en waar grondstoffen eerlijker gedistribueerd worden dankzij nieuwe vormen van democratische instituties. Maar het blijft niet enkel bij theorie. Degrowth is ook politiek mobiliserend en praktisch uitvoerbaar. Mensen die binnen dit veld onderzoek doen gaan in dialoog met instituties en lokale gemeenschappen. En Can Decreix is een van de plekken waar degrowth-strategieën in de praktijk worden gebracht en waar erover wordt gereflecteerd.

Het tweede huisje, bovenaan aan het terrein met werk- en opslagruimtes en een keuken. Foto: DeWereldMorgen.be

“Minder consumeren, minder produceren, meer delen”, dat is degrowth voor François Schneider, een van de beheerders van Can Decreix, die samen met Fulvia en enkele anderen ons op het terrein ontvangt. François heeft als industrieel ecoloog en degrowth-onderzoeker op verschillende universiteiten in Europa gewerkt, waarna hij in 2006 in Frankrijk het Research & Degrowth-onderzoeksgroep heeft opgericht om daar het degrowth-concept en debat verder te ontwikkelen. Op Can Decreix, dat is aangelegd tegen een heuvel en bestaat uit verschillende terraslagen, biedt François ons een kijkje in hoe dergelijke experimenten eruit kunnen zien.

Fietsend je was doen

Zo was je er je kleren door een wasmachine al fietsend aan te drijven. De douche staat buiten. Water wordt in een boiler via een zonnepaneel opgewarmd. Wassen, zowel jezelf als de vaat, gebeurt met water gemengd met as. De vaat mag je enkel volledig afgelikt in de daarvoor bestemde teil leggen. Heb je te maken met een vettige pan, dan gebruik je naast water met as ook wat azijn. In tegenstelling tot water met zeepresten kan dit water hergebruikt worden om de planten en gewassen water te geven. Geen druppel water wordt hier verspild.

De wasmachine. Foto: DeWereldMorgen.be

Vrolijk gekleurde ‘le pipi’-bordjes wijzen je de weg naar verschillende wc’s in zelfgebouwde houten hokjes met fladderende gordijntjes. Een specifieke compost-toilet is gemaakt voor de grote boodschap. Hier heb je zelfs de keuze tussen een pot met bril of een gat in de grond. Ondertussen is het uitzicht vanaf deze wc, over een vallei met in het dal een groot treinstation, adembenemend. En ben je nieuwsgierig hoe precies jouw ontlasting zal veranderen in compost dan ligt er een boekje klaar met wetenschappelijke artikelen die uitleg bieden hierover.

Het compost-toilet met panorama. Foto: DeWereldMorgen.be

Overal waar je kijkt groeien gewassen en kruiden. Aubergines, tomaten, paprika’s, cactussen, aloë vera, muntbedjes, rozemarijn, citroen- en olijfbomen, deze gewassen zijn slechts enkele voorbeelden van wat er allemaal groeit. Pasta, champignons en vijgen worden gedroogd in een houten droogkast. Koekjes – en andere gerechten – worden gebakken in speciale handgemaakte ovens die dankzij een bepaalde techniek met glas en aluminium het zonlicht zo opvangen en weerkaatsen dat ze gloeiendheet worden.

Links: Het droogrek waar onder andere vijgen, champignons en pasta gedroogd worden. Rechts: Kevin stopt de havermoutkoekjes in de oven.

De zon als oven

Op het terrein staan 3 huisjes – waarvan één nog in wording. In het eerste huisje vind je de living met ook een kleine bibliotheek, een ballroom – dat vooral dient als slaapzaal, maar waar ook de wijn gemaakt en bewaard wordt en waar regelmatig feestjes ontstaan –, een keuken, een badkamer voor in de winter en enkele andere slaapkamers.

Eén van de huisjes bij Can Decreix. Foto: DeWereldMorgen.be

Het tweede huisje staat bovenaan het terrein en dient vooral als opslagruimte waar geklust wordt. Ook hier bevindt zich een keuken. Als we daar na een hele klim over diverse trappen (het is vooral een klim omdat de zon boven onze hoofden broeit en het meer dan 30 graden Celsius is) toekomen, staat de Italiaanse Fulvia juist havermoutpap met rozijnen in een kom te kneden. “Restjes van het ontbijt van vanmorgen”, zegt ze opgetogen als ze ons opmerkt. “Ik ga er koekjes van bakken.”

Links: De Italiaanse Fulvia Ferri (30) maakt koekjes van restjes van het ontbijt. Rechts: (vlnr) François Schneider, Kevin Karaca, Fulvia Ferri ontvangen ons op het houten plateau bovenaan het terrein van Can Decreix.

Ze komt met de kom bij ons zitten op het houten plateau waar François al klaar zit voor een gesprek met ons. Het is hier net iets koeler dankzij een dak van takken gespannen over gebogen betonijzers. De Britse antropologie-student Kevin Karaca (25) sluit zich ook bij ons aan. Samen met Fulvia en enkele andere jonge mensen uit verschillende Europese landen verblijft hij hier ongeveer een week. Daarvoor hebben ze aan de universiteit in Barcelona een week lang de Summer School van de Research & Degrowth-groep gevolgd waar ze studeerden over de degrowth-theorie.

“Waarom kopen en werken we zoveel?”

We ontmoeten ook een Duits koppel dat aan de universiteit in Wenen een 2-jarige master over dit onderwerp volgt. Met hun baby zijn ze naar de Summer School gegaan en nu wonen ze voor ongeveer een week hier, bij Can Decreix. In Wenen hebben ze al bij veel vergelijkbare projecten geprobeerd om aan te sluiten, maar als buitenstaander is het hen tot nu toe nog niet gelukt. In de toekomst hopen ze in ieder geval bij een commune terecht te kunnen.

“Het gaat bij degrowth om een radicale verandering”, vertelt Fulvia. “We kopen zo veel dingen die we eigenlijk niet nodig hebben, enkel om de markt te steunen. Waarom doen we dat? En waarom moeten we zoveel werken?”, vraagt ze zich af. “Vaak denken we na over wat voor een carrière we zouden moeten hebben in plaats van wat voor een leven!”

Op deze wc mag je enkel urineren. De pot zit vol cactusbladeren waardoor de urine verandert in een bruikbare compost. Foto: DeWereldMorgen.be

Kevin: “We kijken kritisch naar de waarden die we hebben en dagen die uit. Eenvoud is hier heel belangrijk. Minder consumeren, dat is denk ik wat uiteindelijk de wereld kan veranderen.” Zijn plan is om in Groot-Brittannië langs universiteiten, scholen, buurthuizen en evenementencentra te gaan om lezingen en workshops over degrowth te geven en zo de bewustwording over het onderwerp bij mensen te vergroten.

“Soms dacht ik dat ik een weirdo was. Hier ben ik erachter gekomen dat er zoveel mensen zijn die hetzelfde denken en belangrijk vinden. Je krijgt zelfs hoop dat zo leven mogelijk is.”

There is no alternative?

En dat is waar het bij The Art of Organising Hope – het initiatief waarvoor wij vanuit DeWereldMorgen dit Degrowth-project zijn gaan bezoeken – ook om draait. The Art of Organising Hope is een initiatief van de vzw Victoria Deluxe waarbij verschillende sociale bewegingen uit Vlaanderen talloze projecten verspreid over Europa opzoeken en documenteren.

Links: de keuken. Rechts: Een van de werkruimtes. Foto: DeWereldMorgen.be

Er is geen alternatief voor het kapitalistische systeem dat we nu kennen, zeggen vele politici. Maar steeds meer mensen realiseren zich dat een andere wereld nodig is om een ecologische ramp, de groeiende ongelijkheid en meer chaos en lijden, tegen te gaan. Alleen wordt ons inbeeldingsvermogen hoe we dat zouden kunnen keren steeds kleiner. Om Frederic Jameson te citeren: “Het is makkelijker om het einde van de wereld in te beelden dan het einde van kapitalisme.”

En daarom reizen Vlaamse sociale bewegingen dit jaar Europa rond: om te ontdekken welke bestaande praktijken in Europa er al zijn die een alternatief bieden voor de huidige wereldorde. Welke praktijken brengen ons dichterbij een duurzame maatschappelijke orde met meer rechtvaardigheid? Elke sociale beweging bezoekt daarvoor enkele projecten in een bepaalde regio. Wij van DeWereldMorgen.be hebben de regio Catalonië voor onze rekening genomen. Daar gaan we bij vier projecten langs om te ontdekken: zijn er alternatieven voor het huidige kapitalistische systeem?

Op naar Barcelona

Als we ’s avonds bij Degrowth willen vertrekken, is de Duitse jongen juist eten aan het koken. “Blijven jullie niet eten?” Dat slaan we niet af. Nadat Kevin aan de bel rinkelt zitten we met ongeveer tien mensen op hetzelfde houten plateau om een gezellig gedekt kleed te eten. Op de menu staat: rijst met gekookte courgette, paprika en gedroogde tomaten en cactussaus. Glazen zijn niet nodig want iedereen drinkt wijn uit de porron, een speciaal soort glazen fles met een extra tuit die zo schenkt dat je er met je mond niet aan hoeft te komen – al moet je wel even oefenen voor je in je mond weet te mikken en niet alles over je kleren heen giet.

Het diner. Foto: DeWereldMorgen.be

Pas als ook de intussen gebakken havermoutkoekjes opgegeten zijn en de borden – met aswater dus – zijn afgewassen nemen we afscheid en vertrekken we. Maar we gaan niet terug naar de Camping Municipale net buiten het Cerbère waar we de afgelopen twee dagen in tentjes hebben gekampeerd. We gaan naar Barcelona, waar we de drie andere projecten gaan opzoeken. Op zoek naar alternatieven.

Camping Municipale in Cerbère, Frankrijk. Foto: DeWereldMorgen.be