Om het klimaat te redden zaten we niet te wachten op Trump (en nee ook niet op Schauvliege)

Trump stapt uit het klimaatakkoord van Parijs. Wat nu?

vrijdag 2 juni 2017 12:47
Spread the love

Trouw aan de wetten van een reality show had Trump de spanning opgebouwd met tweets en hints. Parijs duim omhoog of Parijs duim omlaag. Wat het ging worden, wist de hele wereld al. Maar het spektakel moest doorgaan. Nu we niet meer onze adem moeten inhouden, nu de spanning is weggevallen, nu Trump en alles waar hij voor staat, rauw en zonder kleren voor ons staat, kunnen we het uitschreeuwen: dit is het walgelijkste wat hij ons en vele generaties na ons kan aandoen.

Wie verrast is, was niet bij de pinken. Al op 13 december grabbelde Trump in de tombolaton en haalde er de naam van Rex Tillerson boven. Ex-ceo van oliegigant ExxonMobil. Multimiljonair dankzij de bonussen in de branche van de fossiele brandstoffenindustrie. Zijn vermogen wordt geschat op 150 miljoen dollar. Dat is dan zonder het aandelenpakket van ExxonMobil gerekend, goed voor nog eens 237 miljoen dollar. Wat goed is voor de olie-industrie is goed voor Trump en co.

Tillerson was nog ceo toen ExxonMobil een post-Parijs rapport uitgaf. Ook in 2040 zullen olie, gas en steenkool – samen met kernenergie de vier ruiters van de apocalyps uit de bijbel, u weet wel: het verhaal over het onheil op aarde nadat de antichrist de macht heeft gegrepen – goed zijn voor 80 procent van de vraag naar energie. Met die boodschap stelde ExxonMobil de aandeelhouders gerust. Dat terwijl de wetenschappelijke consensus duidelijk is: als we de opwarming ook maar enigszins onder de 2 graden willen houden, zullen we tegen 2050 fossielvrij moeten zijn.

Maar, hou u nu even vast, Tillerson wou niet dat de VS uit het Parijs-akkoord stapten. Waarom zou hij ook? Alles wat zwak is aan het klimaatakkoord dat in 2015 gesloten werd, is het resultaat van zijn lobbywerk. Het akkoord laat het aan individuele staten over om hun inspanningen te bepalen. De optelsom van die beloofde inspanningen levert nog altijd een opwarming van 3 graden op. En bovendien is er niets dat staten kan dwingen om zich te houden aan die beloftes.

Uiteindelijk stemden alle staten (behalve Syrië en Nicaragua) in met dat zwakke akkoord omdat men er van uitging dat een strenger akkoord toch nooit de door Republikeinen gedomineerde senaat zou passeren.

Vier graden

Je zou dus kunnen zeggen dat de uitstap van de VS grotendeels symbolisch is. Een symbolische fuck you tegen een symbolisch akkoord. Maar symbolen zijn belangrijk. Op zijn minst aanvaardden de staten die het akkoord ratificeerden dat de temperatuurstijging onder de 2 graden moest blijven (en liefst zelfs onder de 1,5) om catastrofes te vermijden.

De historisch grootste vervuiler trekt daar nu een streep onder. Voor Trump en co mag de wereld opbranden. 3 graden? 4 graden of waarom niet 6 graden? Vanaf 2 graden komt de planeet al op onbekend terrein. Geen enkele wetenschapper kan voorspellen wat er gebeurt als de aarde met 4 of meer graden opwarmt. De gevolgen van de opwarming volgen namelijk geen gradueel pad. Bij meer dan 2 graden opwarming ben je – als je je verstopt in een hi-tech fort op een hoog punt in een orkaan- en tornadovrije plaats in de VS – wellicht nog veilig. Dan worden de gevolgen vooral gedragen door kustbewoners, door boeren en hun afnemers in het zuiden, door burgers in India of Pakistan die zich geen airco kunnen veroorloven. Bij 4 graden is niemand nog veilig.

Einde van een tijdperk

De beslissing van Trump is nog om een andere reden symbolisch. Het is het definitieve einde van de Amerikaanse hegemonie. Natuurlijk blijven de VS nog lang de grootste en gevaarlijkste (kern)wapenmacht. Maar hegemonie gaat om meer dan stapels wapens en legers robotsoldaten. Hegemonische macht betekent net dat je autoriteit hebt zonder wapens te moeten inzetten. De dominantie van de VS was cultureel, ideologisch, economisch, politiek en diplomatiek. Dat valt nu allemaal definitief weg. Zelfs een nieuwe Obama krijgt dat niet meer rechtgezet.

Terwijl de VS jarenlang lobbyden om het klimaatakkoord uit te hollen, draaide de wereld door. Bekijk eens onderstaande grafiek. Het maakt de groei van zonne-energie in 2015 aanschouwelijk.




In één jaar tijd groeide die sector in China met 50 procent. China produceert nu bijna dubbel zoveel gigawat zonne-energie als de VS. China (en andere landen) krijgt nu de kans om een voortrekkersrol te spelen.

Maar zelfs de VS tekende een groei van 50 procent op. Dat wijst er op dat Trump niet eens zijn eigen land meeheeft. New York en California zullen zich niet laten tegenhouden om verder te gaan op het pad richting fossielvrije economie. Maar liefst 71 procent van de Amerikanen staat achter het Parijs-akkoord.

‘Ik vertegenwoordig de burgers van Pittsburgh, niet die van Parijs’, zei Trump. De burgemeester van Pittsburgh sloeg al terug: Trump haalde in zijn stad geen 20 procent. In de buurt van Pittsburgh liggen wel veel steenkoolmijnen. Maar Parijs of niet: die industrie is ten dode opgeschreven.

Er zijn nu al twee keer zoveel jobs in de sector van de zonne-energie als dat er banen zijn in de steenkoolindustrie. De daling van de steenkoolconsumptie wordt voor de helft veroorzaakt door de concurrentie van goedkoop gas. Steenkool en de daarbij horende jobs zijn ten dode opgeschreven. Als Trump iets wil doen voor die mensen, zou hij beter investeren in de groene economie. In plaats daarvan kondigt hij een monstrueuze besparing in de sociale zekerheid aan en een belastingverlaging voor de allerrijksten.

Verandering

 

En nu? Wat kunnen we doen tegenover de manifeste onwil van Trump om de strijd tegen klimaatopwarming tegen te gaan? Wel, we – dat zijn mensen als u en ik – kunnen veel meer doen dan we denken. Maar het veronderstelt dat we Trumps eenzijdige opzegging van het klimaatakkoord niet zien als een loutere nederlaag. Het is ook een enorme kans voor de klimaatbeweging.

Op dit moment zweert het gros van de wereldleiders resoluut trouw aan het klimaatakkoord. We kunnen hen aan die belofte blijven herinneren, hun beleid erop afrekenen en blijven druk uitoefenen om verder te gaan dan wat het in het akkoord van Parijs vervat ligt.

Er bestaat een groot draagvlak voor een ecologisch beleid, Trump is niet de regel maar eerder de uitzondering. Om dat ecologisch beleid af te dwingen hoeven we ons trouwens niet meteen te richten naar de hoogste machtscentra. We kunnen hier beginnen, op het niveau van een stad of een landsdeel, we kunnen rechtszaken aanspannen tegen overheden die hun beloften niet nakomen of vormen van directe actie ondernemen.

Dat is ook wat overal ter wereld ongeveer gebeurt. Mensen bezetten bedreigde natuurgebieden, boycotten fossiele industrie of zetten permanent druk op hun overheden om een duurzaam ecologisch beleid te voeren. Ook in de VS hebben verschillende steden reeds aangekondigd dat ze zich aan het akkoord van Parijs willen houden, ondanks de uitstap van Trump. Dat is hoopgevend en nu al een blamage voor Trump.

Ook als consument kunnen we onze macht aangrijpen. Niet alleen door anders te consumeren, maar door bepaalde consumptieartikelen collectief te boycotten. Momenteel wordt een succesvolle boycot van goederen uit Israël gevoerd, een boycot waar de Israëlische staat bijzonder gepikeerd op reageert. Waarom kunnen we die strategie ook niet en masse inzetten als het om ecologie gaat, zodat vervuilers het effectief voelen waar het pijn doet: in de portefeuille. En waarom zouden ook niet onze overheden sensibiliseren om economische sancties te treffen tegenover de VS? 

Niet genoeg

 

Maar toch zal dit alles niet genoeg zijn. Boycots, alternatieve energiebronnen en sancties zijn noodzakelijke maatregelen op korte termijn, maar lang geen voldoende maatregelen om tot een echte ecologische transitie te komen.

Wat we het ‘klimaatprobleem’ of de ‘klimaatopwarming’ noemen blijft in wezen een economisch probleem dat de mens te danken heeft aan de manier waarop hij de samenleving georganiseerd heeft. Het is dus niet het probleem van het klimaat, maar ons probleem.

Als we willen dat de planeet bewoonbaar blijft voor ons, dan zullen we op middellange termijn werk moeten maken van een samenlevingsmodel dat niet langer gebaseerd is op overconsumptie en onzinnige groei. Dat is een boodschap die tot nu toe vrijwel geen enkele wereldleider begrijpt.

take down
the paywall
steun ons nu!