Vzw Horizont ontstond in 2002 door een vakantie te organiseren op vraag van maatwerkbedrijf De Wroeter, in Kortessem (Limburg). De overtuiging die aan de basis lag van die eerste vakantie, blijft ook vandaag overeind: niet enkel ‘arbeid’ is een belangrijke hefboom voor menswaardigheid en participatie in onze samenleving, maar ook vrije tijd en vakantie.

Vandaag telt Horizont in Limburg jaarlijks méér dan 10.000 boekingen voor daguitstappen, musea, concerten, festivals of tentoonstellingen. Voor de tientallen reizen die jaarlijks georganiseerd worden, schrijven mensen uit heel Vlaanderen zich in. Al deze mensen hebben één ding gemeen: ze hebben een kleine portemonnee of leven in armoede.

Recht op vrije tijd

In onze hyper-complexe samenleving is de druk op individuele mensen en gezinnen groot. Het recht op vrije tijd is meer dan ooit een mensenrecht. Middenklassers hebben een verkeerd beeld gekregen van deze ‘vrije tijd’. Het lijkt een luxe, een moment waarop je geld moet uitgeven. Consumeren en overal bij zijn, zo lijkt het wel. Daar gaat het echter niet om. ‘Vrije tijd’ is de tijd waarin je de dagelijkse zorgen en stress even aan de kant kan laten. Het zijn momenten waarop je andere rollen kan opnemen, waarop de tijd wat trager tikt en je je blik verruimt. Mensen in alle lagen van de samenleving snakken hiernaar. 

Horizont verkleint drempels voor vrijetijdsparticipatie van mensen met een kleine portemonnee. Vaak zijn dat mensen met minder (of andere) competenties om deel te nemen aan de samenleving. Voor velen van hen is het leven vaak een ‘over’-leven: zorgen voor de dagelijkse noden vraagt van hen veel energie. Vrije tijd is dan geen luxe, maar een noodzaak om het leven vol te houden. ‘Iedereen verdient vakantie’ is terecht de slogan van het Steunpunt Vakantieparticipatie van de Vlaamse Overheid.

Beleid vertalen naar concrete mensen

Maar de drempels blijven hoog. Naast financiële en mobiliteitsdrempels, is er gebrek aan informatie: mensen weten vaak niet dat ze korting kunnen krijgen voor bijvoorbeeld een verblijf aan zee. Vooral is er het gevoel ‘dat is toch niets voor mij’…

Sinds 2007 pioniert Horizont met Rap-op-Stap kantoren. In een Rap-op-Stap kantoor krijgen mensen een antwoord op hun vrijetijdsvragen. Die variëren van individuele tickets voor concerten tot deelname aan een busuitstap naar het Klara-festival, of een dagtrip voor een gezin. Ook gedeeltelijke terugbetaling van het lidgeld van een sportclub, kan via een Rap-op-Stapkantoor. Rap op Stap kantoren worden sinds 2011 in heel Vlaanderen uitgerold. 

Geen hulp- maar dienstverlening

De vakanties die we zelf organiseren zijn ‘echt vrije tijd’; in onze kantoren hoeven geen andere problemen te worden besproken. De Rap op Stap methodiek werkt: meer dan tienduizend boekingen, een netwerk van 60 vrijwilligers, tientallen aangesloten OCMW’s en een actieve gebruikersraad bevestigen elke dag dat vrijetijds- en vakantieparticipatie een belangrijke hefboom is in het dagelijks leven van mensen. Er is een belangrijke ‘return on investment’ in levenskwaliteit en zelfwaardegevoel. Bovendien leiden we al deze mensen naar de lokale economie van de vrije tijd. Het gaat niet om verre reizen bij internationale toeristische aanbieders, maar om kleine lokale initiatieven. 

Van ‘project’ naar ‘project’ – tegen de stroom in

De vzw is 15 jaar oud en leeft al die tijd van ‘projectsubsidie’ naar ‘projectsubsidie’. Zoals bij vele kleine organisaties overleven we dankzij het feit dat coördinator, beleidsmedewerker en vrijwillige bestuurders elk jaar opnieuw veel tijd investeren in projectaanvragen. Maar een beleid dat vakantieparticipatie écht op de kaart wil zetten, moet dit structureel vertalen in een fijnmazig diensten-netwerk zoals Horizont. Dat is geen luxe, maar een voorwaarde voor een inclusievere samenleving. Het bespaart wellicht ook heel wat uitgaven in de sociale zekerheid.

Mensenrecht

Woensdag 24 mei verwelkomen we meer dan 1.000 mensen voor een feest. We vieren die dag vooral dat het deugd doet om de dagelijkse zorgen achter je te laten. Meer nog: dat vrijetijdsparticipatie een mensenrecht is. En in een politiek klimaat waarin betaalde arbeid meer en meer als voorwaarde voor deelname aan de samenleving wordt gepercipeerd, is ons feest vooral ook een tegenstem. 

Katrien Ruytjens, voorzitter Horizont vzw
Carien Neven, voorzitter beweging.net, oud-voorzitter Horizont vzw
Roeland Schaeken, coördinator Horizont vzw
Veerle Verspecht, gebruikersraad Horizont vzw