Familieclan

Ik zat op het puntje van mijn stoel toen de naam viel van Tevfik Arrif, de uit Kazachstan afkomstige zakenpartner van Trump en baas bij de Bayrock-groep. Volgens Zembla gebruikte Bayrock een constructie naar Nederland om illegaal vermogen witten.

Zembla noemde het prostitutieschandaal in 2010 rond Arif aan boord van de Savarona, het schip dat ooit toebehoorde aan Mustafa Kemal Atatürk, de stichter van de Turkse Republiek. Meer verbanden tussen Arif en Turkije noemde Zembla niet, maar die zijn er wel degelijk.

Sitki Ayan 

We gaan terug naar 2013. Tevfik Arifs broer Refik was toen een partner van Sitki Ayan, een ondernemer in de energiesector en schoolvriend van Erdogan. Arif en Ayan kregen op 16 december 2016 een van de grootste overheidsopdrachten uit de Turkse geschiedenis. Ze zouden een pijpleiding aanleggen voor transport van aardgas uit Iran en Turkmenistan naar Turkije en Europa. 

Controversieel, want de internationale boycot tegen Iran was toen nog volop aan de orde. Mogelijk meende men Iran niet met geld, maar met goud te kunnen betalen. Via die maas in het net kocht Turkije inde voorafgaande jaren al olie van Iran, dus dat was in principe mogelijk.

Smeergeld

Toch kwam de gasleiding er niet. Toen het er nog op leek verwachtte Erdogan echter miljoenen aan smeergeld van Ayan. Uit een naar internet uitgelekt telefoongesprek tussen Erdogan en zijn zoon Bilal bleek dat Ayan tien miljoen dollar wilde betalen. Erdogan vond dat niet genoeg. 

Erdogans minister van justitie, Bekir Bozdag, zei dat de opname vervalst was en dat dit eenvoudig bewezen kon worden. Sluitende bewijzen dat het een vervalsing betrof werden echter nooit geleverd. En zo bevestigde het telefoongesprek de onthullingen over corruptie bij de regerende Partij voor Gerechtigheid en ontwikkeling (AKP) die op 17 december 2016 onthuld werden door met imam Fethullah Gülen sympathiserende aanklagers. Opvallend genoeg was dat een dag nadat Ayan en Arif de opdracht voor de pijpleiding hadden binnengesleept. 

Reza Zarrab 

De centrale figuur in het corruptieschandaal was de Iran geboren Turk Reza Zarrab. Hij verdiende een fortuin door te zwendelen met de goud voor olie overeenkomst tussen Turkije en Iran. Daartoe betaalde hij smeergeld aan vier AKP-ministers, die destijds ontslag namen. Zarrab draaide zelf de gevangenis in, maar werd na twee maanden vrijgelaten en gerehabiliteerd.

Zijn vrijheid duurde bijna twee jaar, want in maart 2016 werd hij wederom gearresteerd. Dit keer in de VS, op beschuldiging van het ontduiken van de boycot tegen Iran. 

De tenlastelegging tegen Zarrab noemt transacties van grote bedragen door zijn Royal Holding S.A. naar een onderneming in Canada onder vermelding ‘Mapna.’ 

Monenco

De Iraanse constructie- en energieondernemingen Mapna is verbonden aan de in de tenlastelegging tegen Zarrab eveneens genoemde revolutionaire garde van Iran. Daarnaast kent Mapna belangen in verschillende buitenlandse ondernemingen. Zoals in het Canadese Monenco. Of dit de onderneming in Canada is waar Zarrabs Royal Holding geld naar overmaakte ligt voor de hand, maar het moet nog bevestigd worden.  

Wat daarentegen vaststaat is dat Mapna twee dochterondernemingen in Turkije kent. Erdogans eerder genoemde schoolvriend Sitki Ayan, de zakenpartner van Revik Arif, heeft belangen in een van die ondernemingen, de Uluslararasi Enerji Yatirim A.S.

Deze connectie van Ayan met Iran verklaart waarom hij bij de geplande aanleg van een pijpleiding vanuit Iran de contacten met Teheran onderhield. Arif deed dat in Turkmenistan. In verband met dat onderdeel van het project wordt ook de Calik Holding genoemd. Erdogans schoonzoon, de huidige energieminister Berat Albayrak, was daar tot 2013 directeur.

Landschap 

Kortom, Trump duikt via de familie Arif op in het landschap rond het Turkse corruptieschandaal van 2013, al is daarmee natuurlijk nog niet gezegd dat hij daar weet van had. Daartoe ontbreekt het bewijs. Aan de andere kant, onderzoek dat tot bewijs kan leiden is er tot op heden niet geweest. 

Dat Trump zich uitsprak tegen Iran en voor een hervatting van de boycot tegen dat land pleitte bewijst het tegendeel ook niet. De geschiedenis leert dat het een het ander niet hoeft uit te sluiten. Dat het zeer tegen Iran gekante Israël in de jaren tachtig onder Iran-Contra wapens aan het land van de ayatollahs leverde spreekt boekdelen.

Bharara

In ieder geval plaatst de verbinding tussen Trump en de familie Arif kanttekeningen bij een tweetal feiten. Zembla maakte er een punt van dat Russische criminelen appartementen kochten in gebouwen met Trumps naam. Zelf vind ik het niet minder interessant dat Zarrab vanuit de Trump Tower in Istanbul opereerde. 

Verder is er het ontslag van de aanklager in het proces tegen Zarrab, Preet Bharara. Hij was een van de 46 aanklagers die na het aantreden van Trump het verzoek kregen om hun ontslag in te dienen. Bharara weigerde, waarna hij werd ontslagen, wat in de VS veel aandacht kreeg.

Wat opvalt is dat Bharara kort daarvoor nog op zijn positie kon blijven van Trump. Waarom Trump daarover van gedachte veranderde is onduidelijk, maar te denken valt aan fluctuaties in de relatie tussen Ankara en Washington. Die zijn er zeker.

Erdogans bezoek aan Washington 

Na de couppoging van vorig jaar in Turkije wist Erdogan zich door Trump gesteund, waardoor hij hoge verwachtingen over hem koesterde. Het viel Erdogan echter tegen dat Gülen niet direct werd uitgeleverd nadat Trump het Witte Huis had betreden. Daarnaast is Erdogan ontstemd over Trumps voornemen om bij de bevrijding van de door de Islamitische Staat bezette Syrische stad Raqqa samen te werken met de gewapende vleugel (YPG) van de Koerdische Democratische Eenheidspartij (PYD).

Daarnaast zou Erdogan graag zien dat Trump het proces tegen Zarrab afblaast. Verklaarbaar, want Zarrab zou in ruil voor strafvermindering – er hangt hem 75 jaar boven het hoofd – belastende verklaringen over Erdogan kunnen afleggen. 

Daarom zal Erdogan tijdens zijn bezoek aan Washington dat op 17 mei begint, Trump niet alleen aanspreken over Gülen en de YPG/PYD, maar zeker ook over Zarrab. Deze ontmoeting belooft in meerdere opzichten cruciaal te gaan worden.

De advocaat van Zarrab verzocht de rechter deze week een Suppression Hearing, waarbij bewijsmateriaal uitgesloten kan worden, te schrappen. Deze hoorzitting stond aanvankelijk op de rol voor 18 mei, de dag na het begin van Erdogans bezoek aan de VS. Zo te zien krijgt Erdogan nog een kans van Zarrab om hem vrij te praten. Anders legt hij Erdogans aandeel in het corruptieschandaal op straat. 

Lobby tegen Gülen

Parallel aan het proces tegen Zarrab gaf de Turkse Nederlander Ekim Alptekin opdracht aan Trumps voormalige veiligheidsadviseur Michael Flynn tot een lobby in de VS tegen Gülen. Flynn loog niet alleen over zijn contacten met de Russische ambassadeur in de VS, maar ook over zijn ontmoetingen met twee Turkse ministers. Met hen besprak hij volgens de ex-directeur van de CIA James Woolsey ook de optie om de imam te ontvoeren. 

Officieel staan deze kwesties los van elkaar, maar raakvlakken zijn er legio. De Turkse eis tot uitlevering van Gülen volgde bijvoorbeeld in eerste instantie uit het Turkse corruptieschandaal van 2013 waarin Zarrab een hoofdrol speelde. Daarnaast is het accepteren van de samenwerking tussen de VS en de YPG/PYD als Amerikaanse voorwaarde genoemd voor het einde van het proces tegen Zarrab.

Rudy Giuliani

Er zijn talloze punten te verbinden tussen de Russian Connection en de Turkish Connection. Vorige week nog versterkten Ankara en Moskou de onderlinge banden. Met op een niet al te ver gelegen achtergrond de Russische nationalist Alexander Dugin, die het ook goed doet bij Trumps Alt Right. Tel daar bij op dat Rusland zich volgens de voormalige Amerikaanse justitieminister Sally Yates met de Amerikaanse presidentsverkiezingen bemoeide, en de cirkel is al rond. 

Of neem de voormalig burgemeester van New York Rudy Giuliani. Hij is een vurig medestander van Trumps, maar ook diens Cyber Advisor. Daarnaast staat Giuliani op de Turkse loonlijst. Eerder dit jaar vloog hij naar Turkije voor een onderhoud met Erdogan, waarna hij tot Zarrabs verdediging toetrad. Giuliani wil het proces tegen Zarrab langs een politieke weg beëindigen, wat zich schreef verhoudt tot de in de VS heilige scheiding der machten. 

Via zijn banden met de TriGlobal onderneming ontbreekt een link met Rusland net zo min bij Giuliani als bij Flynn. De clientèle van TriGolbal strekt zich tot ver in het Kremlin uit, terwijl een van de leden van de adviesraad ervan wordt genoemd als adviseur van Poetin. 

Ekim Alptekin 

Giuliani is een van de onderwerpen rond de Russian/Turkish Connection voor onderzoeksjournalisten met iets meer middelen (dan waar ik zelf over kan beschikken …) om de tanden in te zetten. Mocht Zembla het liever dichter bij huis zoeken dan is de zojuist genoemde, enigmatische Ekim Alptekin echter ook een optie. 

De Turkse overheid benoemde Alptekin tot voorzitter van de Turks-Amerikaanse handelsorganisatie TAIK, terwijl zijn banden met Trumps team verder gaan dan alleen Flynn. Bovendien heeft hij evenals Flynn en Giuliani interessante contacten in Rusland. Dat was eerder al bekend, maar de website van Politico voegde daar onlangs nog aan toe dat hij samen met de Rus David Zaikin de basis legde van twee Turkse lobbyorganisaties in de VS. Zaikin is niet zomaar een Rus, maar een die goed de weg weet in politiek Moskou.   

Over Alptekin verscheen een waardeloos artikel in NRC Handelsblad. De twee NRC-journalisten leken, ongehinderd door enige kennis van zaken, vooral Alptekin te willen behagen. Koud kunstje voor Zembla om dat beter te doen.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijve van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)