1. Theo Francken is niet zomaar iemand. Het is een politicus, iemand die een belangrijke machtspositie bekleedt in onze samenleving en die haast dagelijks een platform krijgt in de media. De vertegenwoordiger van- en eindverantwoordelijke voor een beleid dat op zijn zachtst gezegd omstreden is. Het is volstrekt normaal dat tegen een machthebber actie gevoerd wordt door activisten of mensen met een andere mening. Dat is geen beperking van de vrije meningsuiting, maar net een daad van vrije meningsuiting.
2. Als er iemand is die de vrije meningsuiting aanvalt, is het Theo Francken wel. Tijdens vorige lezingen van Theo Francken werden journalisten onder druk gezet om de zaal te verlaten door de organisatoren van de lezing. Die organisatoren verklaarden dat te doen op vraag van Francken zelf. Theo Francken vangt ook zijn lezingen vaak aan met de vraag ‘Zijn er journalisten in de zaal?”. Als iemand in de hoedanigheid van staatssecretaris en in het bijzijn van een stevige veiligheidsdienst zoiets vraagt, is dat lang geen onschuldige vraag. Het is een vorm van intimidatie.
Niet alleen journalisten worden overigens geweerd uit de lezingen van Francken. Bij DeWereldMorgen.be hebben we weet van minstens één gewone burger die preventief, en in samenwerking met de organiserende universiteit, het verbod kreeg om de lezing bij te wonen.
Tot slot is het ook vermeldenswaard dat Theo Francken op sociale media kritische stemmen vaak blokkeert, zelfs als ze hem nooit rechtstreeks benaderen via die sociale media. Dat is het volste recht natuurlijk van Theo Francken. Maar een kampioen van de vrije meningsuiting of het debat kan je hem wel niet noemen natuurlijk.
3. De rector van de VUB, Caroline Pauwels, tweette naar aanleiding van de annulatie van de lezing van Francken: “Ik betreur dat het debat met @FranckenTheo geannuleerd werd. VUB staat voor vrij onderzoek. Voor woord en wederwoord. Onaanvaardbaar.” Pauwels haalt hier nogal wat zaken door elkaar. Ten eerste hebben de lezingen van Francken weinig van doen met “vrij onderzoek”. Het is niet meer of niet minder dan een propagandacampagne voor zijn beleid. Een propagandacampagne die trouwens gekenmerkt wordt door een hoog gehalte aan éénrichtingsverkeer. Het is politiek op het niveau van een regeringsmededeling. Met haast geen mogelijkheid tot tegensprekelijkheid.
4. De “wetenschappelijke waarde” van Franckens lezingen zijn bijzonder discutabel. Soms grenzen ze aan desinformatie. Twee voorbeelden. Tijdens de lezing van 23/3 in Gent beweerde Francken dat de terroristen die hun aanslag pleegden in Zaventem vluchtelingen waren. Dat klopt niet. In een lezing aan de KULAK stelde Francken dan weer dat het tot stand komen van het EVRM een reactie was op de communistische dreiging na de Tweede Wereldoorlog. Francken repte met geen woord over het fascisme en het nazisme. Een op zijn zachtst gezegd historisch betwistbare stelling. Verder werd ook de stelling verdedigd dat het discours rond mensenrechten “te ver is doorgeschoten” en aan herziening toe is. Is de universiteit de plaats waarin dit soort vertoog een plaats verdient, zonder duchtig wederwoord?
5. De vrijheid van meningsuiting en het debat zijn inderdaad belangrijk in een democratie, maar in tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt zijn ze niet heilig. Meningen en debatten zijn altijd begrensd en er vindt een voortdurende machtsstrijd over die begrenzing plaats. Zou de VUB een lezing zonder tegenspraak toelaten van iemand die de stelling verdedigt dat vrouwen inferieur zijn of dat de holocaust niet heeft plaatsgevonden? Of van iemand die beweert dat klimaatopwarming een leugen is? Of dat roken gezond is? Ik mag hopen van niet. Het debat is altijd begrensd, en maar goed ook. De strijd om waar die grenzen liggen is de democratische strijd bij uitstek. Niet één debat onmogelijk maken, maar het debat omtrent de grenzen van het debat onmogelijk maken is waar de democratie hapert. In die zin is de rol van VUB-rector Caroline Pauwels bedenkelijk, in plaats van politiek geëngageerde studenten te steunen, criminaliseert ze hen liever.
