We spraken alvast twee organisaties die besloten hebben om een klacht in te dienen bij het Grondwettelijk Hof. De Liga voor de Mensenrechten en het advocatencollectief Progress Lawyers Network. “De wetswijziging is in strijd met de fundamentele democratische rechten, zorgt voor willekeur en schendt de Grondwet”, klinkt het bij hen. Ze hebben zes maanden de tijd om de klacht neer te leggen.

Klachten bij het Grondwettelijk Hof

Liga voor Mensenrechten

Jos vander Velpen van de Liga voor Mensenrechten was van in het begin al ferm. Deze wet is veel te vaag en heeft een enorme elastische draagwijdte. Het zal zorgen voor rechtsonzekerheid en willekeur, vreest hij.

Met welke argumenten stapt de Liga voor de Mensenrechten naar het Grondwettelijk Hof?

Recht om in beroep te gaan

“Eén van de belangrijkste argumentatiepunten is dat deze wet geen volwaardig rechtsmiddel gunt. Dat is normaal gezien gegarandeerd door het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. Nu heb je theoretisch recht om in beroep te gaan tegen de deportatie bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen maar DVZ kan je ondertussen toch al het land uitzetten ondanks het aangetekende beroep. Je kan dan in het buitenland het beroep verderzetten. Maar het risico is groot dat je niet meer gehoord wordt”

“Daarbij aansluitend is ook het feit dat de mensen zelf niet meer de kans hebben om echt gehoord te worden. Vroeger was dat wel het geval bij de Commissie van Advies en dat valt nu volledig weg. Men kan nu nog hooguit een briefje schrijven naar Brussel. Maar daar moet geen rekening mee gehouden worden en dat is ook niet wat men juridisch bedoelt met iemand hoorrecht geven”, zegt Vander Velpen

Dubbele straf

“Een tweede argument dat we gaan uitwerken is de kwestie van de dubbele straf. De wet Onkelinx is er destijds gekomen omwille van de strijd tegen deze dubbele straf (nvdr. de ene burger krijgt enkel straf voor het gepleegd misdrijf terwijl de andere burger ook nog bestraft kon worden met uitzetting). We zullen die wet Onkelinx opnieuw uitpluizen om dat principe van de dubbele straf scherp te stellen, verklaart Vander Velpen.

Vage begrippen

“Een derde argument zijn de vage begrippen die gehanteerd worden in deze wet. Een wet moet helder opgesteld worden zodat de mensen de draagwijdte en de inhoud kennen en hier is dat niet het geval. Men spreekt van deportatie op basis van reden van openbare orde en veiligheid. Dat zijn zeer elastische begrippen, dat schept grote rechtsonzekerheid en kan leiden tot willekeur. De wet kan breed geïnterpreteerd en toegepast worden en is nu niet beperkt tot mensen die zich bezondigd hebben aan terrorisme of zware misdaden.”

Er bestaat ook het principe waarbij men verworven rechten niet op een dramatische manier mag terugschroeven. Dit en nog andere juridische middelen zullen we verder uitwerken voor onze klacht”, aldus Vander Velpen.

Wanneer dienen jullie de klacht in? 

“We willen onze klacht zorgvuldig in elkaar steken en helemaal juridisch op punt stellen. Zodra we ermee klaar zijn dienen we die in”, besluit Vander Velpen

Progress Lawyers Network

Bij Progress Lawyers Network bereidt Rigtje Jeeninga samen met een collega de klacht voor het Grondwettelijk Hof.

Waarom willen jullie als Progress Lawyers Network de wet aanklagen?

“De nieuwe vreemdelingenwet bevat zeer vage en verregaande maatregelen waardoor de impact van de wet veel verder gaat dan enkel het bestrijden van terrorisme, zoals de wetgever ons wil doen laten geloven. Misbruik van de wet ligt op de loer.”

“Eind februari werd in De Morgen onze open brief ‘Geen tweederangsburgers in onze democratische rechtsstaat‘ gepubliceerd waarin de disproportionaliteit van de wet en ook het gebrek aan doeltreffendheid werd uitgelegd. Het is immers al meer dan eens gebleken dat grenzen voor échte terroristen geen bezwaar zijn; aanslagen kunnen perfect vanuit het buitenland gepland worden.

“De open brief werd ondertekend door meer dan 170 organisaties en personen. Hieruit blijkt dat het maatschappelijk draagvlak voor verzet tegen de wetswijziging zeer groot is. Naar aanleiding hiervan is Progress Lawyers Network door verschillende organisaties benaderd om beroep aan te tekenen tegen de wetswijziging”, aldus Jeeninga.

 Welke aspecten van de wijzigingen in de vreemdelingenwet gaan jullie aanklagen?

Openbare orde

“Ten eerste wordt het begrip ‘openbare orde’ niet gedefinieerd in de wet waardoor het onduidelijk is wat hieronder precies moet worden verstaan. Een poetsvrouw die in het zwart werkt bijvoorbeeld verstoort volgens de rechtspraak ook de openbare orde, mensen die beticht worden van een schijnhuwelijk komen bijvoorbeeld ook in het vizier van deze disproportioneel zware maatregel.”

“De nieuwe vreemdelingenwet maakt bovendien een onderscheid tussen een ‘gewone’ reden van openbare orde, ernstige en dwingende redenen van openbare orde. Het verschil tussen deze gradaties van openbare orde is niet bij wet bepaald, het is dus aan de Dienst Vreemdelingenzaken om dit verder te interpreteren.”

“De vaagheid van de wet leidt tot willekeur en dit is in strijd met de Grondwet; een wet moet duidelijk omschreven zijn en mag niet tot rechtsonzekerheid leiden.”

Vermoeden van onschuld

“Daarnaast kan het verblijfsrecht worden ingetrokken als er nog maar een vermoeden is van een schending van de openbare orde. Tot nu toe was het zo dat van iemand die werd verdacht van een misdrijf (terroristisch of niet), vermoed werd onschuldig te zijn tot het tegendeel was bewezen. Indien bewijzen werden gevonden, volgde er een veroordeling anders werd men vrijgesproken. Deze beslissing werd genomen door een rechter en er was hoger beroep mogelijk.”

“Door deze wetswijziging kan de Dienst Vreemdelingenzaken, als onderdeel van de uitvoerende macht, beslissen om iemand het land uit te zetten, zonder dat er sprake is van een veroordeling. En aangezien het beroep bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen de deportatie niet opschort, zal de betrokkene zich achteraf vanuit het buitenland moeten verdedigen. Het beroep zal dan in een groot aantal van de zaken niet verder worden behandeld. Dat is in strijd met het recht op toegang tot de rechter en de rechten van de verdediging.” 

“Kortom, belangrijke pijlers van de rechtsstaat worden door de wetswijziging onderuit gehaald, o.m het gelijkheidsbeginsel, de scheiding der machten, het vermoeden van onschuld, het recht op toegang tot de rechter en een eerlijk proces. Dit mogen we als democratische rechtsstaat niet laten gebeuren”, besluit Jeeninga. 

Infosessies in verschillende steden

“Deze wet is ondemocratisch en een uitholling van de rechtstaat”, vinden de activisten die zich daarrond organiseren in verschillende steden. In Antwerpen hebben ze in samenwerking met middenveldorganisaties reeds een infosessie georganiseerd over deze wet.

 Er staan in mei infosessies gepland in Gent en Brussel. De bedoeling is om die infosessies overal in het land te organiseren om de gemeenschappen rond deze wet te mobiliseren. Ze werken op lange termijn naar de verkiezingen toe. Ze willen de partijen ter verantwoording roepen die voor deze wet hebben gestemd en hen vragen stappen te ondernemen om deze wet in te trekken.