Persoonsgebonden financiering is het paradepaardje van deze Vlaamse regering. De financiering financiert geen zorginstellingen meer die zorg verlenen, maar geeft de middelen aan de zorgbehoevende die hiermee zorg kan inkopen. Op het eerste is hier niets mis mee. De cliënt/patiënt maakt een keuze op basis van zijn zorgbehoeften. Hopla en er zijn zogezegd geen wachtlijsten meer. Er werd echter een fundamentele ommezwaai doorgevoerd die problemen creëert en ze niet oplost. Problemen voor zowel het zorgpersoneel als voor de zorgbehoevenden.

De zorg volgens marktprincipes zeg maar

Door vele instellingen werd voor de cliënt een degelijk multidisciplinair zorgtraject uitgetekend en aangeboden op het moment dat hij of zij op intake kwam. Dit traject vormde één geheel van verpleging, verzorging, kine, psycho-sociale hulp, animatie enz. De planning van het nodige personeel werd daar op afgestemd. Instellingen bevinden zich nu in de onzekerheid en het personeel met hen. Ik ga niet in op recente ontslag dossiers of dreigende ontslagen, wegens het feit dat het shoppen van de cliënt ofwel niet meer ofwel bij een andere “dienst” of “zorger” kan gebeuren. Het is meer dan een tijdelijk liquiditeitsprobleem. Instellingen moeten inderdaad wachten op hun centen die niet meer van de subsidiërende overheid maar van de zorgbehoevende komen. De onzekerheid zet zich echter door want voor de toekomst is de instelling onzeker. De relatie met het personeel dreigt te veranderen. Soepele inhuring in plaats van een contract van bepaalde door. Worden de instellingen binnenkort draaischijf van interimwerknemers of -om het met een modeterm te zeggen- de “uber” zorgplatformen ? Het systeem van persoonsgebonden financiering versterk ook de vermarkting van de zorg die al een tijd bezig is. De koers naar de laagste arbeidsvoorwaarden is reeds geruime tijd bezig, zowel wat verloning als werkdruk betreft. Instellingen die hun personeel goed behandelen dreigen uit de markt geprezen te worden. Het is niet voor niets dat de Collectieve ArbeidsOvereenkomst voor de zorgsector zo lang op zich laat wachten. De patroons leggen niets op tafel bij de onderhandelingen met de vakbond. En dit al sinds eind 2015. Het personeel wil zekerheid en waardering.

Het ene rugzakje is het andere niet

De persoonsgebonden financiering geeft een budget aan de zorgbehoevende. De zorgbehoevende krijgt volgens zijn zorgprofiel, dat is juist, maar de sociale toestand van de ene zorgbehoevende is niet dezelfde als van de andere zorgbehoevende. Sommigen hebben een betere financiële situatie dan anderen. Je ziet het al komen. Hoeveel zorg koop ik (een klein deel van het budget mag ook vrij besteed worden) en van welke kwaliteit. Het lijkt de supermarkt met merkproducten en “witte” producten wel. De zorginstelling was/is de grote gelijkmaker. Wie in de instelling werd opgenomen kreeg het nodige pakket. Het zelfbeschikkingsrecht van de cliënt is enorm belangrijk, maar dan moeten de voorwaarden aanwezig zijn om dit te kunnen uitoefenen. Ofwel, voldoende financiële middelen om de prijs van de zorg te kunnen betalen. Ofwel, en dit is de beter optie, toegang tot instellingen die zorg verlenen. Ik wil niets afdoen van de mondigheid van de cliënt, maar het is onderzocht dat een cliënt zonder netwerk eenzaam en machteloos wordt in een zorgsituatie. De persoonsgebonden financiering dreigt dit te versterken. De onafhankelijke deskundigheid van de sociale dienst, om zorg te sturen, is uit de zorg gehaald. Zal men van er “verkopers” van maken ? Voor de omgeving van de cliënt zal de keuzestress alleen maar toenemen. De relatie van de zorgbehoevende met zijn omgeving wordt eigenlijk verziekt. Het financiële dreigt voor rijk en arm centraal te staan. Een menselijke relatie tussen familieleden of vrienden is slechts mogelijk als er geen afhankelijkheid is van de ene tegenover de andere. Daarom moet zorg een recht zijn voor elke mens.

Getekend: Rik Vancoillie, een bezorgde maatschappelijk assistent en een verontwaardigde syndicalist.