Analyse, Nieuws, Europa, Politiek -

De strijd om het Elysée is begonnen

De Fransen trekken deze lente naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. De eerste ronde zal plaatsvinden op 23 april. De twee kandidaten die de meeste stemmen achter zich krijgen, zullen het onder elkaar uitvechten in een tweede ronde op 7 mei. Een maand later volgen ook de verkiezingen voor het Franse parlement. Na de uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen, de keuze van het Verenigd Koninkrijk voor de Brexit en de steile opkomst van extreemrechts in Europa, kijkt de wereld nauwgezet toe.

woensdag 5 april 2017 16:23
Spread the love

Officieel dingen er op 23 april 11 kandidaten mee voor het hoogste ambt in Frankrijk, maar volgens veel waarnemers was het lang een uitgemaakte zaak dat de kandidate van het extreemrechtse Front National (FN), Marine Le Pen, de meeste stemmen achter haar naam zou krijgen.

Tot nu toe stond ze met haar islamofobe en anti-Europese platform in alle peilingen voor. In dat geval is het geijkte scenario dat heel democratisch minnend Frankrijk zich in de tweede ronde zal scharen achter de kandidaat die in de eerste ronde als tweede uit de bus komt in een poging te beletten dat Le Pen het ook effectief tot eerste vrouwelijke presidente van Frankrijk schopt. De vraag is dan: wie zal de tegenstander van Le Pen worden in de tweede ronde?

In de laatste week van maart is media-lieveling Emmanuel Macron in de peilingen tot op gelijke hoogte als Le Pen opgeklommen. De beschuldigingen van corruptie tegen het FN en het gemediatiseerde bezoek van Marine Le Pen aan de Russische president Poetin, lijken dan een smet te hebben geworpen op haar onoverwinnelijke aura. Toch lijkt het quasi vast te liggen dat ze met de FN-slogan ‘Frankrijk voor de Fransen’ vlot de tweede ronde van de presidentsverkiezingen zal halen, of het nu als eerste of tweede verkozene is.

François Fillon

Gezien de algemene ontevredenheid bij de bevolking over de regering van uittredend president François Hollande van de Parti Socialiste (PS), was de kandidaat van de gevestigde centrumrechtse oppositiepartij Les Républicains (LR) voorbestemd om Le Pen het vuur aan de schenen te leggen.

De primaire (voorverkiezingen) in november 2016, die moest bepalen wie de rechtse presidentskandidaat zou worden, leverde echter niet het verwachte resultaat op: noch de betrouwbare establishment-kandidaat Alain Juppé, noch ex-president Nicholas Sarkozy, behaalde de overwinning. In plaats daarvan werd de uiterst conservatieve voormalige eerste minister François Fillon tot de verkiezingskandidaat van politiek rechts gebombardeerd.

Het platform waarmee hij de kiezers in april en mei wil overtuigen is gebaseerd op het herstel van de autoriteit van de staat, de bekrachtiging van de ‘republikeinse’ waarden en een neoliberaal binnenlands beleid. Zo wil hij de vermogensbelasting afschaffen en 12 miljard euro extra uitgeven aan veiligheid, defensie en justitie. Hij wil ook de pensioenleeftijd optrekken tot 65 jaar, de 35-urenweek afschaffen en drastisch besparen op het sociale welvaartssysteem.

Wat het buitenlands beleid betreft is hij gekant tegen de huidige anti-Rusland hype. Als praktiserende en strenge katholiek, kan Fillon rekenen op de steun van katholiek rechts (dat in 2012-2013 nog op straat kwam tegen het homohuwelijk). Fillons voorstellen om medisch begeleide voortplanting te beperken tot heteroseksuele koppels en het draagmoederschap te verbieden, hebben in Frankrijk geleid tot een publiek debat over de stigmatisering van homoseksuele en lesbische koppels.

Eind januari werd Fillons electorale campagne geconfronteerd met een kink in de kabel. Het weekblad ‘Le Canard Enchainé’ kwam voor het eerst op de proppen met beschuldigingen van verduistering van publieke fondsen. Fillon, die de reputatie had een heilig boontje te zijn, bleek zijn vrouw al jaren een rijkelijk salaris uit te betalen als zijn assistent. Aangezien bekend is dat ze thuis blijft om voor de kinderen te zorgen, worden er vraagtekens geplaatst bij het bestaan van dat assistentenwerk. Fillon bleek ook zijn zoon en zijn dochter een loon uit te betalen voor verdiensten die in twijfel getrokken worden.

Een cynicus zou kunnen stellen dat dit tenminste zijn toewijding aan de familiewaarden laat zien, maar het spreekt vanzelf dat de onthullingen Fillons kansen aanzienlijk hebben aangetast. Ondanks de nog steeds aanhoudende media-campagne en het fraude-onderzoek dat tegen hem geopend is, besloot Fillon om de strijd voor het presidentschap niet op te geven.

Benoît Hamon

De hele heisa rond Fillon kwam als een godsgeschenk voor de Parti Socialiste, die haar op voorhand totaal verloren gewaande kansen plots en onverwachts zag stijgen. Het enige wat nog ontbrak was een stevige kandidaat. De entourage van Hollande had de president er alvast van kunnen overtuigen om zich een vernedering te besparen en af te zien van een gooi naar een tweede termijn.

De primaire van de socialisten vond plaats eind januari. Net zoals bij de rechtse voorverkiezingen leverde ze niet het verwachte resultaat op. De gedoodverfde winnaar en premier onder Hollande, Manuel Valls, moest het afleggen tegen de tamelijk kleurloze, weinig bekende Benoît Hamon. De opkomst voor de PS-primaire was laag. Veel leden zijn gedesillusioneerd omdat de uittredende regering alle electorale beloftes van Hollande liet varen en ijverig de rechten van de werkende klasse ondermijnde.

Hamon kon met zijn linkse kritiek op dit beleid profiteren van de ontevredenheid onder PS-leden. Hij trekt deze lente naar de kiezer met een pro-Europees, anti-bezuinigingsprogramma en als de kandidaat die de sociale zekerheid wil redden. Het opvallendste element in Hamons platform is de entree op het Franse politieke toneel van het ‘universeel basisinkomen’, een idee dat in verschillende andere Europese landen reeds in de mode is. Het ziet er echter niet naar uit dat dit idee potten zal breken in Frankrijk.

Verder wil hij de presidentiële ambtstermijn verlengen van 5 tot 7 jaar en vindt hij dat er geïnvesteerd moet worden in een duurzame energietransitie. Benoît Hamon kan rekenen op de steun van Yannick Jadot, de leider van de groene partij Europe Écologie Les Verts, die zijn eigen kandidatuur voor de presidentsverkiezingen op 23 februari introk. Alles wijst erop dat de PS sowieso afgestraft zal worden in de verkiezingen.

Hamon lijkt met zijn kritiek op het huidige, door zijn eigen partij uitgedachte beleid, niet de man te zijn die de meubelen zal redden bij de PS. Hij wordt bovendien langs twee kanten belaagd door meer charismatische kandidaten. Aan de linkerzijde van het politieke spectrum is er Jean-Luc Mélenchon, de vertegenwoordiger van de ‘radicaal’ linkse beweging La France Insoumise. En dan is er nog de populaire, onafhankelijke “noch links, noch rechts”-kandidaat Emmanuel Macron.

Emmanuel Macron

Als boegbeeld van zijn in april 2016 opgerichte eigen partij En Marche! staat de energetische liberaal Macron momenteel hoog in de peilingen. Macron heeft nog nooit een verkozen ambt bekleed, maar in 2014 werd hij als technocraat wel benoemd tot minister van Economie, Industrie en Digitalisering onder François Hollande.

Hij bekleedde deze functie 2 jaar. Zijn naam werd in die periode vooral geassocieerd met het promoten van winkelen op zondag en nachtwerk. Hij versoepelde de regels rond het collectief ontslag en versnelde de privatisering van het beheer van regionale luchthavens. In augustus 2016 verliet hij de regering om de lancering van zijn presidentskandidatuur voor te bereiden.

Macron presenteert zichzelf graag als een man zonder politieke geschiedenis en zonder linken, maar met zijn goed geconnecteerd verleden in de civiele administratie, sociale-liberale denktanks en als zakenbankier bij Rothshild en Co, belichaamt hij de wereld van de consultants en de financiële sector. Critici verwijten hem dat hij zich vooral concentreert op zijn imago van dynamische jonge manager, maar dat hij er lang over doet om tot een duidelijk programma te komen.

Hij lijkt geleidelijk aan ultraliberale maatregelen te willen introduceren, die neerkomen op een uitbreiding van de voorstellen die hij presenteerde toen hij minister was. Zo wil hij bijvoorbeeld de werknemersbijdragen voor ziekte en werkloosheidsverzekering afschaffen. Met zijn nauwgezet geprojecteerde imago als een man die boven de politieke partijen staat, en die zowel de goede bedoelingen als de technische expertise bezit om een land te besturen, is een overzichtelijk programma misschien minder belangrijk dan connecties.

Op 22 februari kende de voormalige minister van Onderwijs onder een aantal rechtse regeringen (1993-1997), François Bayrou, zijn officiële steun toe aan Macrons kandidatuur. Zowel de economische (neoliberale) elite als de rechterzijde van de Parti Socialiste voelen zich sterk aangetrokken tot de man. Hij lijkt een beetje de onofficiële establishment-kandidaat van de Parti Socialiste te worden.

Ook de Franse reguliere media lijken hun hoop gesteld te hebben op de zogenaamde ‘man van het centrum’ om extreemrechts tegen te houden. Hij garandeert echter een voortzetting van het huidige sociaal-economische en financiële beleid dat net aan de basis ligt van het verzuurde ongenoegen waar extreemrechts op teert.

Jean-Luc Mélenchon

De oprichter van de Parti de gauche (PG) en de linkse presidentskandidaat, Jean-Luc Mélenchon, kan rekenen op de ontevredenheid bij het progressieve electoraat over de Hollande-regering en zijn oratorisch talent om een pak stemmen te recupereren. Momenteel staat hij hoger in de peilingen dan Benoît Hamon.

Hij beweert een einde te willen stellen aan het presidentiële systeem van de Vijfde Republiek en haar cultuur van voorrecht. Daartoe wil hij een vergadering bijeen roepen die een nieuwe grondwet moet opstellen. Hij wil de belastingen reorganiseren, zodat de rijkdom beter herverdeeld wordt en promoot een transitie naar duurzame energie.

Hij wil Frankrijk ook terugtrekken uit de EU-verdragen en discussiëren met andere Europese progressieven over het veranderen of verlaten van de EU. Het doel is de invoering van een sociaal en solidair Europa. In tegenstelling tot de conventionele Hamon verzet Mélenchon zich tegen het huidige anti-Rusland beleid en vindt hij dat Frankrijk uit de NAVO moet stappen.

De Franse media worden momenteel volledig opgeslorpt door de verkiezingsstrijd. Voorspellingen over een zeer hoge score voor extreemrechts zijn alomtegenwoordig. Maar peilingen slaan niet altijd de spijker op de kop. Kijk maar naar Nederland, waar populistisch rechts een nederlaag leed. De kiezers hebben in ieder geval het laatste woord.

Soetkin Van Muylem is stafmedewerker van Vrede vzw

take down
the paywall
steun ons nu!