Tijdens een actie aan het ministerie van justitie formuleerden betogende advocaten de volgende eisen:
- weigering van elk systeem dat er op neerkomt dat de financiering van pro deo juridische bijstand door de rechtzoekende zelf moet worden gedragen;
- oprichting van een Fonds voor Juridische Bijstand met een vast overheidsbudget;
- afschaffing van de forfaitaire bedragen in de nieuwe wet;
- verlichting van de administratieve vereisten voor pro deo advocaten.
Juridische bijstand voor personen met een laag inkomen die zich geen advocaat kunnen permitteren – de pro deo advocaat – werd tot voor kort door de Belgische staat gefinancierd. De federale regering Michel (CD&V, Open Vld, N-VA en MR) heeft op 1 september 2016 een nieuwe wet ingevoerd die juridische bijstand voortaan betalend maakt. De advocaten protesteren tegen de concrete gevolgen van deze nieuwe wet:
- de verplichte bewijslast voor het aantonen van het inkomen wordt administratief fel bemoeilijkt, wat vooral mensen raakt die reeds in een kwetsbare situatie leven;
- volledig gratis juridische bijstand wordt in feite afgeschaft; ieder getroffen persoon moet in ieder geval 20 euro betalen per pro deo advocaat en 30 euro per aangesproken gerechtelijke instantie, wat in geval van complexe procedures snel kan oplopen;
- advocaten die pro deo opdrachten aanvaarden worden pas een volledig jaar na de geleverde prestaties uitbetaald en hebben geen enkele garantie wat het bedrag van de betaling zal zijn.
Volgens de advocatenorganisatie Syndicat des avocats pour la démocracie veroorzaakt de nieuwe wet dat veel meer mensen geen toegang meer hebben tot juridische bijstand en de moed verliezen om hun rechten nog te laten gelden voor justitie.
Een twintigtal organisaties waaronder de Association syndicale des magistrats hebben omwille van deze bezwaren tegen de nieuw wet beroep aangetekend bij het Grondwettelijk Hof op 16 januari 2017.
