Het gaat allemaal over mij, moet Donald Trump nu terecht denken. Het valt inderdaad moeilijk te ontkennen dat Trump momenteel de meest besproken persoon op deze aarde is. Ongetwijfeld is dat niet enkel heel bevredigend voor de man zelf, maar ook voor zijn critici. De naam Trump wordt meestal in de negatieve zin gebruikt en dat geeft zijn critici hoop. Ze denken dat er op die manier een bewustzijn wordt gecreëerd en dat Trump zo overwonnen zal worden.
Sommigen beweren nu al dat de neergang van Trump is ingezet en dat hij zijn termijn niet zal uitzitten omdat hij afgezet of zelfs vermoord zal worden. We kunnen de toekomst helaas niet voorspellen. Dat is echter geen excuus om onze wensen voor werkelijkheid te nemen, want dat zal alleen tot grote nederlagen leiden.
We moeten erkennen dat de communicatiestorm rond Trump een emotionele grond heeft. Het gros van de reacties op wat Trump zegt en doet wordt gedreven door woede en verontwaardiging. Dat is zeer begrijpelijk en ik deel die gevoelens ook. Het is moeilijk om niet kwaad en emotioneel te worden wanneer je ziet hoe families verscheurd worden, kinderen geboeid en gedeporteerd worden en mensen sterven in een ver land omdat ze uitgewezen werden. Toch moeten we een grip op onszelf krijgen, want met woede en verontwaardiging alleen zullen we er niet geraken. We moeten strategieën ontwikkelen omtrent hoe we omgaan met Trump en zijn kleine kompanen die overal, en zeker in Europa, opduiken.
Zolang ons antwoord emotioneel blijft, en het debat terugvalt op morele tautologieën, zal het moeilijk zijn om het kader te schetsen voor een strijd tegen Trump en zijn bondgenoten. Uiteindelijk zullen de emoties minder fel worden en zal onze woede bekoelen. Wat nu aanzien wordt als gruwel zal genormaliseerd worden en triviaal worden. Nieuwe, concrete feiten zullen het door emoties gedreven verzet dwingen om zich terug te trekken en terrein prijs te geven. Dat is het gevaar dat schuilt in het terugvallen op emo-politiek om het rechtspopulisme te stoppen: we zullen snel uitgeput raken.
Het is van het grootste belang om Trump en zijn motieven op een rationele manier te begrijpen. Vooral omdat Trump zelf niet handelt vanuit emotionele motieven of verontwaardiging. Trump heeft een plan. Het is aan ons om dat plan te ontcijferen en te begrijpen, en zo de verschillende dimensies ervan te onderscheiden.
Het project van Trump heeft twee grote doelstellingen. Ten eerste, het vrijwaren van de Amerikaanse hegemonie op een globale schaal en, ten tweede, het beschermen van de WASP ( witte, Angelsaksiche en protestantse) hegemonie in de Verenigde Staten. Om die doelstellingen te bereiken moet Trump de spelers aanvallen die deze hegemonieën bedreigen. Op het globale niveau is China de belangrijkste vijand, op het thuisfront zijn dat de Latino’s en de Afro-Amerikanen. Trump zal deze doelstellingen echter nooit letterlijk benoemen. Hij verpakt ze in een nationalistisch, populistisch en vooral islamofoob vertoog. Hoewel de Amerikaanse hegemonie niet bedreigd wordt door moslims, is het aanwakkeren van islamofobie de perfecte manier om ten strijde te trekken tegen China en de latino en zwarte gemeenschap. Laat me even uit de doeken doen waarom dat zo is.
Het is de positie van China die de globalisering kenmerkt waartegen Trump ten strijde wil trekken. China is de enige macht die een echte bedreiging vormt voor de Amerikaanse hegemonie. De Chinezen zelf zijn steeds pragmatisch genoeg geweest om zichzelf niet voor te doen als uitdager of tegenstrever van de Amerikaanse hegemonie. Maar objectief bekeken, zowel vanuit economisch als geopolitiek oogpunt, zal de exponentieel groeiende macht van China ertoe leiden dat de Amerikaanse hegemonie zal uitgedaagd worden. En dat inzicht beroert de Amerikaanse strategen al jaren. Trump ziet zichzelf als de man die dit probleem eindelijk zal aanpakken.
Ondanks het feit dat de spanning met China oploopt, en dat zowel Amerikaanse als Chinese militaire leiders verkondigd hebben dat de kans op een confrontatie in de Chinese Zuidzee niet kan uitgesloten worden, denk ik niet dat dit snel zal gebeuren. Het is de spanning met Iran die tot een snelle militaire escalatie kan leiden.
Een confrontatie met Iran ligt veel meer in de lijn van het islamofobe discours dat heerst onder de nieuwe machthebbers in Washington. Bovendien is een aanval op Iran een prioriteit voor zowel Israël als Saudi-Arabië. Israël en Saudi-Arabië zijn, samen met India, de meest enthousiaste supporters van de nieuwe Amerikaanse president. Zowel de Israëli’s als de Saoedi’s zullen lobbyen bij Trump om Iran aan te vallen. Poetin zal hem proberen te overtuigen om dat niet te doen. Wat de uitkomst zal zijn weten we niet.
Een oorlog met Iran is echter het meest waarschijnlijke scenario de komende twee jaar. Het verborgen motief van Trump en de zijnen achter een oorlog in Iran, is de macht breken van China. Een aanval op Iran zou immers leiden tot olieprijzen die uit de pan swingen, en dat zal een globale recessie inluiden en die globale recessie is ideaal voor de protectionistische politiek van Trump. Het is tegelijk het beste middel om de ruggengraat van de Chinese industrie te breken.
Eén ding is zeker, Trump zal uiteindelijk ten oorlog trekken omdat hij oorlog nodig heeft om zijn doelstellingen te bereiken. Het slechte nieuws is dat de Verenigde Staten militair gezien niet kunnen verslagen worden door Iran of China, en zelfs niet door Rusland. De enige manier waarop Trump kan verslagen worden is door verzet binnen de Verenigde Staten, door het Amerikaanse volk. Het is op dit punt dat de strijd voor burgerrechten in de Verenigde Staten een enorm geopolitiek gewicht krijgt.
Om het gevecht voor burgerrechten gaande te houden, moet de inzet duidelijk zijn. Net zoals op het globale niveau, surft Trump ook binnenlands op de golven van populistische islamofobie om burgerlijke vrijheden en mensenrechten in te perken. Dat zal hem later in staat stellen om Latino’s en Afro-amerikanen te vervolgen, dat is zijn echte doel. Ook om hierin succesvol te zijn, zal Trump een oorlog nodig hebben. In oorlogstijd kan hij dan een noodtoestand uitroepen en meer macht naar zich toetrekken. Hij kan het verzet delegitimeren door het te bestempelen als verraad en als zijnde onpatriottisch. De buitenlandse oorlogsagenda zal de binnenlandse anti-democratische agenda versterken. En hoe zwakker het systeem van ‘checks and balances’ zal zijn, hoe meer oorlogen kunnen ontketend worden.
Het verzet in de Verenigde Staten moet gepolitiseerd en helder zijn, in plaats van emotioneel en vaag. Enkel op die manier kan het langdurig en veerkrachtig zijn. We moeten ons er ook van bewust zijn dat we ons niet kunnen beperken tot solidair zijn met de Amerikanen en kwaad zijn op Trump, we moeten ook de strijd aangaan met de mini-Trumps in onze eigen landen. We zullen ook hier geconfronteerd worden met gelijkaardige situaties, dat gebeurt nu al.
Dit jaar zijn er verkiezingen in Nederland, Frankrijk en Duitsland, en die verkiezingen kunnen het Trumpisme in Europa vleugels geven. In België past de N-VA reeds gelijkaardige technieken toe als Trump en de partij droomt van meer. Ze zullen enkel verder aangemoedigd worden door de koude wind die van over de oceaan tot ons waait.
We moeten nadenken over hoe we ons daartegenover zullen verhouden, en we moeten het verzet voorbereiden tegen de aanval op burgerlijke vrijheden en mensenrechten. Net zoals in Washington moeten we de macht ook in onze eigen politieke machtscentra op de nationalisten en de populisten heroveren.
Het is goed dat zoveel mensen zich op dit moment emotioneel betrokken voelen. Maar laat één ding duidelijk zijn, dit is niet het moment om politiek te emotionaliseren, wel om emoties te politiseren.
