Rachid Benzine over gemeenschappelijke verhalen in Islam en Christendom
Interview - Arthur Wyns

Rachid Benzine over gemeenschappelijke verhalen in Islam en Christendom

Filosoof Arthur Wyns bracht net een boek uit getiteld ‘Leven met de Ander’, waarin hij de recente vluchtelingencrisis en de effecten die het heeft op Europa onder de loep neemt aan de hand van theorieën en analyses van filosofen, migratie experts en staatsleiders. Hij sprak onder andere met de Franse filosoof en islamkenner Rachid Benzine, in Frankrijk één van de luidste stemmen die pleit voor een verlichting in de hedendaagse Islam.

woensdag 25 januari 2017 11:55
Spread the love

In uw recente lezingen brengt u de oude filosoof Averroës, of Ibn Rushd, vaak ter sprake. Deze 12de-eeuwse islamitische jurist, arts en filosoof vormde een brug tussen de klassieke westerse filosofie en de Islam in het middeleeuwse Spanje, zo stelt u. Iets waar we vandaag evenzeer nood aan hebben. Hoe kunnen we in het huidige angstige Europese milieu leren van Averroës om de plaats van de Islam in Europa vandaag beter te begrijpen? 

Averroës leefde in een periode van omwenteling, een periode van kritisch denken, en een periode van fundamentalisme: zowel religieus, identitair, als politiek fundamentalisme. Die extremen blijken ons vandaag ook weer aan te spreken en een reactie op te roepen. Hoe moeten we hier mee omgaan?

Ik denk dat het belangrijk is te begrijpen dat een erfgoed, een geschiedenis, welke hij ook is, nooit monolithisch is. Dat een traditie pas levend is vanaf het moment dat ze in staat is te dromen en in dialoog te gaan met andere culturen. Dat identiteit m.a.w. een vertelling, een overlevering, is. Zoals Paul Ricoer reeds zij: de narratieve geschiedenis is de geschiedenis die u uzelf vertelt, het is een verhaal. En dit verhaal moet zo groots mogelijk zijn. 

En ik denk wat ons momenteel interesseert, in het licht van de recente gebeurtenissen, is hoe het deel van de bevolking die we moslim noemen zijn plaats kan vinden in het nationale verhaal dat door België zelf wordt verteld. [We moeten werken aan een zeker] respect voor onszelf, een respect voor de ander, en een respect voor de instituties rondom ons. Maar dit respect vereist een parcours van erkenning. Wat zijn echter de elementen van identificatie waarin een jongere van Antwerpen, Verviers, Molenbeek, Wallonië of Vlaanderen zich kan herkennen? 

Zin om samen te leven

Wat is er nodig om de mensen de zin en het verlangen te geven om samen te leven? Mensen leven pas samen op het moment dat men zich een gezamenlijke toekomst kan inbeelden. En om hiertoe in staat te zijn moet men zijn verleden kennen. Het is deze historische en culturele dimensie [van een gezamenlijke geschiedenis] die momenteel afwezig is. Het is via deze historische culturele dimensie dat de mensen zich kunnen identificeren: zelfidentificatie [is nodig] om naar elkaar toe te kunnen groeien. 

Velen brengen hun leven door in een gemeenschap, en merken dat er geen enkele modaliteit aanwezig is met dewelke ze zich kunnen identificeren: er is onvoldoende [gemeenschappelijke] geschiedenis, onvoldoende [gemeenschappelijke] filosofie, onvoldoende [gemeenschappelijke] literatuur. 

En omwille van deze redenen hou ik lezingen over Averroës: om aan te tonen dat het Westen een erfgenaam is van Averroës, dat er Islam aanwezig is in het Westen. En nog meer: dat het Westen aanwezig is in de Islam. Voor iemand als ik die de Koran bestudeert zijn Bijbelse figuren zeer belangrijk, figuren als Abraham, Jezus en Mozes. Met andere woorden: het niet betrekken van de Koran als een element dat zich onderschrijft in de Bijbelse geschiedenis, is een deel van zichzelf [en van zijn geschiedenis als christelijke cultuur] ontkennen. 

Net zoals het mogelijk was de bijbel te vertellen in het oude Mesopotamië, gedraagt de Koran zich op eenzelfde manier tegenover de bijbel, wanneer het de Bijbelse figuren transformeert om hen te ‘Koraniseren’. Deze historische kruisbestuiving tussen de oude Bijbelse en Koran-verhalen vormt een ideologische uitwisseling die zich ontwikkelde met het gebruik van, en omwille van, oude sociale discoursen. Elke tekst bevat andere teksten, subteksten, en het is belangrijk deze andere teksten ook te erkennen en begrijpen. Pas wanneer we deze subteksten, aanwezig rondom ons, erkennen [kan er een gemeenschappelijk verhaal ontstaan en] is er ruimte voor alteriteit.”

‘Leven met de Ander, Filosofische Bedenkingen bij de Recente Vluchtelingencrisis’, is te koop op Amazon.

take down
the paywall
steun ons nu!