Op 13 juli 2015 stapten stRaten-generaal, Ademloos en drie burgers naar de Raad van State. Ze deden dat ‘van moetens’, nadat ze ruim een jaar lang tevergeefs hadden bepleit dat de Vlaamse regering spontaan voor een correct onderzoek van hun alternatief (het Meccanotracé) bij het milieueffectenonderzoek (MER) zou kiezen. 

Seeyou in court 

De actiegroepen hadden in 2014 uitgebreid beargumenteerd – o.a. in een verzoekschrift van ruim honderd bladzijden – dat dit alternatief niet correct meegenomen was in het milieueffectenonderzoek dat plaatsvond in 2013. In het voorjaar van 2015 had de Vlaamse ombudsman hen al gelijk gegeven. Daarop bepleitten de actiegroepen begin juli 2015 hun zaak in het Vlaamse parlement, nadat ze op drie dagen tijd 15.000 handtekeningen hadden verzameld om daar spreekrecht te bekomen.

De actiegroepen voerden aan dat middels zogenaamde ‘remediëring’ van een niet-correct gevoerd milieueffectenonderzoek nauwelijks tijd verloren zou gaan bij de besluitvorming en dat – bij eventuele keuze voor het alternatief – de schop in 2018 in de grond kon gaan.

Maar in dat Vlaamse parlement zei de politieke meerderheid: see you in court! En dus moesten de actiegroepen zich wenden tot de Raad van State, bij wie ze in een verzoekschrift hekelden dat:

(1) hun alternatief niet gelijkwaardig was onderzocht in het milieueffectenrapport, 

(2) dat de MER-coördinator niet onafhankelijk was en 

(3) dat de Vlaamse regering op verschillende manieren de eigen procedures en regelgeving met de voeten trad, o.a. door richtlijnen niet correct publiek te maken, eigen beslissingstermijnen te negeren, enzovoort.

Negatief advies

Deze week bezorgde de Raad van State een negatief advies aan de Vlaamse regering en de Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM). Daaruit blijkt dat de actiegroepen op de hele lijn gelijk krijgen: niet gelijkwaardige behandeling + onderzoekers niet onafhankelijk + wettelijk voorgeschreven procedures door de Vlaamse regering genegeerd.

’t Is niet dat we niet tijdig aan de alarmbel hebben getrokken: we hebben de Vlaamse regering in 2014 al gewaarschuwd voor dit scenario. Twee jaar tijd verloren dus, omdat de regering koos voor de rechtbank in plaats van voor een open dialoog. 

We vinden dit een historisch advies van de Raad van State, dat – maatschappelijk vertaald – zegt aan de Vlaamse regering: geef alternatieven toch een eerlijke kans in plaats van ze weg te schrijven.

Wij en vele anderen met ons hebben het Meccanotracé altijd het ei van Columbus gevonden voor de Antwerpse mobiliteitsproblematiek: goed voor de haven, goed voor het doorgaand verkeer en goed voor de stad, waar meer mobiliteitsruimte komt voor bestemmingsverkeer.

Dat ei krijgt nu hopelijk weer een kans.

Wat nu?

Het gaat om een negatief advies, en nog niet om een definitieve uitspraak.

Logischerwijs zal de Vlaamse regering in de 30 dagen die nu volgen (wettelijk voorgeschreven termijn) haar weerwoord aan de Raad van State bezorgen, een zogenaamde memorie van antwoord. Daarna krijgen de actiegroepen nog eens 30 dagen om daarop te reageren.

En pas daarna – dus ten vroegste vanaf tweede helft maart – volgt een definitieve uitspraak. In de praktijk zal dat niet eerder dan in april zijn.

Laten we die tijd benutten om samen tot een oplossing te komen. Concreet: moge de Vlaamse regering haar energie de komende 30 dagen niet alleen investeren in het weerleggen van wat de Raad van State aanvoert, maar ook samen met de actiegroepen en haar eigen administratie onderzoeken welke nieuwe besluitvormingsweg we kunnen inslaan. Laten we samen kijken naar opties.

Samen consensus zoeken

We horen sommigen nu zeggen: alweer vertraging?

Laten we hierin formeel zijn: vorige week kondigde de Vlaamse regering zelf aan dat voor de Oosterweelverbinding opnieuw een half jaar vertraging erbij gekomen was als gevolg van ‘Dieselgate’: nieuwe berekeningen in het milieueffectenrapport zijn nodig.

Bovendien zit het Oosterweeldossier muurvast na een negatief advies in Zwijndrecht, waarop de BAM reageerde met: misschien stappen we dan zelf wel naar de Raad van State. Is er iemand in Vlaanderen die vindt dat het met het Oosterweeldossier eigenlijk opschiet? Wordt ‘vertraging’ zo bekeken niet een heel erg relatief begrip.

We hebben het uitgerekend en bezorgden de berekening vorig jaar ook al aan de instanties: als de Vlaamse regering het ‘risico’ wil nemen om welwillend naar het alternatief te kijken en daar vandaag mee begint, dan kan dat alternatief er in 2026 liggen, ofwel anderhalf jaar nadat de Oosterweel er zou liggen (zoals vandaag berekend door de regering en BAM). Anderhalf jaar!

Slotsom: laten we deze nieuwe situatie met zijn allen aangrijpen om rond de tafel te gaan zitten en consensus te zoeken over hoe we nu verder kunnen. Waarom niet onder auspiciën van de leefbaarheidsintendant, die er intussen in geslaagd is om de actiegroepen, de overheid en experten samen te laten werken in workshops over het overkappen van de Antwerpse ring?

Het is een open invitatie.

Manu Claeys en Peter Verhaeghe, voor stRaten-generaal

Wim van Hees en Guido Verbeke, voor Ademloos