Is energie te belangrijk om aan niet-ingenieurs over te laten?

Dinsdag 6 december, het Ingenieurshuis verzamelt meer dan 200 mensen voor haar energiedebat in het kader van de klimaatdoelstellingen[i]. Het debat komt ingekort zondag 11 december 18u30 op Actua-TV. Gastvrouw Nancy Vercammen laat de aanwezigen per gsm stemmen op 4 pikante vragen. Hier heb je ze met de uitslag:

• Energie is te belangrijk om aan niet-ingenieurs over te laten 78% JA                 22% NEEN
• Warmtenetten zijn een zinvolle oplossing                                76% JA                 24% NEEN
• Hernieuwbare energie gaat ten koste van onze industrie 36% JA                 74% NEEN
• De vrije markt verhindert de sluiting van de kerncentrales 31% JA                 69% NEEN

Is energie te belangrijk om aan niet-ingenieurs over te laten?

Wat een dubbele vraag. Ik stemde met de minderheid. Jawel, energieproductie gaat over technologische keuzes, die door de ingenieurswereld uitgewerkt wordt. En natuurlijk is energie een uiterst belangrijk gegeven. Laat de elektriciteit wegvallen en het is meteen chaos in onze steden. Daarom gaat het juist iedereen aan. Aan het antwoord op de tweede vraag zie je dat lang niet alle ingenieurs belangeloos denken aan het geheel van onze samenleving, die zuivere lucht en een gezond klimaat wilt. Je merkt dat een belangrijk deel CEO is of hoger kader. Zij zijn in de eerste plaats verknocht aan de winst voor de aandeelhouders. Het zou dus fout zijn, hen vrij spel te geven. Anderzijds is het waar dat de niet-ingenieurs best wel een inzicht zouden hebben in de technologische mogelijkheden om met kennis van zaken te oordelen. Het is aan de werkende mensen en de bevolking om hun stem te laten horen dat zuivere lucht en een gezond klimaat primeert op aandeelhoudersbelangen.

Zijn warmtenetten een zinvolle oplossing?

Hier stem ik mee met de meerderheid. In Denemarken zijn de warmtenetten het sluitstuk om massaal over te schakelen op wind en zon. Huisgezinnen gebruiken zes maal meer energie voor verwarming en warm water dan voor elektrische stroom. Overschot aan stroom van wind en zon wordt gebufferd in warm water. Een besparing op aardgas en op CO2-emissie. Paul Gistelinck van Eandis verdedigt terecht het uitrollen van warmtenetten in Vlaanderen vanuit de visie CO2 verminderen. Merkwaardig genoeg gaat Michel De Paepe van de Universiteit Gent daar heel individualistisch tegen in. “Waar is mijn vrijheid om geheel los van het net zelf energie te produceren?” Enkel rijke mensen kunnen deze individuele investeringen doen. Rekenen op het net is juist een collectieve waarborg voor de meerderheid van de mensen. Net zoals iedereen ook een brandverzekering betaalt, ook al verwacht je niet dat het zal branden.

En warmtenetten voor de industrie? Daar duikt weer op, dat ze dat enkel willen als de prijs van het warmtenet goedkoper is dan de prijs van aardgas stoken. Weer de omgekeerde redenering van wat dient te primeren. Open VLD en NVA brengen in het debat, dat de overheid ‘technologie neutraal’ moet zijn. Dat de vrije markt zal bepalen welke technologie toegepast wordt. Wij willen dat de overheid consequent stelt dat de emissies drastisch naar beneden moeten en dat oplegt. Aan de ingenieurs om daar naar te handelen, ook al is dat niet ‘technologie neutraal’.

Gaat hernieuwbare energie ten koste van onze industrie?

Natuurlijk hoeft dat niet te zijn, mits de nodige investeringen gedaan worden. Technologisch kan dat. Weerom zouden we naar de maatschappelijke kost voor heel de samenleving moeten kijken. Maar een derde van de zaal kijkt eerder naar de centen van de grote bedrijven. De meerprijs voor hernieuwbare energie komt enkel van de investeringen in het begin. Want wind en zon kosten niets. Uranium en olie moet steeds opnieuw betaald worden.

Die grote bedrijven slorpen wel 40% van alle energie op in België. In Antwerpen 78%  en in Gent zelfs tegen de 90%. Zij vragen bevoorradingszekerheid. Zij vragen competiviteit tegenover het buitenland. Daarom willen ze verder met de afgeschreven kerncentrales.  Alex Polfliet van Zero Emissions Solutions merkt fijntjes op dat de kerncentrales de laatste jaren geen voorbeeld zijn van betrouwbare bevoorrading met hun talrijk uitvallen.

Verhindert de vrije markt de sluiting van de kerncentrales?

Ik stem met de minderheid ’ja’. Schiltz van de Open VLD vindt dat het omgekeerd is, juist doordat een groot blok aan elektriciteitsproductie van de kerncentrales op het net komt, is er geen ruimte voor andere spelers en wordt er niet geïnvesteerd in hernieuwbare energie. De NVA pleit ongegeneerd voor het langer openhouden van de kerncentrales, want er zal zeker tegen 2025 onvoldoende geïnvesteerd zijn in vervangcapaciteit. Ongegeneerd, zeg ik, want op 23 november hebben zij samen met CDV, Spa, Open VLD en Groen de klimaatresolutie van het Vlaamse parlement gestemd, waar duidelijk in staat dat alle kerncentrales toe gaan in 2025. Robrecht Bothuyne van de CDV gaat terecht ertegen in. Dat er niet geïnvesteerd wordt in vervangcapaciteit komt door die kerels die zeggen dat hun stem in het parlement maar ‘voor het lachen’ was. In 2003 stemden we reeds dat de kerncentrales gesloten zouden worden in 2025. Maar er is nooit een ‘plan A’ uitgewerkt omdat er meteen over een ‘plan B’ gesproken werd.

En dan zegt Andre Jurres van NPG Energy, ex CEO van Essent, plots dat volgens hem de kerncentrales open zullen blijven, veel langer dan 2025. Omdat er in de regering mensen met visie ontbreken. Omdat nieuwe kerncentrales bouwen quasi onbetaalbaar is. Omdat men langs geen kanten weet hoe men een kerncentrale zou moeten sluiten en ze daarom liever langer open houd. Vreselijk idee. Maar dan bevestigt hij dat een vrije markt die draait op dagprijzen geen lange termijnvisie kan bouwen die over jaren gaat.

Twee besluiten voor mij uit het debat:

We hebben een stevige planning nodig over kernuitstap en invoeren van hernieuwbare energie van wind en zon. Een planning die door de regering  verplicht opgelegd wordt aan alle sectoren, vertrekkend vanuit de klimaatdoelstellingen en het verlangen naar zuivere lucht.

We gaan de werkende mensen moeten mobiliseren om de juiste doelstellingen te laten primeren.

Twee dagen later, donderdag 8 december, organiseerde de Reflectiegroep Energie van De Koninklijke Vlaamse Academie van België een gelijkaardig debat: Haalt Vlaanderen de EU-doelstellingen voor hernieuwbare energie? Ja het is duidelijk dat voor wind en zon het best mogelijk is de doelstellingen te halen als we NU beginnen te investeren. Alle sprekers vroegen aan de overheid een stabiel kader van subsidies aan de sector. Voor biomassa zou zonder subsidie nooit rendabel zijn. Toch zijn de sprekers voor ‘vrije markt’ en tegen regulering. Als openbaar geld van de bevolking besteed wordt, zou die overheid dan niet in naam van de bevolking ook eigenaar moeten zijn?

 Wiebe Eekman, 9 december 2016

[i] Het integrale debat werd opgenomen, u kan het herbekijken op YouTube via volgende link: https://www.youtube.com/watch?v=7PMpDmvln0o