Enkele tientallen organisaties en sympathisanten verzamelden aan de vooravond van de dag voor de mensenrechten op de trappen van het nieuw justitiepaleis in Antwerpen. Eén bezorgdheid overheerst in alle getuigenissen. De besparings- en veiligheidspolitiek van de regering tast de grondrechten aan van de burgers. “We moeten dringend een front vormen om onze basisrechten te verdedigen”, klinkt het.

Verschillende sprekers mochten kort toelichten waarom ze bezorgd zijn.

“Waakzaamheid en stevig protest meer dan ooit harde noodzaak” 

 Paul Pataer voorzitter van de Liga van de Mensenrechten begon zijn uiteenzetting met de noodtoestand na de aanslagen in Frankrijk en hoe politiemensen extra bevoegdheden kregen zonder rechterlijke controle. “De honderden huiszoekingen, huisarresten, administratieve aanhoudingen leverden nauwelijks meer veiligheid op. Maar hebben de rechtsstaat wel verzwakt.“ 

Ook bij ons dromen politici volgens Pataer van een noodtoestand voor de bestrijding van terrorisme en radicalisme. In tussentijd bereiden ze geruisloos allerlei maatregelen onder het mom van meer veiligheid voor.

“Maatregelen als huiszoekingen ’s nachts, uitbreiding van de voorlopige hechtenis, langer bewaren van persoonsgegevens, politie die wapens mag dragen in privesituaties, enkelband als veiligheidsmaatregel, politietaken die worden uitbesteed aan privé bewakingsdiensten. Het voorbereidend werk is zo goed als klaar.”

“De grondtoon is gezet. De scheiding van politie en rechtelijke macht wordt aangetast. Recente stoere uitspraken van Theo Francken bevestigen die trend. Waakzaamheid en stevig protest vanuit de mensenrechtenbewegingen zijn meer dan ooit een harde noodzaak”, vindt Pataer. 

“Criminalisering van de syndicale beweging”

Levi Sollie, secretaris van de Algemene Centrale van het ABVV verontschuldigde de voorzitter, Bruno Verlaekt die er niet kon geraken omdat hij vastzat in de file. Sollie haalde vooral de verschillende repressieve acties aan tegen de vakbonden. Een recent voorbeeld was de arrestatie en tijdelijke opsluiting van Bruno Verlaekt afgelopen zomer tijdens een staking in Antwerpen. Een vakbondsleider die opgepakt wordt door de politie is ongezien in België de laatste decennia volgens Sollie. Ook bij een stakingsactie in een bedrijf in Oelegem werd de politie erop afgestuurd.

“We verzetten ons tegen deze regering, niet alleen omwille van de besparingen maar ook omdat ze komaf wil maken met de syndicale vrijheden. We moeten een brede campagne opzetten om de aanvallen op en de criminalisering van de vakbonden te stoppen”, aldus Solie.

“Wie de vakbonden muilkorft wurgt de democratie”

Veerle Verleyen LBC – NVK vindt dat wie de vakbonden muilkorft de democratie wurgt. Elke sociale verworvenheid is ooit gestart als een droom. En is er enkel effectief gekomen door stakingen of actie. Zelfs de OESO en het IMF geven volgens Verleyen schoorvoetend toe dat de sociale rechten in landen zonder vakbond schaars zijn en dat de ongelijkheid er groot is.

Verleyen haalde een aantal voorbeelden aan in het buitenland waar de grondrechten zijn teruggeschroefd  met als conclusie dat het moeilijk is om basisrechten terug te krijgen eens ze zijn afgenomen.

“In Spanje bijvoorbeeld is er sinds 1 juli 2016 een wet voor de publieke veiligheid van kracht. Die wet beperkt het recht op vrije meningsuiting en het recht op sociale actie. Overtredingen worden bestraft tot 600.000 euro. In Engeland is er de Trade Union Bill die de vakbondsrechten inperkt. Met catastrofale gevolgen voor de werknemers. Loon en koopkracht zijn er rampzalig gedaald en de armoede en ongelijkheid zijn toegenomen.”

“In landen verder weg zoals Colombia, Filipijnen en Guatemala word je zelfs vermoord als je voor je rechten opkomt. Vakbondsrechten zijn mensenrechten ze zijn essentieel in de strijd voor sociale rechtvaardigheid en eerlijke verdeling van de welvaart”, stelt Verleyen.

“Het water staat ons allemaal aan de lippen” 

Hakim Benichou van Samenlevingsopbouw Antwerpen meent dat het niet 5 voor 12 maar 5 na 12 is. Het water staat ons allemaal aan de lippen.

 “We willen als Samenlevingsopbouw graag de waardevolle principes van gelijkheid en recht op menswaardig leven toegepast zien in onze samenleving op het vlak van arbeid, huisvesting, maatschappelijke en culturele ontplooiing voor iedereen.”

“Maar in Antwerpen heb je bijvoorbeeld een hoog aantal vacatures en toch de hoogste werkloosheidsgraad. Dat wil zeggen dat er iets fundamenteel mis is met hoe we denken over arbeid. Veel mensen zullen nooit hoogopgeleid kunnen worden. Wat doen we met hen? We moeten die praktijk blijven testen vanuit een menselijk perspectief. We moeten ons als kleine piranhas in de mensenrechten vastbijten en zorgen dat er jobs zijn voor iedereen”, besluit Benichou.

“Grote kloof tussen dit justitiepaleis en de jongeren waarmee ik werk”

Nina Henkens werkt voor de Antwerpse jongerenorganisatie Uit de Marge. Ze viel meteen met de deur in huis over de kloof tussen het justitiepaleis en de jongeren waarmee ze werkt uit wijken als Luchtbal, Borgerhout en Kiel. En ze gaf gelijk een bloemlezing van een aantal verhalen over politiegeweld op jongeren met andere roots:

– Een van onze jonge vrijwilligers werd onschuldig 20 minuten lang door de politie onder schot gehouden. Zoveel klachten later kwam nog altijd geen verhoor over zijn versie van de feiten. Wel kreeg hij enkele maanden nadien een GAS-boete omdat hij aan zijn vrienden vroeg om zijn bijna doodervaring te filmen.

– Of een ander jongen wiens vriend door de politie in elkaar werd geslagen omdat hij met de fiets door het rood reed.

– Of een andere die in de politiecombi in elkaar werd geslagen en nog naar zijn hoofd geslingerd kreeg: van alle makkakken die in deze combi hebben gezeten zede gij de lelijkste.

– Of een zus die kwam vertellen dat haar broer zo hard geslagen is door de politie dat hij zijn zicht aan één kant verloor en geopereerd moest worden. Het ziekenhuis wou eerst alleen een medisch attest geven waarin stond dat hij gevallen is. Ik ben er uren blijven zitten tot ze het aangepast hebben.

“Sommige jongeren dienen klacht in. Andere konden we niet overtuigen. Het is duidelijk dat het korps er nog altijd niet voor elke Antwerpenaar is“, vertelt Henkens. Een diverser korps zal volgens Henkens alleen kunnen werken als ze de geest van het mensenrechtenverdrag in zich draagt en uitstraalt naar al haar burgers.

“Onze waarden aflezen van officiële lijst regimes waar we wapens aan leveren”

Ludo De Brabander van Vrede vzw vindt de manier waarop de grondrechten geschonden worden in de strijd tegen terreur een gevaarlijke trend.

“Ook in Antwerpen wil de burgemeester een Patriot Act. Er is een veiligheidsplan gepubliceerd dat men graag wil doorduwen en daarin staat letterlijk dat elke locatie in de stad een potentieel oorlogsfront is.”

“We leveren niet alleen wapens aan regimes als Saoedi Arabië die in Syrië terechtkomen of ingezet worden in Jemen. In de zogenaamde strijd tegen terreur helpt ons land ook mee met de internationale coalitie om landen als Libië en Afghanistan, Irak en Syrië te bombarderen. En als we een aanslag hier krijgen dan schreeuwen we het uit dat onze waarden van de verlichting zijn geraakt. Onze zogenaamde waarden kunnen we aflezen van de officiële lijst regimes waar we onze wapens aan leveren. En als de mensen vluchten van onze oorlogen en van onze wapens worden ze aan onze grenzen tegengehouden”, zegt De Brabander .

Hij sloot af met dit citaat van Ban Ki Moon: Ik ben ervan overtuigd dat de creatie van een open inclusieve en pluralistische gemeenschappen gebaseerd op het respect voor de mensenrechten en met economische kansen voor iedereen, het meest tastbare en betekenisvolle alternatief is tegen gewelddadig extremisme.

“Iedere dag een dag van de mensenrechten”

Voor Lies Michiels van Progress Law Network is het iedere dag dag van de mensenrechten. Steeds meer sociale problemen worden volgens haar vertaald naar veiligheidsproblemen en aangepakt met controle en repressie op de bevolking terwijl er veeleer moet ingezet worden op preventie en hulpverlening. Ze wijst op het groeiend klimaat van racisme waarbij discriminatie op basis van afkomst, geloof of seksuele voorkeur schering en inslag.

Ook sociaal verzet wordt volgens Michiels hardhandig aangepakt. Zo zijn er in Antwerpen GAS-boetes aan manifestanten gegeven en organisaties die een actie willen organiseren worden verplicht om hun slogans eerst naar de politie te sturen. Wat in strijd is met het recht op vrije meningsuiting. 

“Mensenrechten behoren tot de kern van onze vrije samenleving. Zonder grondrechten is de burger overgeleverd aan de willekeur van de overheid”, besluit ze.

Zaterdag is er ook een actie voorzien aan de Kunstberg in Brussel om 13h00