In tegenstelling tot andere landen, kunnen onze federale musea op weinig politieke steun rekenen. Nochtans neemt het KMSKB vanwege haar verjaardag een mooi initiatief: een gratis programma. Waarom zouden al onze publieke huizen niet af en toe hun deuren gratis openstellen? Bij de grote musea in het Verenigd Koninkrijk is dat de evidentie zelve, heel het jaar door. De omgekeerde evolutie lijkt in Brussel eerder de trend te zijn: hoewel je het niet op de website kan terugvinden, kost een combi-ticket in Bozar enkele straten verder maar liefst 40 euro.

Investeren in veiligheid?

Kan het KMSKB op bijval rekenen voor zo’n initiatieven? Integendeel. Enkele maanden terug bracht ik het toch wel alarmerende nieuws dat staatssecretatis Sleurs, in tegenstelling tot haar collega Didier Reynders, weigert tegemoet te komen om in tijden van terreurdreiging de extra veiligheidsmaatregelen mee te financieren.

In september stelde parlementslid Marco Van Hees (PVDA+) de staatssecretaris daarover een parlementaire vraag. Die begon zo: “Op 11 mei 2016 (schriftelijke vraag nr. 300, Vragen en Antwoorden, Kamer, 2015-2016, nr. 76) deelde ik u al mijn bezorgdheid mee over de financiële mogelijkheden van de federale instellingen. In het licht van de terreurdreiging werd aan de Brusselse musea gevraagd om hun toegangscontroles aan te scherpen, wat bijkomende kosten met zich meebrengt.”

“Deze noodzakelijke veiligheidsmaatregelen mogen niet ten koste gaan van kwaliteitsvolle dienstverlening of betaalbare ticketprijzen. Om de publiekswerking en de veiligheid van bezoekers en personeel te garanderen, is er dus structurele steun vanuit de overheid nodig. Zo niet wordt volgens ons de indruk verstevigd dat de besparingen bij en “verzelfstandiging” van de instellingen tot doel hebben ze uit te hollen, waarbij de communautarisering van deze waardevolle musea of hun collecties beoogd wordt.”

Het antwoord van Sleurs volgde op 19 oktober: “er wordt momenteel een oplossing op maat voor deze instellingen uitgewerkt. De uiteindelijke investering staat nog niet vast. Om de veiligheidsmaatregelen niet te ondermijnen, zal ik niet verder in detail treden. Voor uw antwoord verwijs ik door naar de minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon.”

Het KMSKB laat weten dat Sleurs de extra bewakingsfirma sinds 1 augustus niet meer betaalt. Vanwege de hoge kosten proberen ze zoveel mogelijk hun eigen personeel in te zetten. De maandelijkse kost voor een externe firma bedraagt 6000 euro.

Kortom, de flamingante partij die zo druk doende is met een veiligheidsdiscours laat deze grote federale instelling al ruim 4 maanden in het ongewisse. Parlementaire vragen worden om ‘veiligheidsredenen doorverwezen.’ Maar hoe kan het meedelen van steunmaatregelen nu een gevaar creëren? Is de mededeling ‘dat we nog aan het vergaderen zijn’ op zich niet een erg zwak signaal? Veel respect voor ons cultureel erfgoed – en voor een instelling die ouder is dan België – kan je dat alleszins niet noemen.

Hoera restauratie?

Daar blijft het niet bij. Recent zocht Sleurs de media op met een hoeraverhaal: “De crowdfunding voor de restauratie van een Paul Gauguin is een groot succes. Daarmee is bewezen dat crowdfunding een volwaardig alternatief financieringskanaal is geworden, ook voor de culturele sector”. Ik wees er al op dat dit beredeneerd enthousiasme helaas deel uitmaakt van een gijzelpolitiek. Want van Sleurs mogen de federale musea hun reserves niet gebruiken voor restauraties of nieuwe aankopen.

De federale regering voerde in 2015 namelijk een regel in waardoor de uitgaven voor een bepaald jaar niet hoger mogen liggen dan de inkomsten van dat jaar. Het KMSKB kan daardoor de eigen reserves (4 miljoen euro) niet gebruiken voor de restauratie of aankoop van schilderijen. Net om die reden startte ze een crowdfundingsactie.

Maar wat blijkt? Diezelfde regel zou nu ook van toepassing zijn voor deze actie zelf. Het is aan Sleurs om hiervoor een uitzondering te vragen, maar ze weigert. Dat betekent dat het KMSKB in principe dit jaar nog het ingezamelde geld moet uitgeven. Het gaat echter over een restauratie van een schilderij die 6 maanden duurt, onmogelijk dus. Dat moest Sleurs toch geweten hebben toen ze onlangs de media opzocht met haar hoeraverhaal?

Jammer voor de gulle gevers: zonder uitzonderingsmaatregel zal het ingezamelde geld volgend jaar in de reserve komen en onbruikbaar zijn voor de restauratie van dit prachtige schilderij van Gauguin. Tegen de verkiezingen kan N-VA dan zeuren dat het schilderij nog altijd niet gerestaureerd is. Maar elk verwijt genre ‘de Belgische instellingen zijn rot’, ligt dan wel aan hun beleid. Zoals het er nu naar uitziet, zullen ook de lekkende daken niet gerestaureerd geraken tijdens de ambtstermijn van Sleurs.

Robrecht Vanderbeeken is filosoof, auteur van Buy Buy Art (EPO) en lid van de toekomstgroep van ACOD Cultuur