Gemeenteplein Molenbeek, 8 november 2016: Inhuldiging van het Monument voor alle slachtoffers van alle terroristische aanslagen. Kunstwerk van de Molenbeekse kunstenaar Moustapha ZOUFRI. Foto: Lieven SOETE
Opinie, Samenleving, Politiek, België, Lokaal, Brussel -

Broedplaats Molenbeek. Visie op de toekomst van Oud-Molenbeek

In september 2016 stelde Kemal Rijken, medewerker aan het weekblad De Groene Amsterdammer, een aanvullende vraag op het interview dat hij in de zomer had afgenomen bij Lieven Soete. Zijn werkstuk “Broedplaats Molenbeek. Hoe de Brusselse wijk opkrabbelt na de aanslagen” is intussen in het nummer 40 van 6 oktober 2016 verschenen. Hier volgt het volledige antwoord dat Lieven Soete stuurde.

donderdag 10 november 2016 09:25
Spread the love

Vraag: Wat is mijn visie op de toekomst van Oud-Molenbeek en wat moet er volgens mij gebeuren om de wijk leefbaarder te krijgen (en te houden)?

Antwoord: Moeilijk. “Gewoon” verder doen versterkt enkel de druk op onze ketel, waarin alle gevaarlijke ingrediënten van deze maatschappij al gecondenseerd aanwezig zijn en in versnelde mate blijven groeien: achterstelling, armoede, werkloosheid, grotere uitbuiting, woningnood, overbevolking; slecht georganiseerd onderwijs, gezondheidszorg, ruimtelijke planning en mobiliteit; discriminatie, racisme, islamofobie; uitsluiting, moordende concurrentie, ophemelen van het eigenbelang en het voluntarisme…

Bewindvoerders zoeken momenteel de oplossing in een versterkt omhulsel rond de ketel. Bij ontploffing de schade zo beperkt mogelijk houden. Dit kan geen kwaad natuurlijk. Maar het neemt wel de middelen in beslag om Molenbeek en veel andere buurten en gemeenten ten gronde op een beschaafd niveau van welstand en samenleven te brengen.

Daarbovenop ligt een groeiende druk om op een Napoleontische manier alle burgers en hun buurten en steden gelijk te schakelen, de lijnen nog witter te kalken waarbuiten niet mag geleefd worden. Van wel of niet een hoofddoek of een burkini dragen tot het aantal gemeentes en politiezones er in Brussel mogen zijn. Molenbeek moet zich “gedragen”, om niet langer het imago van Brussel te beschadigen. De stad wordt een biermerk; water- en hopkwaliteit streng gecontroleerd.

“Wanorde”, “chaos”, “rommel” moet “opgekuist”. In dergelijke bewoordingen wordt over Molenbeek gesproken, nog steeds, ook in eigen stad en land. Het unieke, atypische historisch uitzicht van Molenbeek wordt als oorzaak van alle kwalen gebrandmerkt. Oud-Molenbeek ziet er inderdaad uit als één groot, soms nog verloederd, industrieterrein waar de gaten zijn opgevuld met logementen, kwartieren en later woningen, voor het werk- en bestuursvolk. Velen verdragen dit niet. Omdat men in Molenbeek geconfronteerd wordt met de restanten en de resultaten van anderhalve eeuw koloniaal en kapitalistisch bewind, vaak van het allerwildste soort.

Maar dit Molenbeek is ons erfgoed. In de plaats van het te versmaden en weg te moffelen, kunnen we het beter koesteren en tot lering gebruiken van ons allen en van hen die na ons komen. In Molenbeek kan je armoede, overbevolking, uitbuiting, achterstelling, een duale koloniale en kapitalistische maatschappij zien, aflezen uit de gaten en de bouwsels, betasten, opmeten, ruiken, proeven. Het is bron, verklaring waarom Molenbeek nu is wat het is. Een gemeente met 100.000 inwoners die allemaal uit de immigratie komen. In 1830 telde Sint-Jans-Molenbeek 1.600 inwoners. Het zijn de mannen en vrouwen en zelfs kinderen uit alle hoeken, eerst van België, later uit heel Europa en vandaag uit de hele wereld die deze buurten hebben gebouwd en verbouwd, het stof uitgespuwd en de armoede en ellende verdrongen en opgekropt. Zij zijn het die de huidige rijkdom van Brussel hebben gecreëerd en nu meestal ook letterlijk stank voor dank krijgen.

Wat dan wel? Waarom zouden we een stad, een land, zelfs Europa als geheel, niet grotendeels kunnen besturen vanuit netwerken van de buurten, zo fijnmazig mogelijk. Beginnen op het niveau waar iedereen kan zien, horen, voelen, ruiken wat er gebeurt en daar een mening over heeft. Laat ons een netwerk maken waar, om te beginnen, alle bewoners fatsoenlijk kunnen wonen en daarover zekerheid hebben; waar iedereen ook iedereen kan kennen; waar openbare en groene ruimte beschikbaar is en er dus plekken zijn waar men elkaar kan ontmoeten, ook voor wie op de buitenissige hedendaagse uren moet werken; waar de kennis en kunde van iedereen gekend en gepast benut kan worden en ook onder elkaar kan worden uitgewisseld; waar de zwakste schakels gekend zijn om als maatstaf gebruikt te worden van alle plannen en projecten in de buurt; waar verantwoordelijkheid direct gekoppeld wordt aan de kennis en de mogelijkheid om iets te maken, te doen, te leiden, de schakel te zijn met andere netwerken…

Maak de buurten tot uitvals- en terugvalbasissen voor veiligheid, netheid, onderwijs, gezondheidszorg, sociale zorg en begeleiding, woningpolitiek, mobiliteit, openbare en groene ruimte, spel en ontspanning, inkopen voor de basisbehoeften… Verknoop deze basisbuurten met omliggende buurten om de meer specifieke noden te lenigen die meer volk, ruimte, kapitaal en hoger overleg noodzakelijk maken. Begin dus onderaan, daar waar alle bewoners de noodzakelijke kring kunnen vinden of opbouwen waar ze erkenning en waardering krijgen. Waar vertrouwen kan geleerd en opgebouwd worden en samenwerken opnieuw de evidentie wordt. Dit zijn de basissen van zo’n systeem.

Dit kan nu haast niet. Omdat onze maatschappij stoelt op fundamenteel en groeiend wantrouwen en alle middelen net goed zijn om dit in stand te houden en aan te wakkeren. Resultaat: een systeem dat vooral oorlog, terreur, haat, angst, wantrouwen, concurrentie, jaloezie en dus vulkanen vol frustraties voortbrengt.

In Oud-Molenbeek is de potgrond aanwezig om dit te proberen. Het gebeurt ook op verschillende plekken, met veel moeite en veel te weinig middelen en aandacht. Het zijn funderingspalen waarop verder kan gebouwd. Ik noem maar: de Foyer, Bonnevie, Caleidoscoop, La Rue, la Maison de la Femme, le Piment, het Snijboontje, les Maisons du Quartier, het Huis van Culturen, de ZinnekeParade, de Renfort, de Brug, la Savonnerie, Norman Bethune, de bijna 30 basisscholen van allerlei slag, chiro Jijippeke… (Vul maar aan.)

Wie ze niet kent en weet wat daar gebeurt en hoe, laat die zich maar rustig verslikken in tirades over “pamperen”, “getto’s”, “hellegat”…

Lieven SOETE
Sint-Jans-Molenbeek, 26 september 2016

take down
the paywall
steun ons nu!